TOC Books: Από την καρδιά των πραγμάτων στην καρδιά της ιστορίας

Η καρδιά των πραγμάτων

Μέσα στην πνιγηρή ατμόσφαιρα μιας βρετανικής αποικίας, κάπου στις δυτικές ακτές της Αφρικής, μέσα στην αβεβαιότητα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, μέσα στο νοσηρό κλίμα της κοινωνικής μικροπρέπειας, ο αστυνόμος Χένρι Σκόμπι πασχίζει να διατηρήσει την ηθική του ακεραιότητα. Ο υπαρχηγός της αστυνομίας Χένρι Σκόμπι ζει την απλή ρουτίνα του, αλλά έχει να σκεφτεί και τη γυναίκα του τη Λουίζ, η οποία νιώθει παραγκωνισμένη από τους υπόλοιπους Δυτικούς και παραμελημένη από τον ίδιο. Ο Σκόμπι θα αναγκαστεί να εμπλακεί σε επιλήψιμες δοσοληψίες με τον αινιγματικό σύριο επιχειρηματία Γιουσέφ προκειμένου να της εξασφαλίσει τα χρήματα που χρειάζονται για να φύγει στη Νότιο Αφρική. Η ηθική του θα τεθεί σε δοκιμασία όταν θα υποκύψει στην αμαρτία και θα ερωτευθεί μια νέα γυναίκα, την Ελεν και μέσα του θα παλέψουν η αγάπη με τη θρησκεία, ο οίκτος με ένα βαθιά ριζωμένο αίσθημα αυτοενοχής. Σχεδόν μοιραία, θα οδηγηθεί στη μεγάλη, την τελική αντιπαράθεση με τον ίδιο τον Θεό.

Λίγοι συγγραφείς καταφέρνουν να αναλύσουν με τόση ενάργεια, και ταυτόχρονα με τέτοια πυκνότητα, ζητήματα όπως η αγάπη, ο οίκτος, η προδοσία, η ενοχή, που βρίσκονται στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Greene, ο Σκόμπι ενσαρκώνει εκείνη τη θεμελιώδη αντίφαση του πώς "ο οίκτος μπορεί να αποτελεί έκφραση μιας σχεδόν τερατώδους αλαζονείας".

Δημοσιευμένο το 1948, το «The Heart of the Matter» κατέκτησε γρήγορα μια θέση ανάμεσα στα καλύτερα αγγλόφωνα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Δεν είναι μόνο η ιδιάζουσα μορφή του συγγραφέα που συνδυάζει τον καθολικό χριστιανισμό με την ενεργή Αριστερά, τη δημοσιογραφία με την πολιτική, τον κοσμοπολιτισμό με την κατασκοπία αλλά και τα ηθικά θέματα που αυτός θίγει, ακριβώς επειδή μέσα στο έργο του η πίστη δεν είναι αμέτοχη των αμφιβολιών και των διλημμάτων που βασανίζουν κάθε ανθρώπινη ψυχή.

Γκράχαμ Γκρην "Η καρδιά των πραγμάτων" [μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου], εκδόσεις Πόλις

***

Λίγες και μια νύχτες

Την άνοιξη του 1909, ο έκπτωτος σουλτάνος Αβδούλ Χαµίτ ο Β΄ εξορίζεται στη Θεσσαλονίκη και µένει έγκλειστος σε µια εντυπωσιακή έπαυλη. Εκεί, σύμφωνα µε το µυθιστόρηµα, θα διηγείται για λίγες νύχτες σ’ ένα µικρό κορίτσι τη ζωή του.

Στο πλαίσιο αυτό θα κινηθεί ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου, ο εντεκάχρονος γιος του κηπουρού της Βίλας, ο Λευτέρης Ζεύγος. Πρόκειται για ένα παιδί που μοιράζει εφημερίδες και το απόγευμα δουλεύει στον κήπο, βοηθώντας τον πατέρα του. Εκεί λοιπόν θα βρεθεί κοντά στον έκπτωτο μονάρχη και για λίγες νύχτες θα γίνει ο αυτήκοος μάρτυρας των ιστοριών του Αβδούλ Χαμίτ. Κρυμμένος στο σκοτάδι θα ακούσει για τη μυθική ζωή αυτού του ανθρώπου και θα δει μπροστά του να ανοίγεται ένας κόσμος γεμάτος ανατολίτικη μαγεία, παραδείσια πουλιά, ευνούχους και χλιδή.

Το ενδιαφέρον του θα μεγαλώσει και μαζί με αυτό θα νιώσει να γεννιέται μέσα στην ψυχή του η αγάπη στο πρόσωπο της Μίρζα, της μικρής κόρης ενός μουσουλμάνου μεγαλοαστού με εβραϊκή καταγωγή. Ο χρόνος θα φέρει τον Λευτέρη να πολεμήσει στην εκστρατεία κατά των μπολσεβίκων στην Ουκρανία. Ο πόλεμος θα φέρει τη λιποταξία και η λιποταξία θα σταθεί η αφορμή για να απαρνηθεί την έως εκείνη τη στιγμή ταυτότητά του και στη θέση του να γεννηθεί ο Ευγένιος Ζιρντό, στέλνοντας στην ανυπαρξία τον Λευτέρη. Ο Ζουργός φιλοτεχνεί την πορεία ενός ανθρώπου μέσα στην Ιστορία και το πεπρωμένο, στη διαρκή αναζήτηση της ευτυχίας και της προσωπικής αυτοδιάθεσης και της κοινωνικής επιβεβαίωσης.

Το «Λίγες και µία νύχτες», µε άξονα την ερωτική ιστορία που φωλιάζει στην καρδιά της αφήγησης, εξιστορεί µια περιπέτεια για το κυνήγι του πλούτου και την αναζήτηση της ευτυχίας. Το βιβλίο αναπλάθει µια µαγευτική συνοικία έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης, αυτή των Εξοχών, που έσβησε για πάντα. Είναι ακόµη µια γραφή για τα σπίτια, φτωχικά και πλούσια, για το µέσα και το έξω τους, για τους τοίχους και τα έπιπλα όπου υφαίνονται οι ανάσες ζώντων και τεθνεώτων. Το Λίγες και µία νύχτες εµπεριέχει ακόµη κατά κάποιον τρόπο τον σχολιασµό του, διερωτάται πίσω από την κουίντα για τα άγονα χωράφια της γραφής, τα εργαστήριά της, τις αστοχίες και τα πάθη της, είναι µε άλλα λόγια το κοίταγµα του ίδιου του µυθιστορήματος στον καθρέφτη. Πέρα όμως και πάνω απ’ όλα είναι ένα βιβλίο για την ανήκεστο βλάβη της ύπαρξης, αυτήν που προκάλεσε ο πιο δηµεγέρτης αιώνας, ο εικοστός.

Λίγες και μια νύχτες, Ισίδωρος Ζουγρός, εκδόσεις Πατάκη

***

Πετρούπολη

Η Πετρούπολη είναι ένα από τα μείζονα έργα της ρωσικής λογοτεχνίας. Το ιδιαίτερο ύφος της, οι ηχητικοί πειραματισμοί, τα αμέτρητα λογοπαίγνια, οι ελλειπτικοί διάλογοι, η παράδοξη στίξη και, κυρίως, το συμβολικό σύστημα που κυβερνά όλο το μυθιστόρημα καθιστούν κάθε μετάφρασή της ένα σημαντικό επίτευγμα.

«Αλλά αυτό που εκπλήσσει περισσότερο σε αυτά τα πανταχού παρόντα εικονοποιητικά μοτίβα είναι η κυκλικότητά τους. Όσο περισσότερο κάποιος παρακολουθεί τις επιπτώσεις τους τόσο πιο φανερό γίνεται ότι όλοι οι δρόμοι τον γυρίζουν πίσω στην ίδια αφετηρία: τον μαγικό κύκλο που είναι το περίκλειστο κρανίο του Απολλών Απολλώνοβιτς, το σπίτι του, η ίδια η πόλη, η ιστορία της Ρωσίας. Ή ίσως να είναι το μυθιστόρημα, ο νους του συγγραφέα του, από τον οποίο δεν υπάρχει καμία διαφυγή. Όλες οι επιλογές στο τέλος οδηγούν στο ίδιο σημείο, και ο κόσμος στους δρόμους, όπως και οι αναγνώστες του βιβλίου, συνεχίζουν "να κυκλοφορούν", ακριβώς όπως θα ήθελε ο Απολλών Απολλώνοβιτς».

Η έκδοση συνοδεύεται από εκτενές επίμετρο του J. D. Elsworth, βραβευμένου μεταφραστή της Πετρούπολης στα αγγλικά (Pushkin Press 2009), στο οποίο αναλύεται διεξοδικά η ένταξη του μυθιστορήματος στο συνολικό έργο του Μπιέλυ, η εκδοτική ιστορία, οι διακειμενικές συνδέσεις και τα κεντρικά υφολογικά ζητήματα του βιβλίου:

Ο Αντρέι Μπιέλυ (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Μπορίς Νικολάγιεβιτς Μπουγκάγιεφ, 1880-1934) γεννήθηκε στη Μόσχα. Από πολύ νωρίς τον συνεπήρε η λογοτεχνία αλλά και οι αποκρυφιστικές θεωρίες. Σπούδασε φυσικές επιστήμες και συνδέθηκε με τον φιλόσοφο Βλαδίμηρο Σολοβιόφ και τους κύκλους των συμβολιστών. Το 1902 εμφανίστηκε στα ρωσικά γράμματα με τη Συμφωνία αρ. 2 (δραματική), και υπήρξε ενεργό μέλος της λογοτεχνικής ζωής της Ρωσίας πριν και μετά την επανάσταση, γράφοντας ποίηση, πεζογραφία, καθώς και κριτικά και θεωρητικά δοκίμια. Το 1912 συνάντησε στο Βερολίνο τον Ρούντολφ Στάινερ, ιδρυτή του πνευματικού κινήματος της ανθρωποσοφίας, και έγινε μαθητής του. H Πετρούπολη (α΄ έκδοση: 1913-1914) είναι το σημαντικότερο έργο του και θεωρείται σταθμός του ρωσικού μοντερνισμού.

Πετρούπολη, μετάφραση Ελένη Μπακοπούλου, εκδόσεις Αντίποδες

Βρείτε όλα τα βιβλία στο Public.gr.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr