Από τον Άγγελο Δανιηλίδη, Επικ. Καθηγητή Μαιευτικής Γυναικολογίας ΑΠΘ
Η σιδηροπενική αναιμία, η οποία ορίζεται ως ανεπάρκεια σιδήρου, αποτελεί την πιο συχνή αιτία αναιμίας επηρεάζοντας πάνω από 2 δισεκατομμύρια άτομα διεθνώς. Έγκυες γυναίκες και θηλάζουσες, όπως επίσης και νέα άτομα αποτελούν την ομάδα ανθρώπων που προσβάλλονται συχνότερα. Δεδομένα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αναφέρουν ότι το 17,4 τοις εκατό των εγκύων στις αναπτυγμένες χώρες παρουσιάζει σιδηροπενική αναιμία, ενώ το ποσοστό αυτό τετραπλασιάζεται στις μη αναπτυγμένες χώρες.
Ανεπάρκεια σιδήρου στην εγκυμοσύνη: Οι πιθανές επιπλοκές
Η ανεπάρκεια σιδήρου στην εγκυμοσύνη μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές. Για παράδειγμα, αυξάνει την πιθανότητα για πρόωρο τοκετό, για χαμηλό βάρος νεογνών καθώς και την πιθανότητα νεογνικής θνησιμότητας. Ακόμα, η ανεπάρκεια σιδήρου έχει συσχετισθεί με τον κίνδυνο ανάπτυξης προεκλαμψίας στην κύηση, καθυστέρησης ενδομήτριας ανάπτυξης καθώς και νευροαναπτυξιακών διαταραχών και διαταραχών στην κινητική ανάπτυξη του παιδιού. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ανεπαρκής προσληψη σιδήρου στην εγκυμοσύνη μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες στον εγκέφαλο των νεογνών (δομικές και λειτουργικές).
Πόσο σίδηρο χρειάζεται η έγκυος και πώς μπορεί να προληφθεί η σιδηροπενική αναιμία;
Η πρόληψη της ανάπτυξης σιδηροπενικής αναιμίας στην εγκυμοσύνη μπορεί να επιτευχθεί με τη χορήγηση σκευασμάτων σιδήρου σε καθημερινή βάση, εφόσον πλέον η πρόσληψη από τις τροφές αποτυγχάνει να ικανοποιήσει τις ημερήσιες ανάγκες. Το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) συστήνει σε όλες τις έγκυες γυναίκες να ξεκινούν με μια δόση σιδήρου των 30mg/ήμερα από την πρώτη τους επίσκεψη, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) ορίζει τις ημερήσιες ανάγκες σε 60mg/ημέρα. (Επειδή ο σίδηρος διατίθεται σε διάφορες μορφές, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι τα 60mg στοιχειακού σιδήρου αντιστοιχούν σε 300mg επταένυδρου θειικού σιδήρου, 180mg φουμαρικού σιδήρου και 500mg γλυκονικού σιδήρου. Ωστόσο, μόνο ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει την κατάλληλη για εσάς ποσότητα ώστε να αποφύγετε την ανεπάρκεια σιδήρου.)
Στο πρώτο και τρίτο τρίμηνο το κατώτερο επιτρεπτό όριο αιμοσφαιρίνης κάτω από το οποίο τίθεται η διάγνωση της αναιμίας είναι τα 11mg/dl, ενώ στο δεύτερο τρίμηνο το όριο αυτό φτάνει στα 10.5mg/dl.
Αν μια γυναίκα διαγνωσθεί με αναιμία στην εγκυμοσύνη, θα πρέπει η ημερήσια πρόσληψη σιδήρου να αυξηθεί στα 120mg μέχρι τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης της να επανέλθουν στα φυσιολογικά όρια στην εγκυμοσύνη. Μόλις επιτύχει αυτό το στόχο μπορεί να συνεχίσει με τη συνηθισμένη δόση για να αποφύγει την εκ νέου πτώση της αιμοσφαιρίνης.
Η από του στόματος χορήγηση σιδήρου είναι αυτή που προτιμάται συνήθως στην εγκυμοσύνη, ωστόσο κάποια από τα μειονεκτήματα αυτής της οδού χορήγησης είναι οι γαστρεντερικές διαταραχές, καθώς και η μη συμμόρφωση των ασθενών και η παρακώλυση της απορρόφησής του από το έντερο. Η ενδομυϊκή χορήγηση είναι μία εναλλακτική για τη θεραπεία της αναιμίας, αλλά πολλές φορές είναι εξαιρετικά επωδυνη και έχει συσχετισθεί με χρωματισμό δέρματος και με ανάπτυξη σπάνια γλουτιαίου αποστήματος.
Η ενδοφλέβια οδός χορήγησης αποτελεί μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική, ωστόσο μπορεί να συσχετισθεί σπάνια με σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις. Ωστόσο, τα νεότερης γενιάς σκευάσματα ενδοφλεβίου σιδήρου υψηλής δόσης, παρουσιάζουν ένα υψηλό προφίλ ασφάλειας με χαμηλά ποσοστά ανεπιθύμητων ενεργειών και καταφέρνουν να διορθώσουν γρήγορα το πρόβλημα της σιδηροπενίας και της σιδηροπενικής αναιμίας, ακόμα και με μία μόνο συνεδρία/χορήγηση.
Η παρεντερική χορήγηση σιδήρου έχει θέση στις αναιμικές γυναίκες που δεν μπορούν να ανεχθούν καθόλου την από του στόματος λήψη ή παρουσιάζουν σύνδρομα δυσαπορρόφησης, όπως επίσης σε γυναίκες με αρκετά χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης που είναι αναγκαία η γρήγορη και άμεση αποκατάσταση των αποθεμάτων σιδήρου προκειμένου να αποκατασταθεί και η τιμή της αιμοσφαιρίνης και να αποφευχθεί η μετάγγιση αίματος.
Αυτό ακριβώς είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα της ενδοφλέβιας χορήγησης σιδήρου για τη θεραπεία της σοβαρής σιδηροπενικής αναιμίας, καθώς αποφεύγεται η μετάγγιση του αίματος και οι πιθανές επιπλοκές αυτής.