Αμφίπολη: Ο τάφος «δείχνει» ρωμαϊκά χρόνια

Τα μέχρι τώρα ευρήματα δεν παραπέμπουν σε τυπολογία του μακεδονικού τάφου αλλά στο μαυσωλείο του Αυγούστου στη Ρώμη, υποστηρίζει η Ολγα Παλαγγιά.

Χαρακτηρίζει «ρωμαϊκές» τις Καρυάτιδες και εκτιμά ότι ο τάφος είναι δημόσιο μνημείο πεσόντων, ταφικό ηρώο. Το οποίο αφού βεβηλώθηκε, σφραγίστηκε από τους Ρωμαίους, ενώ οι τρεις χώροι που έχουν αποκαλυφθεί εντός του Τύμβου Καστά, είναι «διάδρομος», ο οποίος θα οδηγήσει σε νεκρικό θάλαμο.

Η κατασκευή είναι γνωστή από το μαυσωλείο του Αυγούστου στη Ρώμη. 'Οπου υπάρχει ακριβώς το ίδιο, δηλαδή καμαροσκεπής διάδρομος

Η Ολγα Παλαγγιά, καθηγήτρια κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με εξειδίκευση στη γλυπτική, μιλά στο TheTOC.gr για την κατ'΄εκτίμηση χρονολόγηση του Τύμβου Καστά στους ρωμαϊκούς χρόνους.

Καρυάτιδες έχουμε σε πολλές εποχές, αλλά...

«... Aυτό που με οδήγησε στην απόφαση να μιλήσω δημόσια ήταν οι Καρυάτιδες. Οι οποίες είναι αρχαϊστικές, που σημαίνει, μιμούνται αρχαϊκές μορφές. Δεν έχουμε τέτοιες ενδείξεις πριν από τα ρωμαϊκά χρόνια.... Καρυάτιδες έχουμε πολλές και σε πολλές εποχές. Αλλά να είναι «ψεύτικα» αρχαϊκές, αρχαϊστικές, να μιμούνται δηλαδή την αρχαϊκή εποχή, μας οδηγεί στην Αθήνα του 1ου αι. π.Χ., στο ανάθημα ενός Ρωμαίου, στο ιερό της Ελευσίνας. Πρόκειται για ένα πρόπυλο, το οποίο πληρώνει o Ρωμαίος, Άπιος Κλαύδιος Πούλχερ, γύρω στο 48 π.Χ., έργο Αθηναίων καλλιτεχνών -το αρχαιότερο που γνωρίζουμε- με Καρυάτιδες που μιμούνται αρχαϊκά πρότυπα. Αυτό είναι που με κλόνισε.

Αυτή ήταν η εκτίμηση μου όταν βρήκαμε το πάνω μέρος των Καρυατίδων. Αλλά όταν είδα το κάτω μέρος, το ένδυμα, τη χειρονομία, τον τρόπο που η κόρη κρατά την άκρη του χιτώνα, μου θύμισε ρωμαϊκές Καρυάτιδες, πάλι από την Αθήνα.

Έχουμε ένα πρόπυλο στο ιερό της Ελευσίνας, όχι όμως στην ίδια την Ελευσίνα, αλλά στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών, όπου σώζονται δύο Καρυάτιδες -όχι σε καλή κατάσταση, σπασμένες- γνωστές ως Καρυάτιδες των Τράλλεων, γιατί το πιο καλό αντίγραφο εντοπίστηκε στις Τράλλες της Μικράς Ασίας και τώρα βρίσκεται στο Μουσείο της Κωνσταντινούπολης. Το ένδυμα και η στάση του σώματος θυμίζουν πάρα πολύ τις Καρυάτιδες της Αμφίπολης. Κι αυτά είναι ρωμαϊκά.

Οι αρχαϊστικές Καρυάτιδες είναι έργο Αθηναίων. Πιστεύω ότι από την Αθήνα ήρθε ο καλλιτέχνης που τις φιλοτέχνησε...»

Οι μακεδονικοί τάφοι δεν έχουν διαδρόμους με πρόπυλα

Τα τεκμήρια της αρχιτεκτονικής ή της γλυπτικής οδηγούν με μεγαλύτερη ένταση στους ρωμαϊκούς χρόνους; ρωτά το TheTOC.gr την Όλγα Παλαγγιά. Κατ' αρχάς η τυπολογία του μακεδονικού τάφου. Μερικές φορές μπορεί να έχουν επιτύμβιο ανάγλυφο απ' έξω, αλλά μέσα στον τάφο δεν υπάρχουν πρόπυλα, ούτε αγάλματα. Η αρχιτεκτονική δεν ταιριάζει με τάφο μακεδονικού τύπου.

Οι μακεδονικοί τάφοι δεν έχουν μακρύ διάδρομο 20 μέτρων, με τρία πρόπυλα. Αυτό είναι ανήκουστο. Ο μακεδονικός τάφος έχει μία είσοδο, συχνά με μία εξαιρετικής τέχνης πρόσοψη -μερικές φορές μπορεί και όχι. Αλλά η είσοδος αυτή συνήθως φράσσεται από μία μαρμάρινη πόρτα, μπαίνουμε σε έναν προθάλαμο -όχι πάντα, μερικές φορές δεν έχει ούτε προθάλαμο-, μετά έχουμε πάλι μία μαρμάρινη πόρτα και φθάνουμε σε έναν θάλαμο -τέλος. Εδώ, στον Τύμβο Καστά έχουμε έναν μεγάλο διάδρομο που πάει και πάει ...»

Πιθανώς η κατασκευή του Τύμβου συνδέεται με τη μάχη των Φιλίππων. Η δική μου χρονολόγηση κατεβάζει το μνημείο από το 325 π.Χ. στο 42 π.Χ.

... Και ο «διάδρομος» θα οδηγήσει;

«Θα οδηγήσει σε έναν νεκρικό θάλαμο ... Αλλά όσο προχωρά τόσο πιο ρωμαϊκό γίνεται». Δηλώσατε ότι, πρόκειται για δημόσιο μνημείο πεσόντων -ταφικό ηρώο- επισκέψιμο, μέχρι που σφραγίστηκε. «Ναι, ήταν ανοιχτό, επισκέψιμο και κάποια στιγμή «παραβιάστηκε».

Η Αμφίπολη είχε δεχθεί επιδρομή Θρακών, με εκτεταμένες καταστροφές, τον 1ο αι π.Χ. Πιθανόν, η «σύληση», η «παραβίαση», τα σπασμένα γλυπτά, να οφείλεται σε αυτούς. Στη συνέχεια, οι Ρωμαίοι το έκλεισαν με λίθους, το σφράγισαν. Επίσης, κακώς χρησιμοποιείται η λέξη «θάλαμος», «χώρος» πρέπει να ονομάζεται και αυτό που έχουμε δει μέχρι τώρα, είναι διάδρομος. Πρόκειται για μετάφραση από τα αγγλικά της λέξης «corridor». Η κατασκευή είναι γνωστή από το μαυσωλείο του Αυγούστου στη Ρώμη. 'Οπου υπάρχει ακριβώς το ίδιο, δηλαδή καμαροσκεπής διάδρομος.».

Διάσταση επιστημονικών απόψεων 300 ετών;

«Νομίζω ότι όλοι όσοι έκαναν την εκτίμηση ότι είναι τάφος «μακεδονικού τύπου», διατύπωσαν την άποψη αυτή προτού βρεθούν οι Καρυάτιδες. Βιάστηκαν και πιθανώς τώρα να το σκεφθούν ξανά.. Εχουμε τρία πρόπυλα και πιστεύω ότι θα δούμε και άλλα».

Η χρονολόγηση στη ρωμαϊκή εποχή μειώνει την αξία της ανακάλυψης;

«Αυτό είναι ένα θέμα που με έχει στενοχωρήσει, γιατί υπήρξαν πολλοί που μου είπαν ότι, η εκτίμηση μου για τον Τύμβο Καστά, μείωσε την αξία της ανακάλυψης, ότι τους χάλασα τα όνειρα. Οι Μακεδόνες ήταν ένας θεϊκός λαός. Άφησε έργα θαυμάσια. Αλλά δεν ήταν ο μοναδικός στον κόσμο. Οι Ρωμαίοι, οι οποίοι έπονται, επίσης ήταν σπουδαίοι και άφησαν εξίσου σπουδαία τεχνικά έργα -άλλου τύπου, διαφορετικής νοοτροπίας.

Και ειδικά αυτό μνημείο που είναι πάρα πολύ μεγάλο, τόσο αξιόλογο και περίτεχνο και δη, στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν μειώνεται η αξία του, αλλά το ενδιαφέρον παραμένει αμείωτο. Η χρονολόγηση «κατεβαίνει». Πιθανώς η κατασκευή του Τύμβου συνδέεται με τη μάχη των Φιλίππων. Η δική μου χρονολόγηση κατεβάζει το μνημείο από το 325 π.Χ. στο 42 π.Χ.

Τύμβος στο Σβεστάρι Βουλγαρίας: Κοινά σημεία με Αμφίπολη;

«Η σύμπτωση είναι ότι έχω επισκεφθεί τον συγκεκριμένο τύμβο, ο οποίος βρίσκεται κοντά στα σύνορα με τη Ρουμανία. Μοιάζει με μακεδονικό τάφο. Μάλλον τον έφτιαξε ένας βασιλιάς, της φυλής των Γετών που ήταν Θράκες, ο οποίος πιθανώς είχε καλέσει έλληνες τεχνίτες. Η τοιχοδομία είναι εξαιρετικής τέχνης, ο τάφος είναι καμαροσκεπής, έχει δύο χώρους, όχι όμως τον ένα μετά το άλλο, αλλά τον έναν δίπλα στον άλλο.

Είναι μικρός, εξού και είπα ότι είναι σαν μακεδονικός, στο μέγεθος ενός μακεδονικού τάφου (εξαιρετικά μικρότερος σε σχέση με τις απίθανες διαστάσεις του Τύμβου Καστά). Επίσης, δεν έχει Καρυάτιδες, αλλά χορεύτριες. Οι οποίες είναι ανάγλυφες στον πίσω τοίχο του κυρίως θαλάμου και δεν πρόκειται για έργα υψηλής τέχνης. Η σύγκριση δεν ισχύει... »

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr