Η Εύα Μανιδάκη είναι μια σκηνογράφος ερωτευμένη με την Ιαπωνία

Στο λογαριασμό της στο Instagram, έναν από τους ωραιότερους αισθητικά λογαριασμούς που έχω δει, καταλαβαίνεις αμέσως ότι έχει τρεις μεγάλες αγάπες. Την αρχιτεκτονική, το θέατρο και την Ιαπωνία. Η Εύα Μανιδάκη μια από τις πιο σημαντικές Ελληνίδες σκηνογράφους, είναι η δημιουργός πίσω από το σκηνικό του Φάουστ και του Ριχάρδου Γ΄. Ετοιμάζει το Κουκλόσπιτο, την Όπερα της Πεντάρας, αρχιτεκτονεί και ονειρεύεται το επόμενο ταξίδι της στην Ιαπωνία.

Όταν ήταν μικρή, η Εύα Μανιδάκη έπαιρνε τις κούτες από γάλα Βλάχας, τις άδειαζε και έφτιαχνε μια σκηνή. Δε το είχε δει πουθενά. Ζωγράφιζε κανονικά πόρτες και παράθυρα, κρεμούσε από τη μια μεριά της κούτας τις μικροσκοπικές κούκλες της, σαν μαριονέτες. Αυτό το έκανε συχνά, μια φορά το μήνα, με μικροπαραστάσεις στο σπίτι της, με άλλα έργα και άλλα «σκηνικά».

«Ήθελα πάντα να κάνω θέατρο», λέει, «αλλά προέρχομαι από μια οικογένεια μηχανικών και αρχιτεκτόνων. Ο πατέρας μου ήθελε να κάνουμε πρώτα αρχιτεκτονική –και η αδερφή μου και εγώ- και στη συνέχεια ότι θέλαμε. Κάναμε αρχιτεκτονική και οι δύο. Μετά η αδερφή μου πήγε στην καλών τεχνών και εγώ έκανα το βήμα προς την σκηνογραφία. Χωρίς να αφήσω ποτέ την αρχιτεκτονική».

Η μεγάλη σας αγάπη είναι το θέατρο;

Όχι, είναι η αρχιτεκτονική. Ο τρόπος που βλέπω τις παραστάσεις ή τα κείμενα είναι μέσα από αυτό το πρίσμα. Μέσα από τη δομή του κειμένου, μέσα από την αρχιτεκτονική μου παιδεία.

Πώς σας «οδηγεί» η αρχιτεκτονική να διαβάσετε ένα κείμενο;

Κάθε κείμενο έχει μια αρχιτεκτονική. Όταν το παίρνω στα χέρια μου για πρώτη φορά, κοιτάζω την αρχιτεκτονική του.

Θα μου πείτε ποιοί είναι οι μεγάλοι «αρχιτέκτονες- συγγραφείς»;

Τρομερός αρχιτέκτονας είναι ο Σαίξπηρ στον τρόπο που δομεί τα πράγματα. Ο Τσέχωφ έχει το χαρακτηριστικό του μεγάλου χειρωνάκτη. Ακόμα και τον πιο απλό ρόλο τον εντάσσει με τον τρόπο που ένας αρχιτέκτονας μπορεί να βάλει μια λεπτομέρεια πάνω στο σοβά. Κάνει αυτά τα «μικροκεντήματα». Θεωρώ ότι οι πολύ σπουδαίοι συγγραφείς είναι σπουδαίοι αρχιτέκτονες, με την έννοια του κτίζειν. Ξέρουν πολύ καλά το οικοδόμημα, τη στερεότητά του.

Και οι αρχιτέκτονες που θεωρείτε σπουδαίους;

Πολύ αγαπημένος μου από τους σύγχρονους είναι ο Ταντάο Άντο και έχω δει πολλά του έργα από κοντά, ο Κένγκο Κούμα, από Ευρωπαίους ο Ζούμθορ που τα έργα του είναι πολύ κοντά στους Ιάπωνες. Ο Κωνσταντινίδης, που και εκεί υπάρχει κάτι ιαπωνικό, δηλαδή, το τι συμβαίνει σε ένα κτίριο και πως ακουμπά πάνω στη γη. Η αρχιτεκτονική επηρεάζει το θέατρο και αντιστρόφως. Πολύ συχνά το ένα μπαίνει μέσα στο άλλο.

Όταν εργάζεσθε σαν αρχιτέκτονας, με ποιό τρόπο μπαίνει το θέατρο στην αρχιτεκτονική;

Το θέατρο με βοηθά να φτιάχνω μικροσενάρια. Για τη ζωή και τους χρήστες της. Με μεγάλη λεπτομέρεια. Αν έρθει κάποιος να του χτίσω το σπίτι, φτιάχνω ένα ολόκληρο ερωτηματολόγιο. Αν είναι οικογένεια, αν έχουν κοινωνική ζωή, αν μαγειρεύουν, αν έχουν παιδιά, αν ακούνε μουσική. Όλο αυτό είναι ένα κείμενο. Όσο μεγαλύτερη λεπτομέρεια έχει αυτό το κείμενο τόσο περισσότερο υλικό μου δίνει για να συνθέσω.

Η μεγαλύτερη δυσκολία στη σχέση ενός αρχιτέκτονα ή ενός σκηνογράφου με τον πελάτη του ή τον σκηνοθέτη του ποιά είναι;

Το δύσκολο είναι να συνδιαλέγεσαι με ανθρώπους με τους οποίους δεν έχεις κοινό λεξιλόγιο και αυτό συμβαίνει και στην αρχιτεκτονική και στο θέατρο. Όταν συνεννοείται με τον άλλο μες στη σιωπή, και προχωράς, αυτό «σου γεμίζει το στόμα σάλια».

Πόσες παραστάσεις έχετε σκηνογραφήσει;

Γύρω στις 80. Από το 2002.

Η πιο γοητευτική εμπειρία;

Η πιο γοητευτική εμπειρία ήταν αυτή με τους Ιάπωνες του θεάτρου Νο στη Νέκυια. Επειδή ήταν και σε σχέση με την Ιαπωνία.

Η σχέση σας με την Ιαπωνία πώς ξεκίνησε;

Άρχισα να αγαπώ την Ιαπωνία από το πανεπιστήμιο, στο Παρίσι. Όταν σπούδαζα αρχιτεκτονική είχε έρθει και μας έκανε μια διάλεξη ο Άντο. Έγινε μια έκθεση με έργα του που ήταν όλα με μολύβι. Γοητεύτηκα τόσο πολύ από αυτό, ενδιαφέρθηκα για τη χώρα και ξεκίνησα να πηγαίνω στην Ιαπωνία.

Μπορείτε να μου την περιγράψετε τη χώρα που αγαπάτε;

Η Ιαπωνία είναι ένα μέρος που έχει αόρατα τείχη. Πηγαίνω πάντα στο Τόκιο, -το Κυότο είναι το «χωριό μου»-, αλλά καθώς είναι νησί, η χώρα, έχει επάλληλα τείχη. Ένα από αυτά είναι η γλώσσα. Είναι αδιανόητο ένας τόσο προηγμένος λαός να μη μιλά αγγλικά. Είμαι βεβαία ότι υπάρχει μια πολιτική πίσω από αυτό.Το δεύτερο είναι οι δρόμοι. Δεν έχουν ταμπέλες. Πηγαίνεις κάπου με βάση κάποια σημεία στην πόλη, με συγκεκριμένες οδηγίες. Ο κόσμος είναι τρομερά κλειστός. Το σπίτι τους είναι κάτι πολύ κλειστό, δε σε καλούν ποτέ. Ή δε σε κοιτάνε στα μάτια. Ή όταν γελάνε κρύβουν το στόμα τους. Όλο αυτό το κομμάτι του τόσο «εσωτερικού» με γοητεύει και κάθε φορά λέω «αχ! θα καταλάβω και κάτι περισσότερο».

Τι έχετε καταλάβει μέχρι σήμερα από την Ιαπωνία;

Ότι ο τρόπος ο τρόπος που βλέπουν, γράφουν, γελάνε, αρχιτεκτονούν έχει μια απίστευτη συνέπεια με το τοπίο, είναι ένα πράγμα. Αυτοί οι άνθρωποι δε θα μπορούσαν να χτίζουν αλλιώς. Δε λέω ότι έχω καταλάβει, δεν έχω καταλάβει τίποτα, προσπαθώ.

Η εμπειρία σας με το θέατρο ΝΟ το καλοκαίρι στην Επίδαυρο;

Είναι ένα πολύ κλειστό σχήμα το ΝΟ, περνάς εξετάσεις και εσύ και τα σχέδιά σου. Είναι εντελώς σκληροπυρηνικοί, σαν να μπαίνεις σε μοναστήρι. Από τη δική μου πλευρά έκανα τη χάραξη της πορείας μέσα στην ορχήστρα της Επιδαύρου. Ήταν ένα μεγάλο ζήτημα γιατί έπρεπε να κρατήσω και να προσαρμόσω κάποιους κανόνες που έχουν, κανόνες πολύ αυστηρούς. Ήταν μια δύσκολη αλλά πολύ αφυπνιστική συνάντηση.

Τι προσπαθείτε να κάνετε όταν σκηνογραφείτε;

Το σκηνικό από μόνο του δε λέει τίποτα. Είναι ένα εργαλείο στα χέρια του σκηνοθέτη. Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να μπορέσει το σκηνικό μου να φωτίσει κάτι σε σχέση με το κείμενο. Ακόμα και το ωραιότερο σκηνικό είναι εργαλείο στα χέρια του σκηνοθέτη και φωτίζει μια κατάσταση σε σχέση με το χώρο.

Ποιός είναι ο χώρος μέσα στον οποίο συναντιέστε με έναν σκηνοθέτη;

Η σιωπή ανάμεσά μας. Η σιωπηλή συνεννόηση. Είναι κάτι σπάνιο που χτίζεται, κατακτιέται και δίνει μεγάλη χαρά.

Το εφήμερο της δουλειάς σας επηρεάζει; Το ότι το σκηνικό σας καταστρέφεται όταν τελειώσουν οι παραστάσεις;

Βέβαια. Αυτή είναι και η τρομερή διαφορά με την αρχιτεκτονική. Με επηρεάζει και με γοητεύει συγχρόνως. Δηλαδή όταν δουλεύω στο θέατρο είναι σαν να μπαίνω σε ένα Κονκόρντ και πηγαίνω με όλες τις μηχανές στο φουλ. Αυτό στην αρχιτεκτονική δεν υπάρχει. Είναι πιο σίγουρα τα πράγματα. Το θέατρο μου δημιουργεί όλα τα κακά και τα καλά του να δουλεύεις στο κόκκινο, με κάνει να έχω τρομερές ψυχικές μεταπτώσεις, έντονα συναισθήματα.

Με τις δουλειές σας χαίρεστε;

Όχι εύκολα. Βλέπω τα λάθη, είναι σαν να υπάρχει ένα ζιζάνιο μέσα μου. Είναι σαν πάθηση. Σκέφτομαι, ότι αν σιγουρευτώ για κάτι, θα χάσω κάτι άλλο. Αυτό μου συμβαίνει κυρίως στο θέατρο. Νιώθω ότι κάθε φορά είναι η πρώτη φορά. Τέτοια ταραχή. Έχει και μια γλύκα όλο αυτό.

Φωτογραφίες: Ευτυχία Βλάχου

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr