Follow us

Ο Αριστείδης Χατζής για την Επανάσταση του 1821: Ο Ενδοξότερος Αγώνας - Μπήκαμε στην Επανάσταση Ρωμιοί και βγήκαμε Ελληνες

Ο καθηγητής Αριστείδης Χατζής στο TheTOC για το βιβλίο του "Ο Ενδοξότερος Αγώνας, η Ελληνική επανάσταση του 1821".

Μανόλης Καψής
ΓΡΑΦΕΙ: ΜΑΝΟΛΗς ΚΑΨΗς
kapsis- Hatzis

Τι είναι τελικά αυτό το βιβλίο για την Ελληνική Επανάσταση που έγραψε ο Αριστείδης Χατζής και κατάφερε ήδη να συγκεντρώσεις το ενδιαφέρον του κοινού, ώστε παρά τον όγκο του, να κάνει ήδη την δεύτερη έκδοση; Τι νέο φέρνει στην εξιστόρηση και την ερμηνεία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, το βιβλίο του καθηγητή της Φιλοσοφίας του Δικαίου, Αριστείδη Χατζή, ώστε να διεκδικεί μια θέση στα best seller;

Αν μπορούμε να συμπυκνώσουμε το βιβλίο σε λίγες αράδες, θα λέγαμε ότι είναι η συναρπαστική αφήγηση αυτής της συγκλονιστικής περιπέτειας που είναι η Ελληνική Επανάσταση, με τρόπο που να διαβάζεται σαν αστυνομικό θρίλερ. Μια αφήγηση για την επανάσταση- που όλοι οι οιωνοί ήταν εναντίον της, που όλοι πίστευαν ότι θα αποτύχει- μέσα από τα λόγια των ίδιων των πρωταγωνιστών της.

Μια καταιγιστική αφήγηση που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα και που δίνει στον αναγνώστη να καταλάβει και το πώς και το γιατί ξεκίνησε η Επανάσταση, και το πώς εξελίχθηκε "μέσα από θριάμβους αλλά και καταστροφές”, αλλά και πώς τελικά επικρατεί και καταφέρνει να δημιουργήσει το νέο ελληνικό κράτος.

Ενα απολαυστικό ανάγνωσμα που όμως συνιστά μια απολύτως τεκμηριωμένη επισκόπηση της ελληνικής επανάστασης, μέσα από τα αρχεία και τις σύγχρονες μαρτυρίες που έχουν διασωθεί. Και αυτό που προκύπτει είναι μια τεράστια επιτυχία. Η Ελληνική Επανάσταση αναδεικνύεται ως μια μεγάλη Φιλελεύθερη επανάσταση της εποχής, ως η πρώτη επανάσταση ενός ευρωπαϊκού έθνους που καταφέρνει να οικοδομήσει ένα νέο εθνικό κράτος, μέσα από τα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Και όλα αυτά χωρίς εθνική ηγεσία και χωρίς την στήριξη μιας Μεγάλης Δύναμης.

Για όλα αυτά συζητήσαμε με τον Αριστείδη Χατζή σε μια συνέντευξη στο TheTOC. Και η κουβέντα πήγε από το πάθος του καθηγητή της Φιλοσοφίας για την Ιστορία, στις χαμένες επιστολές της Μαίρη Σέλλευ στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Που είναι και ο μεγάλος πρωταγωνιστής της ιστορίας που αφηγείται ο Αριστείδης Χατζής, μαζί με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Από τον Καποδίστρια, που δεν πιστεύει στην επιτυχία της επανάστασης στις δολοφονίες της Φιλικής Εταιρείας. Από τον παρορμητικό και επιπόλαιο Αλέξανδρο Υψηλάντη, στον απαγχονισμό του Πατριάρχη και στον θυμό του Σουλτάνου για τους αγνώμονες Ελληνες.

Αυτή είναι η ιστορία του Ενδοξότερου Αγώνα, όπως χαρακτηρίζει την Ελληνική Επανάσταση η σπουδαία συγγραφέας Μαίρη Σέλλευ, στην επιστολή της στον Μαυροκορδάτο.

Η συνέντευξη με τον Αριστείδη Χατζή:

Ερ. Κύριε Χατζή πώς αποφασίσατε εσείς, ένας φιλόσοφος του δικαίου να γίνετε ιστορικός;

Απ. Πάντα είχα ενδιαφέρον για την Ιστορία, από μικρός, αυτό ήθελα να σπουδάσω αλλά οι επαγγελματικές μου ανησυχίες με οδήγησαν αρχικά στη Νομική και μετά από κάποια ηλικία, όταν και η καριέρα μου στο πανεπιστήμιο έφτασε σε ένα σημείο, αυτό το οποίο ήθελα, αποφάσισα να επιστρέψω στην ιστορία. Την οποία δεν την είχα εγκαταλείψει ποτέ, είχα κάνει δημοσιεύσεις και σε διεθνή περιοδικά για ιστορικά θέματα.

Αποφάσισα λοιπόν να επιστρέψω και να ασχοληθώ πλήρως πια με την ιστορία.

Ερ. Το βιβλίο που είναι και η αφορμή της συνέντευξης, λέγεται "Ο Ενδοξότερος Αγώνας, η ελληνική επανάσταση”.Ο "Ενδοξότερος αγώνας”, νομίζω η φράση είναι από μία επιστολή της Μαίρης Σέλλευ…

Απ. Ναι, για την ακρίβεια ο αγγλικός τίτλος, γιατί εγώ το βιβλίο το έγραψα αρχικά στα αγγλικά, είναι the noblest cause, που μπορούμε να το μεταφράσουμε "ο ευγενέστερος σκοπός”, αλλά η λέξη ευγενής στα αγγλικά σημαίνει κάτι πολύ πιο ευρύ από ότι στα ελληνικά, το μεταφράσαμε λοιπόν πιο ελεύθερα ως ο ενδοξότερος αγώνας. Γιατί αυτό είχαν στο μυαλό τους οι πάρα πολλοί βρετανοί που χαρακτήριζαν έτσι εκείνη την εποχή την Ελληνική επανάσταση.

Μεταξύ αυτών ήταν και η Μαίρη Σέλλεϋ, η οποία την Άνοιξη του 1825 στέλνει αυτή την επιστολή στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, είναι η μόνη της επιστολή προς τον Μαυροκορδάτο που σώζεται, οι άλλες έχουν χαθεί ή καταστραφεί. Εκεί λοιπόν του λέει ουσιαστικά- η επιστολή είναι γραμμένη στα Γαλλικά- ότι αυτός ο αγώνας είναι ο καλύτερος, ο πιο ευγενικός αγώνας που υπάρχει και ελπίζω να πετύχει. Οταν διάβασα αυτή την επιστολή, ήταν από τα πρώτα πράγματα που διάβασα, αμέσως ήξερα ότι αυτός θα είναι ο τίτλος του βιβλίου.

Ερ. Πού βρίσκεται αυτή η επιστολή;

Απ. Βρίσκεται στην Ελλάδα. Η επιστολή, που είναι η μόνη επιστολή που υπάρχει, που έχει διασωθεί, είναι γιατί κατά πάσα πιθανότητα ο Μαυροκορδάτος- σε κάποια καταδίωξη από τους Οθωμανούς μετά από μία ήττα- ο Μαυροκορδάτος προσπαθεί να σωθεί και χάνει τις αποσκευές και εκεί μέσα υπήρχαν και άλλα, πολύ σημαντικά έγγραφα και χειρόγραφα και υπήρχαν ίσως και οι επιστολές της Μαίρης Σέλλευ. Αυτή όμως βρέθηκε αργότερα, επίσης σε δύσκολη εποχλή, μετά τον θάνατο του Μπάυρον.

Νομίζω ανήκει στην Ακαδημία Αθηνών που την έχει εκδώσει ή στην Εθνική βιβλιοθήκη. Βρίσκεται ή στο αρχείο της Ακαδημίας ή στο αρχείο της Εθνικής Βιβλιοθήκης γιατί και το αρχείο Μαυροκορδάτου δεν είναι ενιαίο, είναι διάσπαρτο. Και στο μουσείο Μπενάκη υπάρχει ένα μέρος.

Ερ. Για να ξεκινήσουμε από την αρχή. Τι είναι το διαφορετικό σε αυτό το βιβλίο για την Ελληνική επανάσταση σε σχέση με τα άλλα βιβλία που γράφτηκαν με αφορμή την επέτειο του 1821.

Απ. Ποιο είναι το διαφορετικό . Δύο πράγματα. Το πρώτο ήταν αυτό που ήθελα από την αρχή να κάνω, ήθελα δηλαδή να παρουσιάσω την Ελληνική Επανάσταση στο διεθνές κοινό. Για αυτό το έγραψα στα αγγλικά, για να βγει πρώτα στο εξωτερικό ,αλλά για λόγους που ίσως συζητήσουμε βγήκε πρώτα στην Ελλάδα. Για να ενημερώσω ουσιαστικά το ξένο κοινό για μία σημαντική επανάσταση της εποχής που έχει ξεχαστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Παρά το γεγονός ότι είμαι απολύτως βέβαιος ότι θα ενδιαφέρει και αυτούς που διαβάζουν ιστορία στο εξωτερικό, αλλά και αυτούς που ασχολούνται με την εποχή των επαναστάσεων.

Και ήθελα να δώσω έμφαση, περιγράφοντας αυτή την επανάσταση, στην ιστορία αυτών των ανθρώπων που έρχονται στον ελληνικό χώρο από έξω. Οι περισσότεροι μένουν εκτός αυτού που εννοούμε με τη στενή έννοια ελληνικό χώρο. Αυτό που ονομάζουν οι βρετανοί η κλασική Ελλάδα. Ερχονται λοιπόν εδώ και κάνουν όχι μία αλλά πολλές επαναστάσεις. Γιατί δεν έχουμε μόνο την επανάσταση σαν στρατιωτικό γεγονός, έχουμε τη θεσμική επανάσταση, έχουμε την πολιτική, την κοινωνική επανάσταση που ταυτόχρονα λαμβάνουν χώρα. Αυτήν τη ιστορία ήθελα να πω.

Το δεύτερο που είναι το εξής. Προσπαθώ να χρησιμοποιήσω μία νέα για την ελληνική βιβλιογραφία τουλάχιστον, έναν νέο τρόπο γραφής. Αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν popular history. Προσπαθώ δηλαδή να παρουσιάσω τα γεγονότα τα οποία είναι γνωστά, αλλά με τέτοιο τρόπο ώστε η εξιστόρηση αυτή να χρησιμοποιεί ακόμα και τεχνικές από το μυθιστόρημα ή από τη λογοτεχνία. Διάφορες αφηγηματικές τεχνικές οι οποίες προσπαθούν να δημιουργήσουν- αυτή είναι τουλάχιστον η ελπίδα μου- την εντύπωση του real-time. Οτι αισθάνεσαι ότι ζεις και εσύ ανάμεσά στους ήρωές. Τους ακούς να σου μιλούν, ακούς τα ίδια τους τα λόγια, τους ακούς να σχολιάζουν τη δράση. Αυτός ήταν τουλάχιστον ο σκοπός μου όταν ξεκίνησα.

Διαβάστε Επίσης

Ερ. Και έτσι είναι. Το λέω ως αναγνώστης, πραγματικά είναι μία συναρπαστική εξιστόρηση. Αναρωτιέμαι εσείς ανατρέχοντας στα αρχεία, ποιο είναι αυτό το κομμάτι, η επιστολή, το έγγραφο που σας εντυπωσίασε περισσότερο; Ποιο είναι αυτό που σας έκανε μεγάλη εντύπωση;

Απ. Πολλά πράγματα με εντυπωσίασαν. Καταρχάς αυτό που με εντυπωσίασε ήταν ο όγκος, ο φοβερός ο όγκος των αρχείων. Είναι τόσο μεγάλος ο όγκος που κάνεις ιστορικός δεν μπορεί να τον ελέγξει απολύτως. Η ελληνική επανάσταση είναι μία Επανάσταση του γραπτού λόγου. Και έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τα απομνημονεύματα.

Εγώ ας πούμε διαβάζοντας τα αρχεία, πάρα πολύ εκτίμησα, τα απομνημονεύματα του Φωτάκου. Δεν τον ήξερα καλά τον Φωτάκο, δεν είχα διαβάσει αρκετά από τον Φωτάκο, τον διάβασα για πρώτη φορά στη διάρκεια της έρευνας.

Ερ. Ο Φωτάκος ήταν προεστός η οπλαρχηγός; Δεν θυμάμαι…

Απ. Ο Φωτάκος ήταν ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη. Ηταν ένας άνθρωπος ο οποίος ήταν αρκετά μορφωμένος, μάλιστα κάποτε ζούσε και στη Ρωσία πριν έρθει στην Ελλάδα, έχει και αυτή την εμπειρία. Ο Φωτάκος έχει μία φοβερή ενσυναίσθηση. Εχει έναν τρόπο θα έλεγα μοντέρνο που λέει τα πράγματα. Δηλαδή διαβάζεις τον Φωτάκο σήμερα και λες: Κοίταξε να δεις, έβλεπε πράγματα ο Φωτάκος που οι άλλοι την ίδια εποχή δεν τα έβλεπαν ή δεν ήταν αντιλαμβάνονταν. Για παράδειγμα, ο Φωτάκος, που γράφει και αυτός μετά το τέλος του πολέμου, λέει κάποια στιγμή ότι είναι κρίμα που καταστρέφουμε τα οθωμανικά μνημεία γιατί και αυτά είναι μέρος της κληρονομιάς μας και θα πρέπει να σωθούν. Και λέει να συνεννοηθούμε με κάποιον τρόπο με τους Τούρκους για να προσέξουν και αυτοί τα μνημεία. Όχι μόνο τα δικά τους αλλά και τα δικά μας.

Λοιπόν το ένα είναι αυτό, το άλλο που μου έκανε μεγάλη εντύπωση, είναι πράγματα τα οποία βρήκα εγώ και με χαροποίησε περισσότερο, γιατί ήταν πράγματα που βρήκα εγώ. Βρήκα στον βρετανικό τύπο- ο οποίος είναι ανεξερεύνητος, είναι μία πολύ πλούσια πηγή- βρήκα πράγματα τα οποία δεν γνωρίζαμε για τη στάση των βρετανών. Και όταν λέω για βρετανούς δεν μιλάω μόνο για το κράτος για το οποίο λίγο-πολύ γνωρίζουμε γιατί έχουν ανοίξει τα αρχεία και τα λοιπά αλλά για την κοινή γνώμη ή γι αυτό που λέμε δημόσια σφαίρα και που περνάει στον τύπο. Αυτό έχει φοβερό ενδιαφέρον γιατί μας δίνει νέες πληροφορίες που μας βοηθούν να ερμηνεύσουμε πράγματα, που ίσως μέχρι τώρα ήταν άγνωστα.

Αριστείδης Χατζής

Ερ. Ξέρετε τι μου έκανε εμένα πολύ μεγάλη εντύπωση, στο βιβλίο σας; Οτι φωτίζει με έναν διαφορετικό τρόπο τους πρωταγωνιστές. Για παράδειγμα εγώ δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι ο Καποδίστριας ήταν τόσο αντίθετος στο να ξεσπάσει η επανάσταση. Μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση ότι σε όλες τις συναντήσεις του με τους Φιλικούς, με τους απεσταλμένους από το Φανάρι, είναι τελείως αρνητικός στο να ξεσπάσει η επανάσταση.

Απ. Εδώ τώρα είναι ένα μεγάλο ζήτημα γιατί υπάρχουν αρκετοί ιστορικοί, πολλοί εκ των οποίων σοβαροί συνάδελφοι- γιατί υπάρχουν και οι θεωρίες συνωμοσίας- υπάρχουν αρκετοί συνάδελφοι που πιστεύουν ότι ήταν πολύ μεγαλύτερη εμπλοκή του Καποδίστρια στις προετοιμασίες της επανάστασης, ότι προσπαθούσε… Εγώ όμως ανήκω σε αυτούς, που νομίζω ότι είναι μάλλον η πλειοψηφία, δεν έχω πειστεί από τα επιχειρήματα αυτών που θεωρούν ότι ο Καποδίστριας είχε μεγαλύτερη εμπλοκή από αυτή που φαίνεται. Δεν κοροϊδεύει κανέναν ο Καποδίστριας, δεν ήταν διπλοπροσωπος, δεν έλεγε διαφορετικά πράγματα στον Υψηλάντη και διαφορετικά στα άλλα μέλη της Φιλικής ο Καποδίστριας. Ηταν συνεπής από την αρχή μέχρι το τέλος. Και αυτό ταιριάζει και με το χαρακτήρα του Καποδίστρια. Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος ήταν απολύτως ειλικρινής σε αυτά που πίστευε, δεν εξαπατούσε. Παρά το γεγονός ότι ήταν διπλωμάτης, δεν ήταν διπλοπρόσωπος που ίσως είναι προϋπόθεση γι αυτή τη δουλειά.

Ερ. Λέει σε όλους, από την αρχή μέχρι το τέλος ότι οι συνθήκες δεν είναι ώριμες, ότι δεν είναι ώριμος ο ελληνικός λαός για να κάνει επανάσταση, ότι δεν έχουν συμμάχους και θα αποτύχει η επανάσταση.

Απ. Ετσι είναι. Και ο Καποδίστριας είχε αυτές τις απόψεις και είναι σημαντικό το γεγονός ότι τις ίδιες απόψεις ακριβώς με τον Καποδίστρια, είχαν και όλοι οι σημαντικοί Έλληνες της εποχής. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Ιγνάτιος Ουγγροβλαχίας, ο Αδαμάντιος Κοραής. Διαφορετικοί άνθρωποι με διαφορετικές πολιτικές απόψεις, ο ένας Φιλελεύθερος, ο άλλος συντηρητικός. Ολοι βέβαια στο τέλος θα συστρατευθούν. Αλλά όλοι όσοι έχουν κάποια παρουσία σημαντική στον ελληνισμό εκείνη την εποχή, θεωρούν ότι είναι λάθος αυτό που πάει να γίνει. Αλλά τις επαναστάσεις δεν τις οργανώνουν οι νοικοκύρηδες, οι υπουργοί και οι διανοούμενοι, τις οργανώνουν οι άνθρωποι όπως αυτοί της Φιλικής Εταιρείας που κάνουν αυτά που κάνουν. Παρά το γεγονός ότι όλα όσα λέει ο Καποδίστριας είναι σωστά, προφανώς είναι σωστά, παρά το γεγονός αυτό, η Φιλική κατορθώνει να κάνει μία σπουδαία δουλειά, να οργανώσει μία επανάσταση σε αυτές τις τόσο δύσκολες συνθήκες.

Ερ. Κρύβοντας επιμελώς ότι ο Καποδίστριας δεν συμφωνεί και δεν είναι και ο ηγέτης της Φιλικής Εταιρείας. Φθάνει ακόμα και στη δολοφονία των ανθρώπων που κομίζουν τις επιστολές του Καποδίστρια που αποκαλύπτουν ότι ο Καποδίστριας δεν συμφωνεί και δεν είναι ο αρχηγός της Φιλικής. Δεν το ήξερα αυτό…

Διαβάστε Επίσης

Απ. Ε τουλάχιστον δύο δολοφονίες από ανθρώπους της Φιλικής, που συνήθως φυσικά δεν τις διδασκόμαστε…Οι δύο αυτές προσωπικότητες που δολοφονούνται έχουν δύο κοινά χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ότι και οι δύο έχουν δει τον Καποδίστρια και ότι και στους δύο ο Καποδίστριας τους έχει πει το ίδιο πράγμα. Από την άλλη, ένα άλλο κοινό που έχουν, είναι ότι και οι δύο έχουν προβλήματα στον χαρακτήρα τους που δημιουργούν αρκετές εντάσεις. Ο ένας είναι πολύ φιλόδοξος, ο Γαλάτης, ο άλλος- είναι ο Καμαρινός- είναι ένας άνθρωπος ο οποίος εκβιάζει και δεν μπορεί να τον εμπιστευτεί κανείς και είναι πολύ πιθανόν να είναι και απατεώνας.

Ερ. Αυτό βοηθάει στην εξόντωσή τους... Επίσης μου άρεσε πολύ ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζετε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Δεν μου φαίνεται μια σπουδαία προσωπικότητα, μου φαίνεται λίγο μέτριος…

Απ. Αυτό ακριβώς λέει ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος. Να χρησιμοποιήσω τον Παπαρρηγόπουλο για να είμαστε και ασφαλείς. Ο Παπαρρηγόπουλος γράφει κάτι πολύ σκληρό. Οτι ο Υψηλάντης είχε στο μέτωπό του τη σφραγίδα της αποτυχίας. Γενναίος άνθρωπος βέβαια, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι αυτο. Το είχε αποδείξει στους ναπολεόντειους πολέμους, αλλά ήταν καλός για θέσεις υπασπιστή. Για δευτερεύουσες θέσεις. Από τους ανθρώπους, λέει ο Παπαρηγόπουλος, που όταν τους βάζεις στη θέση του ηγέτη αποτυγχάνουν, γιατί δεν έχουν καθόλου τις ικανότητες.

1821: Η κοινωνική διάσταση του αγώνα μέσα από τη γλώσσα

Ερ. Μου έκανε φοβερή εντύπωση ότι εκεί που βρίσκεται στις παραδουνάβιες επαρχίες και έχει φτιάξει το επιτελείο του, απαιτεί ο Υψηλάντης- διορθώστε με αν κάνω λάθος- ότι όσοι πάνε να τον δουν, πρέπει να μπαίνουν από την πίσω πόρτα. Διότι δεν είναι πρίγκιπες σαν αυτόν. Θέλει να δημιουργήσει μία αυλή, θέλει να γίνει κατά κάποιο τρόπο ο βασιλιάς των Ελλήνων…Είναι πάρα πολύ φιλόδοξος και πώς να το πω…

Απ. Είναι αρκετά επιπόλαιος, για να χρησιμοποιήσω τα λόγια ενός άλλου, που έχει γνωρίσει ανθρώπους του περιβάλλοντος του Υψηλάντη. Εδώ θα χρησιμοποιήσω τον Τρικούπη. Τον Σπυρίδωνα Τρικούπη που γράφει ότι είχε δει τον εαυτό του στο θρόνο της Ελλάδος. Από την άλλη όμως ο ίδιος ο Τρικούπης γράφει και έχει απόλυτο δίκιο, ότι όσα λάθη και να έκανε ο Υψηλάντης, καταστροφικά λάθη, δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ, τη γενναιότητα του από τη μία και από την άλλη, ότι είναι αυτός που ξεκινά την επανάσταση στην Μολδοβλαχία. Την επανάσταση στην οποία οφείλουμε την ελευθερία μας, γράφει ο Τρικούπης.

Ερ. Το σχέδιο δεν ήταν εξαιρετικά ευφυές όμως, έτσι δεν είναι;

Απ. Υπάρχει μια αδημοσίευτη επιστολή που την είδα, μια επιστολή που έχει στείλει ο Μαυροκορδάτος στη Μαίρης Σέλλεϋ που λέει, τι δουλειά έχουμε εμείς στη Μολδοβλαχία, δεν είναι Ελλάδα η Μολδοβλαχία. Και τα λέει μάλιστα ο Μαυροκορδάτος οποίος έχει υπηρετήσει και στο Βουκουρέστι έτσι; Εχει γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη, παρόλα αυτά θεωρεί απολύτως φυσικό, αυτό που όλοι θεωρούν μετά τον Ρήγα Φεραίο, ότι το κέντρο της επανάστασης είναι η Πελοπόννησος. Ομως παρά το γεγονός ότι όλο αυτό πηγαίνει πάρα πολύ στραβά, με φοβερό κόστος, δημιουργεί έναν τόσο σημαντικό ισχυρό αντιπερισπασμό στους Οθωμανούς, που αναγκάζονται να στείλουν στρατεύματα εκεί και δεν έχουν πολλά στρατεύματα να στείλουν και από την άλλη πείθει- τουλάχιστον για ένα χρόνο- τον Σουλτάνο ότι οι Ρώσοι πρόκειται να κατέβουν. Και απλώς αυτή η ελληνική αποτυχημένη εκστρατεία ήταν προάγγελος της καθόδου των Ρώσων. Είναι τόσο πεπεισμένος ο Σουλτάνος, ώστε πέραν του ότι έχει έλλειψη στρατευμάτων, κρατάει και το μεγαλύτερο δυνατό στρατό μέσα στην Κωνσταντινούπολη για να φυλάει τον ίδιο από τον κίνδυνο τον ρώσικο. Δεν το έχουμε εκτιμήσει ίσως αυτό αρκετά. Οι οθωμανολογοι όμως μας επισημαίνουν, το πόσο τρομοκρατημένοι ήταν οι Οθωμανοί το 1821 και το 22 και μετά για τον ρωσικό κίνδυνο.

Ερ. Τώρα που αναφέρεστε στον Σουλτάνο μου έκανε επίσης πολύ εντύπωση το πώς στις επιστολές του ο Σουλτάνος δίνει, με πολύ μεγάλες λεπτομέρειες, το πώς πρέπει να εκτελεστεί ο Πατριάρχης Γρηγόριος. Πώς θα απαγχονιστεί, πού θα κρεμάσουν το πτώμα του, με λεπτομέρειες…

Απ. Εχουν μεταφραστεί όλα τα αυτόγραφα διατάγματα του Σουλτάνου στο βιβλίο που εκδόθηκε πέρυσι "Η οργή του Σουλτάνου". Και φαίνεται η οργή του. Είναι πολύ ζωντανός και εμπλέκεται πάρα πολύ στην υπόθεση αυτή. Καταρχάς έχουμε έναν πολύ ικανό Σουλτάνο ο οποίος είναι και μεταρρυθμιστής. Ένας έξυπνος άνθρωπος που εργάζεται σκληρά. Δεν είναι ο Σουλτάνος ο οποίος ζει μία τρυφηλή ζωή και έχει αφήσει τους άλλους να ασχολούνται. Ασχολείται πραγματικά με το ελληνικό ζήτημα. Θεωρεί τον εαυτό του προδομένο από τους Έλληνες, τους θεωρεί αχάριστους. Γιατί θεωρεί ότι τους φέρθηκε ευνοϊκά και ίσως ισχύει, τους φέρθηκε καλύτερα από άλλους Σουλτάνους.

Διαβάστε Επίσης

Εξοργίζεται τόσο πολύ και χάνει τόσο πολύ την ψυχραιμία του, που κάνει μία μεγάλη σειρά πολιτικών λαθών. Μία από αυτές είναι η εκτέλεση του Πατριάρχη. Δεν έχει τίποτα να κερδίσει από αυτό, από την εκτέλεση του Πατριάρχη. Μα τίποτα. Δεν έχει να κερδίσει αλλά έχει να χάσει πάρα πολλά. Και χάνει εξαιτίας της εκτέλεσης του Πατριάρχη. Αυτό που ενδιαφέρει εμάς είναι ότι αυτή η εκτέλεση, τους απελευθερώνει τους Έλληνες. Τους ριζοσπαστικοποιεί. Τους κάνει ακόμα πιο αποφασισμένους. Με την αποκοπή του Πατριαρχείου από τους Ελληνες και την επανάσταση, δεν μπορεί να υπάρξει οποιοσδήποτε είδος ελέγχου από το Πατριαρχείο, που πλέον οι Τούρκοι τώρα το κρατάνε στα χέρια τους. Και επίσης ανοίγει το παιχνίδι για οποιονδήποτε θέλει να παίξει πολιτικό παιχνίδι στην Ελλάδα. Η Εκκλησία είναι ο μεγάλος πολιτικός φορέας.

Ερ. Και μιλάμε για τον πνευματικό ηγέτη των Ελλήνων, οποίος έχει καταδικάσει την Επανάσταση…

Απ. Να ναι…

Ερ. Από όλες τις προσωπικότητες που μελετήσατε ποια σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση; Είμαι βέβαιος ότι είναι ο Μαυροκορδάτος.

Απ. Ναι ο Μαυροκορδάτος είναι σίγουρο ότι είναι οι πρωταγωνιστής του βιβλίου, μαζί όμως με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Καθώς άρχισα να γράφω, η εικόνα που είχα για τον Μαυροκορδάτο και για τον Κολοκοτρώνη άλλαξε ελάχιστα. Δηλαδή από την αρχή, αυτό που είχα οπωσδήποτε στο μυαλό μου, ήταν να δείξω το πώς αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι συνεργάζονται χωρίς ακριβώς να συνεργάζονται, είναι απολύτως απαραίτητοι για την επιτυχία και την σταθεροποίηση της Επανάστασης. Ο Κολοκοτρώνης δεν μπορεί χωρίς τον Μαυροκορδάτο και ο Μαυροκορδάτος δεν μπορεί χωρίς τον Κολοκοτρώνη.

Αν δεν είχε σταθεροποιήσει στρατιωτικά την επανάσταση ο Κολοκοτρώνης, με δύο πολύ μεγάλες επιτυχίες στρατιωτικές, οι οποίες βασίζονται στην ευφυία του και στην εμπειρία του και αν ο Μαυροκορδάτος δεν είχε εκμεταλλευτεί αυτή τη σταθεροποίηση για να παίξει το παιχνίδι και το διπλωματικό αλλά και το πολιτικό, δηλαδή να κατορθώσει να ιδρύσει ένα κρατικό μόρφωμα, ένα επαναστατικό κράτος και να δείξει στους Ευρωπαίους ότι οι Έλληνες εδώ δεν είναι αυτό που λέμε σήμερα περιφρονητικά κατσαπλιάδες, αντάρτες ή αποστάτες όπως λένε οι Οθωμανοί και τα λοιπά (η επανάσταση θα είχε αποτύχει). Είναι ένα κράτος που προσπαθεί να οργανωθεί και έχει για πρότυπο την Δυτική Ευρώπη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Ερ. Γιια να ολοκληρώσουμε, πώς θα χαρακτηρίζατε την Ελληνική Επανάσταση του 1821, μία νεωτερική επανάσταση;

Απ. Εφόσον είναι επανάσταση είναι και νεωτερική. Αλλά η δική μας η επανάσταση η ελληνική, είναι μία επανάσταση που είναι πραγματικά ριζοσπαστική. Δηλαδή έχει πάρα πολλά νεωτερικά στοιχεία, πολλά μάλιστα δεν τα είχαμε διακρίνει και δεν τα είχαμε αναδείξει νομίζω τόσο πολύ όσο έπρεπε να αναδειχθούν. Και με τις περσινές δουλειές που εκδόθηκαν, τις έρευνες και αυτές που πρόκειται να ακολουθήσουν από όσο γνωρίζω, αυτό το νεωτερικό στοιχείο, το ριζοσπαστικό της Επανάστασης, σε κάθε τομέα της ζωής αναδεικνύεται. Σε κάθε τομέα της ζωής, ακόμα και στο πώς βλέπουν οι ίδιοι οι Έλληνες τους εαυτούς τους. Οι αγράμματοι Ελληνες. Γιατί υπάρχουν και πολλοί οι οποίοι ξέρουν να διαβάζουν και να γράφουν και να διαβάζουν και κάτι παραπάνω από ένα απλό έγγραφο.

Οι απλοί Ελληνες μέσα από την Επανάσταση δεν απενεφευρίσκουν τον εαυτό τους, αλλά τον βλέπουν με διαφορετικό τρόπο. Ουσιαστικά ξαναγεννιούνται μέσα από αυτή την επανάσταση. Μπαίνουν στην επανάσταση Ρωμιοί και βγαίνουν Ελληνες.

Ερ. Διαμορφώνεται ένας νέος υπήκοος, του ελληνικού κράτους.

Απ. Εγω δεν θα πω υπήκοος θα πω πολίτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε ένα από τα έγγραφα που είδα, οι δημογέροντες των Αθηνών γράφουν και υπογράφουν στο τέλος, εμείς οι πολίτες και οι πολίτισσες των Αθηνών. Δηλαδή φτάνουν στο σημείο να θελήσουν, άντρες όλοι βέβαια αυτοί που υπογράφουν, να εκφράσουν και αυτό το γεγονός ότι η επανάσταση αφορά όλους, όχι μόνο τους άντρες. Δείχνουν έναν ριζοσπασιτκό, έναν νεωτερικό ευατό.

Ερ. Τελευταία ερώτηση. Συμφωνείτε ότι αν δεν υπήρχαν οι ξένοι, η επανάσταση θα είχε αποτύχει;

Απ. Δεν είμαι σίγουρος, δεν είμαι καθόλου σίγουρος για αυτό. Η ξένη παρέμβαση προφανώς βοηθάει φυσικά και είναι κρίσιμος ο ρόλος της ναυμαχίας του Ναυαρίνου, αλλά οι ελληνικές εφεδρείες ήταν πάρα πολλές. Και αυτό φάνηκε μετά, μετά δηλαδή την περίοδο 28- 29, όταν ο Καποδίστριας χρησιμοποιεί τον ελληνικό στρατό, αυτόν που υπάρχει, τον οργανώνει καλύτερα και βάζει επικεφαλής τον Ρίτσαρντς Τσέρτς και τον Δημήτριο Υψηλάντη και απελευθερώνουν πάρα πολλά σημεία στη Στερεά Ελλάδα. Υπήρχαν πολλές εφεδρείες στη στεριά, αλλά οπωσδήποτε στη θάλασσα. Μάλιστα ένας από τους λόγους της επέμβασης του Ναυαρίνου, ίσως και ο σημαντικότερος για ορισμένους, είναι ότι οι Έλληνες μην έχοντας πια να δώσουν μάχες και επειδή το μέλλον τους δεν είναι τόσο αισιόδοξο, πέρασαν στην πειρατεία. Ουσιαστικά σταμάτησε το εμπόριο στην Ανατολική Ευρώπη, εξαιτίας αυτής της πειρατείας.

Γι αυτό το λόγο θεωρούν οι Ευρωπαίοι υποχρέωσή τους να παρέμβουν. Και για ανθρωπιστικούς λόγους βέβαια. Νομίζω ότι το ισοζύγιο της είναι σαφέστατα θετικό, δεν το συζητώ αυτό, αλλά δεν είχε τελειώσει η επανάσταση, σε καμία περίπτωση δεν έχει τελειώσει επανάσταση. Οι Έλληνες είχαν αντοχές και ήταν αποφασισμένοι, δεν επρόκειτο να παραδοθούν, αυτό είναι βέβαιο. Θα δέχονταν ένα συμβιβασμό, αυτό είναι βέβαιο, ίσως και την αυτονομία καθώς ήταν πια πεπεισμένοι ότι η ανεξαρτησία απομακρύνονταν. Ομως ο μηχανισμός που έφτιαξε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ήδη από το 1822 συνέχισε να λειτουργεί και από μόνος του οδήγησε στην ανεξαρτησία. Γιατί; Γιατί ήταν αυτός ο σκληρός ανταγωνισμός Ρώσων και Βρετανών, που οδηγεί τους Βρετανούς ενώ δεν το επιθυμούν οι ίδιοι, να προτείνουν αυτήν την ανεξαρτησία.

Ερ. Σας ευχαριστώ πολύ και καλή επιτυχία στη δεύτερη έκδοση του βιβλίου

Απ. Σας ευχαριστώ κι εγώ.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr

Στη Νέα Ερυθραία για μια από τις ομορφότερες αυλές των βορείων προαστίων

Το all-day στέκι με κοσμοπολίτικο αέρα και ανεμελιά έχει καταφέρει να ξεχωρίσει και συνεχίζει να το κάνει και το φθινόπωρο.

01 Σεπ 2025 | 07:21

Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική.

27 Αυγ 2025 | 07:28

Διαβάζοντας Τσίπρα μαζί με το croissant

Πώς να το κάνουμε, σου δίνει ένα prestige μια συνέντευξη στην Monde. (Επίτηδες βάζω συνέχεια ξένες λέξεις στο κείμενο, αν τυχόν το διαβάσει ο ίδιος, να ταλαιπωρηθεί να τις ψάχνει στο λεξικό. Μια αθώα εκδίκηση, θα μου τη συγχωρέσετε.)

23 Αυγ 2025 | 12:02

Η αφιέρωση της Μαρίας Φαραντούρη στη Λίνα Μενδώνη

Διάφοροι κοινωνικοί αγωνιστές του πληκτρολογίου, εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους για το γεγονός ότι η τραγουδίστρια – σύμβολο της αντίστασης – συμβιβάστηκε με την εξουσία.

20 Αυγ 2025 | 07:50

Τα χαρτιά της Ελλάδας και ο Τραμπ

Τι θα συνέβαινε αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ καλούνταν να μεσολαβήσει στη διένεξη ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία;

18 Αυγ 2025 | 07:50

Τα γαλλικά για τη Βούλτεψη

Υποθέτω μπορείς, σαν τη Βούλτεψη, να αποφανθείς ότι για τις πυρκαγιές και την ευαλωτότητά μας, δεν φταίει άλλος, αλλά φταίει το ότι δεν έχουμε αρκετούς εθελοντές. Πώς δεν το είχαμε σκεφτεί τόσα χρόνια βρε αδελφέ;

13 Αυγ 2025 | 09:01

Εγκώμιον της ξαπλώστρας

Και μπορεί στις καλοκαιρινές διακοπές και στις συνθήκες καύσωνα, οι πρωινοί περίπατοι να προσαρμόζονται στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, αλλά στην επιλογή της παραλίας, η θεωρία μου ισχύει στο ακέραιο.

ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ 05 Σεπ 2025 | 13:05

"Ορέστεια" του Αισχύλου: Προσθήκη νέας παράστασης στο Θέατρο Πέτρας μετά το sold out

Αυλαία σε μια θριαμβευτική πορεία, μια τελετουργική αποχαιρετιστήρια πράξη και ένα παγκόσμιο μήνυμα για τη βία, τη δικαιοσύνη και την ανθρώπινη μοίρα.

ΜΙΝΙ ΣΕΙΡΑ 05 Σεπ 2025 | 12:06

"Θάλασσες μάς χώρισαν": Πρώτη ανάγνωση σεναρίου για τη νέα δραματική σειρά της ΕΡΤ - Μοναδικό καστ

Το ταξίδι ξεκινά: μια δυνατή ιστορία για την απώλεια, τον ξεριζωμό και την αστείρευτη δύναμη του ανθρώπου να συνεχίζει, ακόμα και μέσα από τις πιο σκοτεινές θάλασσες.

05 Σεπ 2025 | 11:46

ΠΝΟΗ: Ο Μιχάλης Δέλτα εμπνέεται από το πρωτοποριακό έργο του Takis

Η παράσταση "Πνοή" εντάσσεται στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων της έκθεσης Takis 1∞ που διοργανώνει το Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή στα δυο μουσεία του, στην Αθήνα και στην Άνδρο, έως τις 2 Νοεμβρίου.

ΑΠΟ 16/10 05 Σεπ 2025 | 11:30

"Merde": Μια μουσική κωμωδία για τα "κακώς κείμενα" του ελληνικού θεάτρου

Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για το θέατρο, αλλά φοβόσασταν να ρωτήσετε, από 16 Οκτώβρη, στην κεντρική σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, που φέτος γιορτάζει τα 130 χρόνια λειτουργίας του.

ΜΑΓΙΚΗ ΒΡΑΔΙΑ 05 Σεπ 2025 | 10:50

Ο Μίλτος Πασχαλίδης γιόρτασε "30 χρόνια τραγούδια" στο κατάμεστο Ηρώδειο [εικόνες]

Χιλιάδες κόσμου υποκλίθηκαν στον Μίλτο Πασχαλίδη, ο οποίος έδωσε μια μεγάλη συναυλία στο Ηρώδειο, το βράδυ της Πέμπτης, για τα 30 χρόνια καριέρας του.

"ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ" 05 Σεπ 2025 | 07:20

Σείστηκε το Καλλιμάρμαρο στη συναυλία για τον Στέλιο Καζαντζίδη - Πλήθος καλλιτεχνών, συγκίνηση και αγαπημένα τραγούδια

Το παρών στη μεγαλειώδη συναυλία για τον σπουδαίο ερμηνευτή Στέλιο Καζαντζίδη έδωσαν 30.000 θεατές, ενώ συμμετείχε πλήθος αγαπημένων καλλιτεχνών.

04 Σεπ 2025 | 12:06

Τι θα δούμε 7 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο: Από "Ρωμαίο και Ιουλιέτα" μέχρι "Κάρμεν" και "Λίμνη των Κύκνων"

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει έργα-σταθμούς διαφορετικών εποχών και ρευμάτων με αφετηρία τον ρομαντισμό, την χρυσή εποχή του Ρώσικου μπαλέτου και το νεοκλασικό στυλ.

ΔΥΟ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ 04 Σεπ 2025 | 11:39
ΣΠΑΡΤΑΡΙΣΤΗ ΚΩΜΩΔΙΑ 04 Σεπ 2025 | 09:58

"Πρόσεχε ποιον σκοτώνεις": Το νέο έργο των Ρέππα-Παπαθανασίου στο Θέατρο Πειραιώς 131

Μία σπιρτόζικη ιστορία φόνων, γεμάτη από ίντριγκες, ανατροπές και το κομψό χιούμορ που ταιριάζει στο αστικό κλίμα της δεκαετίας του 1950.

ΚΑΙ ΝΕΑ ΜΕΡΑ 04 Σεπ 2025 | 08:16

Τέλος του Παιχνιδιού: Ο Μάκης Παπαδημητρίου ανεβάζει το έργο του Μπέκετ με τον Χρυσοστόμου στο Θέατρο Ιλίσια

Ο Μάκης Παπαδημητρίου συναντά επί σκηνής τον Γιώργο Χρυσοστόμου, οκτώ χρόνια μετά την προηγούμενη εκρηκτική τους συνύπαρξη στη σκηνή.

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΙ 03 Σεπ 2025 | 10:44

Ο Τομ Χόλαντ αποθεώνει τον Κρίστοφερ Νόλαν: "Η Οδύσσεια έχει το καλύτερο σενάριο που διάβασα ποτέ"

Ο Χόλαντ ο οποίος υποδύεται τον Τηλέμαχο, στην επική μεταφορά του ομηρικού έπους σε δηλώσεις του, χαρακτήρισε το σενάριο ως "το καλύτερο που έχω διαβάσει ποτέ".

02 Σεπ 2025 | 22:02

Κωνσταντίνα: Επιστρέφει για ανεπανάληπτες μουσικές βραδιές στο Κολωνάκι

Η Κωνσταντίνα με την πολυετή της διαδρομή και τη ζεστασιά της φωνής της παρασύρει σε μια μουσική βιωματική εμπειρία γεμάτη συναίσθημα.

ΣΤΑ 73 ΤΟΥ 02 Σεπ 2025 | 17:58

Πέθανε ο Γκράχαμ Γκρίν: Ο πρώτος ηθοποιός που μίλησε ινδιάνικα στο σινεμά, στην ταινία "Χορεύοντας με τους λύκους"

"Με βαθιά θλίψη ανακοινώνουμε τον ειρηνικό θάνατο του βραβευμένου, θρυλικού Καναδού ηθοποιού Γκράχαμ Γκριν", ανέφερε ο Τζέρι Τζόρνταν σε δήλωσή του στο CBC News

ΕΩΣ ΤΙΣ 7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 02 Σεπ 2025 | 15:28

Η Χίος ζει φέτος στον παλμό του 4ου The Chios Festival

Ξεκίνησε το 4ο Φεστιβάλ Χίου- Τα δρώμενα και οι καλεσμένοι

ΑΠΟ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 02 Σεπ 2025 | 08:00

Πέντε δυνατές πρεμιέρες στην ΕΡΤ1 που θα καθηλώσουν

Γέλιο, συγκίνηση, μυστήριο, δράση και ανθρώπινες ιστορίες γεμάτες συναίσθημα επιφυλάσσουν οι σειρές μυθοπλασίας που κάνουν πρεμιέρα σε λίγες ημέρες στην ΕΡΤ1.

"ΕΦΥΓΕ" ΤΟ 2021 02 Σεπ 2025 | 07:48

Οικουμενικός και αθάνατος: Τέσσερα χρόνια χωρίς τον Μίκη Θεοδωράκη

Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε, αλλά συνεχίζει να μας καθοδηγεί. Ένας οικουμενικός Έλληνας που έγραψε με νότες την ψυχή ενός έθνους.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ 01 Σεπ 2025 | 08:37

Αιχμηρή ανάρτηση της Μάρως Βαμβουνάκη για τον Λάνθιμο: Μήπως ο κόσμος χειροκροτούσε ενθουσιασμένος επειδή τέλειωσε η ταινία;

Με μία αιχμηρή ανάρτηση, σχολίασε η συγγραφέας Μάρω Βαμβουνάκη, τη μεγάλη επιτυχία που είχε η πρεμιέρα της νέας ταινίας του Γιώργου Λάθνιμου "Bugonia" στο Φεστιβάλ Βενετίας.

ΑΠΟΘΕΩΣΗ 31 Αυγ 2025 | 12:53

Φεστιβάλ Βενετίας: Ντελίριο ενθουσιασμού για τον "Frankestein" του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο - 13 λεπτά χειροκροτούσαν όρθιοι οι θεατές

Οι πρωταγωνιστές του Frankestein Όσκαρ Άιζακ και Τζέικομπ Ελόρντι δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους, καθώς το κοινό συνέχιζε να χειροκροτεί

ΜΗΝ ΤΗ ΧΑΣΕΤΕ 29 Αυγ 2025 | 12:58

"Οι Όρνιθες" με Χρυσοστόμου και Παπασπηλιόπουλο ανοίγουν για τελευταία φορά τα φτερά τους

Με τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο και τον Γιώργο Χρυσοστόμου στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, οι Όρνιθες ολοκληρώνουν το μαγικό τους πέταγμα, σε επιλεγμένα θέατρα της Αττικής.

EMBASSY THEATER 29 Αυγ 2025 | 12:55

Πρώτες εικόνες από την "Κόμισσα της Φάμπρικας" σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή - Με εξαιρετικό καστ

Η Κόμισσα της Φάμπρικας θα κάνει πρεμιέρα στις 16 Οκτωβρίου στο Embassy theater.

ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΝΟ ΒΛΑΧΟ 29 Αυγ 2025 | 12:43

"ΔΟΝ ΖΟΥΑΝ - Πόσο Δύσκολο να Είσαι Άντρας": Οι 5 τελευταίοι σταθμοί της περιοδείας

Η παράσταση "Δον Ζουάν – Πόσο Δύσκολο να Είσαι Άντρας", σε σκηνοθεσία της Λητώς Τριανταφυλλίδου, με τον Πάνο Βλάχο στον ομώνυμο ρόλο, ολοκληρώνει την καλοκαιρινή της περιοδεία, με 5 τελευταίους σταθμούς.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 29 Αυγ 2025 | 12:40

Δ. Αθηναίων: Δωρεάν κινηματογραφικές προβολές για ένα μήνα στα σχολικά προαύλια - Οι ταινίες

Από την Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου ξεκινούν και πάλι οι δωρεάν προβολές παιδικών ταινιών στα προαύλια των σχολείων.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ 29 Αυγ 2025 | 12:14

"Η μεγάλη χίμαιρα": Στον "αέρα" το πρώτο teaser της πολυαναμενόμενης σειράς της ΕΡΤ

Το αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Μ. Καραγάτση, που θεωρείται σταθμός στη νεοελληνική λογοτεχνία, μεταφέρεται για πρώτη φορά στην οθόνη μέσα από μια σειρά έξι επεισοδίων

ΔΕΙΤΕ ΤΟ 29 Αυγ 2025 | 09:59

Bugonia: Κυκλοφόρησε το επίσημο τρέιλερ της νέας ταινίας του Λάνθιμου με την Εμμα Στόουν

Η ταινία του Γιώργου Λάνθιμου "Bugonia" έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

82Ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΝΕΤΙΑΣ. 29 Αυγ 2025 | 09:55

Πρεμιέρα για το "Bugonia": Αποθεώθηκαν Γιώργος Λάνθιμος και Εμμα Στόουν στη Βενετία - Τους χειροκροτούσαν όρθιοι επί 6 λεπτά

Με αφορμή και την παγκόσμια πρεμιέρα του "Bugonia" δια χειρός Γιώργου Λάνθιμου την Πέμπτη, δόθηκε στη δημοσιότητα και το επίσημο τρέιλερ του πολυαναμενόμενου φιλμ.

5-7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 29 Αυγ 2025 | 09:00

LAComics Festival: Για 7η χρονιά στη Λάρισα το μεγάλο διεθνές φεστιβάλ κόμικ [εικόνες]

Το μεγάλο διεθνές φεστιβάλ της Θεσσαλίας για τα comics και τη street art επιστρέφει από τις 5 έως και τις 7 Σεπτεμβρίου 2025 στον Μύλο του Παππά στη Λάρισα. Με ελεύθερη είσοδο.

ΞΕΚΑΘΑΡΟ ΜΗΝΥΜΑ 28 Αυγ 2025 | 19:15

Με παλαιστινιακή σημαία στο πέτο ο Γιώργος Λάνθιμος στο Φεστιβάλ της Βενετίας [εικόνες - βίντεο]

Οι συνεργάτες και φίλοι, Λάνθιμος και Στόουν, φωτογραφήθηκαν από τους δημοσιογράφους, με τον Έλληνα σκηνοθέτη να έχει στο πέτο του την παλαιστινιακή σημαία καθ' όλη την διάρκεια

ΑΠΟ 5 ΕΩΣ 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 28 Αυγ 2025 | 10:45

Το 53ο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Αρεως: 210 εκδοτικοί οίκοι και πάνω από 200 εκδηλώσεις με ελεύθερη είσοδο

Στις 5 Σεπτεμβρίου, η μεγαλύτερη γιορτή του Βιβλίου "ανοίγει τις πύλες της" στο Πεδίον του Άρεως για να υποδεχτεί τους φίλους του βιβλίου και να προσελκύσει νέους αναγνώστες.

ΣΑΤΙΡΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ 28 Αυγ 2025 | 10:40

Η Καρυάτιδα: Το καυστικό έργο του Γιώργου Καπουτζίδη μετακομίζει σε νέα στέγη από τον Οκτώβριο

Μια ανατρεπτική κωμωδία, αφιερωμένη στη μεγαλειώδη και ιστορική ικανότητα του πολύπαθου αυτού τόπου, να μπλέκει μόνιμα σε κωμικοτραγικές περιπέτειες.

ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ 28 Αυγ 2025 | 09:35

Η Ηλέκτρα του Τάρλοου ολοκληρώνει το ταξίδι της στην Αττική - Οι τελευταίοι σταθμοί

Μετά τον θρίαμβο της Επιδαύρου, τις διθυραμβικές κριτικές και τις sold out παραστάσεις σε όλη την Ελλάδα, η Ηλέκτρα ολοκληρώνει το ταξίδι της σε επιλεγμένα φεστιβάλ της Αττικής.

27 Αυγ 2025 | 12:33

Εξώφυλλο σε αμερικανικό περιοδικό το "Οσα Παίρνει ο Άνεμος" - Ενα 4σέλιδο αφιέρωμα στην ελληνική παράσταση

Η μεγάλη επιτυχία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, που επιστρέφει από 29 Σεπτεμβρίου έως 5 Οκτωβρίου και μόνο για μια εβδομάδα παραστάσεων.

ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΣΟΔΟΥ 27 Αυγ 2025 | 10:38

Θερινό σινεμά τον Σεπτέμβριο στην αυλή του Επί Κολωνώ - 6 ταινίες με ελεύθερη είσοδο

Μετά την εξαιρετικά θερμή ανταπόκριση του κοινού στις προβολές του Ιουλίου, το Επί Κολωνώ ανακοινώνει νέες προβολές σημαντικών και βραβευμένων ταινιών και για τον Σεπτέμβρη!

ΣΤΗΝ ΠΛΑΚΑ 27 Αυγ 2025 | 09:09

Κωνσταντίνου για την "οικία Κοκοβίκου" που γίνεται χώρος πολιτισμού: Αισθάνομαι ευγνώμων, είναι μεγάλη τιμή

Η "οικία Κοκοβίκου" στην Πλάκα, γνωστή στο ευρύ κοινό από την ταινία "Η γυνή να φοβήται τον άνδρα", θα μετατραπεί σε χώρος πολιτισμού όπου θα προβάλλονται παλιές ταινίες του ελληνικού κιν/φου

26 Αυγ 2025 | 15:11

Τα Μπαλέτα Béjart της Λωζάνης τιμούν τον Μίκη Θεοδωράκη

Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου, Ωδείο Ηρώδου του Αττικού - Μια μοναδική παράσταση για τα παιδιά της Ένωσης "Μαζί για το Παιδί"

ΜΗΝ ΤΗ ΧΑΣΕΤΕ! 26 Αυγ 2025 | 13:02

"Ο θάνατος του εμποράκου" με τον Βλαδίμηρο Κυριακίδη: Οι 3 τελευταίοι σταθμοί της περιοδείας

Μετά τη θριαμβευτική καλοκαιρινή περιοδεία της σε όλη την Ελλάδα, η επιτυχημένη παράσταση με τον Βλαδίμηρο Κυριακίδη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ολοκληρώνει το ταξίδι της.

ΣΤΟ ΠΛΥΦΑ 26 Αυγ 2025 | 11:29

Η Βάνα Πεφάνη σκηνοθετεί το "Μένγκελε" του Θανάση Τριαρίδη στην Αθήνα και τη Ζυρίχη

Από τις 13 Οκτωβρίου και μόνο για έξι παραστάσεις (13, 14, 15, 20, 21, 22/10), το αθηναϊκό κοινό θα έχει την ευκαιρία να ζήσει αυτή τη μοναδική εμπειρία στο ΠΛΥΦΑ.

17 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 26 Αυγ 2025 | 10:31

"Ορέστεια" του Αισχύλου: Η εμβληματική παράσταση ρίχνει αυλαία στο Θέατρο Πέτρας

Η αυλαία στη θριαμβευτική της πορεία, ως τελετουργική αποχαιρετιστήρια πράξη και παγκόσμιο μήνυμα για τη βία, τη δικαιοσύνη, την ανθρώπινη μοίρα, θα πέσει στο Θέατρο Πέτρας.

26 Αυγ 2025 | 10:26

"Sisyphus - flesh and earth": Ο Donald Kitt σκηνοθετεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα

Ο "Sisyphus – flesh and earth" είναι μια εικαστική παράσταση με στοιχεία σωματικού και τελετουργικού θεάτρου, βασισμένη στον διαχρονικό μύθο.

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2025 25 Αυγ 2025 | 14:50

Η Ελένη Παλυβού-Μπούση παρουσιάζει το νέο της βιβλίο με τίτλο "Τολμηρές Ανθεκτικές Γυναίκες"

Τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου θα διατεθούν για την υποστήριξη του Hippocratic Cancer Research Foundation for Northwestern Hospital, ενισχύοντας την έρευνα και την αντιμετώπιση του καρκίνου.

ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΠΟ 25 Αυγ 2025 | 12:30

Η θρυλική "οικία Κοκοβίκου" μεταμορφώνεται και γίνεται χώρος προβολής ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου [εικόνες]

Το κτήριο, συνολικής επιφανείας 266 τ.μ., είναι τριώροφο με ξύλινο συνεχές χαγιάτι, σε όλες τις στάθμες, ανταποκρινόμενο στα πρότυπα της πρώιμης οθωνικής περιόδου.

ΓΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ ΧΡΟΝΙΑ 25 Αυγ 2025 | 12:10

The Chios Festival: Η Χίος μετατρέπεται σε ένα ανοιχτό θέατρο πολιτισμού, ιστορίας και σύγχρονης δημιουργίας.

Για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, από σήμερα Δευτέρα 25 Αυγούστου η Χίος μετατρέπεται σε ένα ανοικτό θέατρο πολιτισμού, ιστορίας και σύγχρονης δημιουργίας. Ο λόγος για το The Chios Festival.

ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ 25 Αυγ 2025 | 11:16

"Οιδίποδας" του Χουβαρδά: Προστίθεται εκτάκτως νέα τελευταία παράσταση στον Λυκαβηττό

Με όλες τις παραστάσεις στην Αθήνα να έχουν γίνει ήδη sold out, η πρωτοφανής ανταπόκριση του κοινού για τον Οιδίποδα του Γιάννη Χουβαρδά, οδηγεί τους διοργανωτές στην προσθήκη μιας νέας και τελευταίας παράστασης.

ΤΕΤΑΡΤΗ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 25 Αυγ 2025 | 10:46

K.BHTA: Ο ποιητής της ηλεκτρονικής μουσικής έρχεται στην Τεχνόπολη

Ο Κ.Βήτα επιστρέφει στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων για μια βραδιά γεμάτη συναίσθημα, ποίηση και ηλεκτρονικά τοπία.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 25 Αυγ 2025 | 08:40

Εβδομάδα Κυπριακού Θεάτρου στο Εθνικό με τρεις σπουδαίες παραγωγές

Τρεις κυπριακές παραγωγές, που γνώρισαν ιδιαίτερη επιτυχία κατά την παρουσίασή τους στην Κύπρο το 2024, θα φιλοξενηθούν στις σκηνές του Κτηρίου Τσίλλερ.

ΨΑΧΝΟΥΝ ΤΟΝ "ΔΙΑΔΟΧΟ" 22 Αυγ 2025 | 23:07

Τζέιμς Μποντ: Ποιος ανερχόμενος Βρετανός ηθοποιός έκανε δοκιμαστικό για τον ρόλο του θρυλικού "007"

O Ρόουζ-Μαρς, ο οποίος έχει συμμετάσχει στις ταινίες "Krays: Code of Silence" και "Wolves of War", φέρεται να πέρασε από οντισιόν για τον ρόλο, με μια πηγή κοντά στην παραγωγή να ισχυρίζεται ότι ο ηθοποιός διάβασε ατάκες που είπε ο Πιρς Μπρόσναν

Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ 21 Αυγ 2025 | 19:57

Η Γλυκερία αποσύρει τη συμμετοχή της στο Sani Festival λόγω "απειλής επεισοδίων" από φιλοπαλαιστίνιους ακτιβιστές

Η εμφάνιση της Γλυκερίας στο Sani Festival της Χαλκιδικής δεν θα πραγματοποιηθεί

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ 20 Αυγ 2025 | 11:57

Νάξος: Απομακρύνεται το συρματόπλεγμα από την Πορτάρα - Ο Δήμος κέρδισε τα ασφαλιστικά μέτρα

Το συρματόπλεγμα τοποθετήθηκε στον αρχαιολογικό χώρο του Ναού του Απόλλωνα μετά από περιστατικό με τουρίστα που σήκωσε ένα μάρμαρο.

ΣΤΗ ΜΙΚΡΗ ΕΠΙΔΑΥΡΟ 19 Αυγ 2025 | 12:43

Η Φαραντούρη αφιέρωσε τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη στη Μενδώνη και έγινε χαμός στα social media

Πολλές αντιδράσεις προκάλεσε η κίνηση της Μαρίας Φαραντούρη να αφιερώσει το τραγούδι "Της Αγάπης Αίματα" του Μίκη Θεοδωράκη, στην υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

ΣΤΟ «ΣΩΤΗΡΙΑ» 18 Αυγ 2025 | 15:43

Τάκης Βαμβακίδης: Στο νοσοκομείο ο ηθοποιός με οξεία πνευμονική εμβολή

Στο πλευρό του βρίσκονται στενοί συγγενείς και φίλοι που περιμένουν να τον δουν να παίρνει εξιτήριο.

16 Αυγ 2025 | 15:45

ΥΠΠΟ για τη φωτιά στη Χίο: Μικρής έκτασης φθορές στο βυζαντινό ναό του Αγίου Γεωργίου και στο Κάστρο της Βολισσού

Η μεγάλη φωτιά που ξέσπασε το μεσημέρι της Τρίτης (12/08) στη Βόρεια Χίο, στην περιοχή της Ποταμιάς εξαπλώθηκε με ταχύτητα

ΒΑΘΙΑ ΘΛΙΨΗ 16 Αυγ 2025 | 12:13

Σοφία Σεϊρλή: Το τελευταίο αντίο από συγγενείς και φίλους στην ηθοποιό στο αποτεφρωτήριο Ριτσώνας

Σήμερα συγγενείς και φίλοι είπαν το τελευταίο "αντίο" στην ηθοποιό καθώς συγκεντρώθηκαν στο αποτεφρωτήριο Ριτσώνας για να αποχαιρετήσουν τη Σοφία Σεϊρλή

16 Αυγ 2025 | 09:23

Αύγουστος στην Αθήνα: Υπαίθριες προβολές κάτω από τα αστέρια και περιοδικές εκθέσεις σε μουσεία

Oι υπαίθριες προβολές που ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα ή οι επισκέψεις σε μουσεία της πόλης με αφορμή εκθέσεις και δράσεις που υλοποιούνται μέσα στον Αύγουστο.

ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ 15 Αυγ 2025 | 10:02

Αύγουστος στην Αθήνα: Προτάσεις για υπαίθριες προβολές κάτω από τα αστέρια και περιοδικές εκθέσεις σε μουσεία της πόλης

Υπαίθριες προβολές που ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα ή επισκέψεις σε μουσεία της πόλης με αφορμή εκθέσεις και δράσεις που υλοποιούνται μέσα στον Αύγουστο.

Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ 14 Αυγ 2025 | 19:52

Μάνος Κατράκης: Το αφιέρωμα της Finos Film για τα γενέθλια του αείμνηστου ηθοποιού - Ενας από τους μεγάλους

Στον επίσημο λογαριασμό της η Finos Film στο Instagram δημοσίευσε ένα βίντεο με αποσπάσματα από εμβληματικές κινηματογραφικές του εμφανίσεις

ΤΙ ΔΕΙΧΝΕΙ Η ΕΡΕΥΝΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ 12 Αυγ 2025 | 20:22

Το Ντουμπρόβνικ η πιο ασφαλής πόλη της Ευρώπης - Τα 10 μέρη με τη χαμηλότερη εγκληματικότητα

To ταξιδιωτικό πρακτορείο Riviera Travel δημοσίευσε τη λίστα με τα 10 μέρη με τη χαμηλότερη εγκληματικότητα.

ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ 11 Αυγ 2025 | 12:30

Επίδαυρος: 15.000 θεατές αποθέωσαν την Ανδρομάχη της Μαρίας Πρωτόπαππα - Οι επόμενοι σταθμοί της περιοδείας

Το κοινό αγκάλιασε την παράσταση, η οποία, με τον συγκερασμό των δύο φύλων κάνει τα ζητήματα που θίγονται πανανθρώπινα, και αποτελεί ένα δριμύ "κατηγορώ" στον ανήθικο πόλεμο και την ανάλγητη και βρώμικη πολιτική.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 11 Αυγ 2025 | 12:00

10ο Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής Κουφονησίων 2025: "Πέντε Χιλιετίες Ελληνικού Ηχου"

Με είσοδο ελεύθερη, το Φεστιβάλ διατηρεί ακέραιο τον κοινωνικό και παιδαγωγικό του χαρακτήρα, καλλιεργώντας σχέσεις ουσίας ανάμεσα στους καλλιτέχνες, την τοπική κοινωνία και το διεθνές κοινό.

ΔΕΙΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ 11 Αυγ 2025 | 12:00

50 χρόνια Θεσσαλικό Θέατρο με Σαίξπηρ και μία μεγάλη περιοδεία - Οι ημερομηνίες και όλοι οι σταθμoί

Ένας θίασος περιπλανώμενων θεατρίνων ζωντανεύει επί σκηνής τη ρομαντική κωμωδία του William Shakespeare, σε μια παράσταση που ισορροπεί ανάμεσα στο θέατρο και την κοινωνική πραγματικότητα.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ 11 Αυγ 2025 | 10:56

Σοφία Σεϊρλή: Η τελευταία τηλεοπτική εμφάνιση τον Ιούνιο – Συγκινεί η συγγραφέας Έρση Σεϊρλή για τον θάνατο της ξαδέλφης της

Μεγάλη θλίψη σκόρπισε ο θάνατος της σπουδαίας ηθοποιού, Σοφίας Σεϊρλή που πνίγηκε την Κυριακή στους Φούρνους Ικαρίας.

Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΣΤΟ INSTAGRAM 11 Αυγ 2025 | 08:48

Σοφία Σεϊρλή: Το τελευταίο τηλεφώνημα που είχε με συνάδελφό της - "Και σου είπα μην πάτε στο Καμάρι..."

Το τελευταίο τηλεφώνημα της Σοφίας Σεϊρλή με τη συνάδελφό της Κατερίνα Μαραγκού.

11 Αυγ 2025 | 06:50

Σοφία Σεϊρλή: Ποια ήταν η σπουδαία ηθοποιός και σεναριογράφος που πνίγηκε στους Φούρνους Ικαρίας [βίντεο]

Η ηθοποιός έχασε τη ζωή της όταν παρασύρθηκε από ισχυρά ρεύματα, προσπαθώντας να κολυμπήσει από την παραλία Καμάρι προς το νησάκι του Αγίου Μηνά στους Φούρνους Ικαρίας.

10 Αυγ 2025 | 09:45

Γκράφιτι στο Παρίσι αφιερωμένο στη θρυλική τραγουδίστρια και χορεύτρια της τζαζ Ζοζεφίν Μπέικερ

Γκράφιτι που απεικονίζει τη Γαλλο-Αμερικανίδα τραγουδίστρια και χορεύτρια της εποχής της τζαζ και ακτιβίστριας για τα πολιτικά δικαιώματα, ατενίζει το Παρίσι, την πόλη που θεωρούσε σπίτι της.

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΣΚΗΝΕΣ 09 Αυγ 2025 | 12:13

Έπεσε η τελευταία κλακέτα για την "Οδύσσεια" του Κρίστοφερ Νόλαν

Την είδηση έκανε γνωστή η καλλιτεχνική διευθύντρια του φιλμ Σαμάνθα Ένγκλεντερ

ΑΠΟΨΕ ΤΟ ΒΡΑΔΥ 09 Αυγ 2025 | 09:22

Μια μαγική βραδιά υπό το φως της Αυγουστιάτικης πανσελήνου: Ιστορίες λάμψης και μυστηρίου

Ποιες ιστορίες λάμψης και μυστηρίου συνδέουν τον χρυσό και το κεχριμπάρι με την προϊστορική Ελλάδα; - Οι φάσεις της σελήνης στη ζωή των νεολιθικών κοινωνιών

ΤΟ ΘΕΡΜΟ ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΗΜΑ 07 Αυγ 2025 | 15:35
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΑ 06 Αυγ 2025 | 16:21

"Jay Kelly": Ταξίδι αυτογνωσίας για τους Τζορτζ Κλούνεϊ και Άνταμ Σάντλερ - Το επίσημο τρέιλερ της ταινίας του Νόα Μπάουμπαχ

Το φιλμ το οποίο θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στο προσεχές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας αφηγείται την ιστορία ενός σταρ του σινεμά