«Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς» στο Λιμάνι

Μία συμπαραγωγή, η πρώτη του Φεστιβάλ Αθηνών και του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Η μουσική παράσταση «Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς» της Λίνας Νικολακοπούλου -η ιδέα και η καλλιτεχνική διεύθυνση της ανήκουν- ενώνει για τρεις βραδιές, στις 6, 7 και 8 Ιουνίου, στο Λιμάνι του Πειραιά, στη διατηρητέα Πέτρινη Αποθήκη του ΟΛΠ (Πύλη Ε2), τον Στέλιο Βαμβακάρη, τον Γιάννη Κούτρα, τον Απόστολο Ρίζο, τον Ζαχαρία Καρούνη και τους νεότερους, Εβελίνα Αγγέλου και Πέτρο Μάλαμα.

Τρεις βραδιές αναφορά στην αληθινά ξακουστή, Τετράδα του Πειραιώς, με τραγούδια που έγραψαν ιστορία, αλλά και αποσπάσματα από την «Αυτοβιογραφία του Μάρκου Βαμβακάρη» της Αγγελικής Βέλλου-Κάιλ και όχι μόνο.

Πειραιάς, 1934 - ή, περίπου τότε

Πίσω, στα 1934, περίπου, όταν ο Μάρκος Βαμβακάρης με τους φίλους του μουσικούς, τον Γιώργο Μπάτη, τον Ανέστη Δελιά και τον Στράτο Παγιουμτζή, στήνουν με τα μπουζούκια και τους μπαγλαμάδες τους (μέχρι τότε βασικό όργανο ήταν το βιολί), το πρωτοποριακό για την εποχή, σχήμα «Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς».

Είναι η στιγμή που γεννιέται το πειραιώτικο ρεμπέτικο, είδος που προέκυψε από το πάντρεμα του ρεμπέτικου της Ανατολής και του κλασικού τραγουδιού του Μεσοπολέμου.

Μάρκος, ο πατριάρχης του ρεμπέτικου

Ο Μάρκος ζει και εργάζεται στον Πειραιά ως εκδορέας στα δημοτικά σφαγεία -από τη γενέτειρα Σύρο έφυγε δώδεκα χρονών παιδί- έχει μόλις κυκλοφορήσει την πρώτη ηχογράφηση με μπουζούκι στην Ελλάδα, το «Καραντουζένι» (ή «Έπρεπε να 'ρχόσουνα ρε μάγκα μου»), ενώ ένα χρόνο μετά, το 1935, γράφει και ηχογραφεί την περίφημη «Φραγκοσυριανή».

Ανέστης Δελιάς, ο άγγελος στα σκουπίδια

Την ίδια χρονιά, ο Ανέστης Δελιάς, γνωστός με το παρατσούκλι Αρτέμης, Σμυρνιός από οικογένεια μουσικών, γράφει και ηχογραφεί το τσιφτετέλι «Μες στης πόλης το χαμάμ», που γίνεται επιτυχία. Ο Δελιάς, για τον οποίον ο Μάρκος λέγεται πως είχε πει ότι είναι «ένας άγγελος πεταμένος στα σκουπίδια», θα φύγει από το ζωή το 1941 (σύμφωνα με άλλες πηγές, το 1944), από ηρωίνη, σε ηλικία μόλις 32 χρονών.

Γιώργος Μπάτης, ο μάγκας του Ζορζ Μπατέ

Ο Γιώργος Μπάτης (πραγματικό όνομα, Γιώργος Τσώρος), γνωστός μάγκας του Πειραιά, που μεταξύ άλλων, είχε ανοίξει το 1931, το καφενείο - λίκνο του ρεμπέτικου «Ζορζ Μπατέ» (όπου σύχναζε και ο ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης), είχε και εκείνος ήδη ξεκινήσει να ηχογραφεί λίγο πριν την Τετράδα. Τελικά, δεν άφησε παρά 17 ηχογραφημένα τραγούδια (ένας λόγος ήταν -όπως και για άλλους ρεμπέτες- η λογοκρισία που επέβαλε η δικτατορία του Μεταξά το 1937). Πάντως, νονός της κομπανίας ήταν ο Μπάτης, αυτός έδωσε το όνομα.

Στράτος Παγιουμτζής, η φωνή - μύθος του ρεμπέτικου

Ο Στράτος Παγιουμτζής, παρότι εμβληματικός τραγουδιστής της κλασικής περιόδου του ρεμπέτικου -η φωνή του ήταν μύθος από τα μέσα της δεκαετίας του 1930- και παρότι, ο «επίσημος» τραγουδιστής της Τετράδας, δεν συμμετείχε στις πρώτες ηχογραφήσεις της κομπανίας ως ερμηνευτής, τουλάχιστον όχι σε όλες. Η φωνή του ωστόσο, ακόμα κι όταν δεν τραγουδά, ακούγεται να χαιρετίζει -Γειά σου, Μάρκο με τις ζωντανές τις πενιές σου. Ο Παγιουμτζής ήταν ο «επίσημος» της Τετράδας επειδή τραγουδούσε στις ηχογραφήσεις. Στις εμφανίσεις της Τετράδας στο πάλκο, τραγουδούσε ο Μάρκος.

Η Τετράς πρωτοεμφανίστηκε το 1934, στη μάντρα του Σαραντόπουλου, στον Πειραιά, στην Ανάσταση και γνώρισε αμέσως επιτυχία.

Θεμελίωσε το πειραιώτικο ρεμπέτικο και στην πορεία, «συμπαρέσυρε» συνθέτες οι οποίοι έγραψαν τη δική τους ιστορία στο είδος, από τον Σπύρο Περιστέρη και τον Κώστα Σκαρβέλη, μέχρι τον Παναγιώτη Τούντα.

Ταυτότητα παράστασης
Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς – Πέτρινη Αποθήκη ΟΛΠ (Πύλη Ε2)
Ιδέα - Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Λίνα Νικολακοπούλου
Σκηνογραφία, Ενδυματολογική Επιμέλεια: Άγγελος Μέντης
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Ενορχηστρώσεις: Κώστας Νικολόπουλος
Επιμέλεια Οπτικού Υλικού: Καλλιόπη Λεγάκη, Μαρία Γεντέκου (Portolanos Films), Λίνα Νικολακοπούλου

Τραγουδούν: Στέλιος Βαμβακάρης, Γιάννης Κούτρας, Απόστολος Ρίζος, Ζαχαρίας Καρούνης και οι Εβελίνα Αγγέλου, Πέτρος Μάλαμας.
Συμμετέχουν οι ηθοποιοί: Νένα Μεντή, Σταύρος Μερμήγκης, Αλέξανδρος Τσώτσης
Ορχήστρα: Μανώλης Πάππος -μπουζούκι
Παναγιώτης Τσεβάς - πιάνο, ακορντεόν
Κώστας Μερετάκης - κρουστά
Παναγιώτης Μανουηλίδης - κοντραμπάσο
Μάνος Σαβιολάκης - κιθάρα, μπαγλαμά, μπουζούκι, πολίτικη λύρα
Κώστας Νικολόπουλος - ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα, κιθαρόνι, μπάντζο

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr