Σε μια τυπική πολυκατοικία του 1967, οι αρχιτέκτονες Αγάπη Πρώιμου και Λευτέρης Μιχαλούτσος επανασχεδίασαν ένα διαμέρισμα 42 τετραγωνικών μέτρων και το μετέτρεψαν σε, σχετικά, low budget design όαση.
Ο Le Corbusier, ένας από τους πιο επιδραστικούς αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, είχε μια ριζοσπαστική θεωρία για τη σχέση του ανθρώπου με τον χώρο κατοίκησης. Σε αντίθεση με την εποχή του, όπου τα σπίτια σχεδιάζονταν με πολλαπλά δωμάτια και άκαμπτους διαχωρισμούς, ο Le Corbusier υποστήριζε ότι ένα σπίτι είναι μια "μηχανή για ζωή" και ότι ένας άνθρωπος μπορεί να είναι ευτυχισμένος "εκτελώντας όλες τις κανονικές λειτουργίες της καθημερινής ζωής, κοιμόμενος, πλενόμενος, διαβάζοντας, υποδεχόμενος τους φίλους του σε μια επιφάνεια 15 τετραγωνικών μέτρων". Αυτή η φιλοσοφία δεν ήταν απλώς θεωρητική – ο ίδιος την εφάρμοσε στη δική του ζωή με τρόπο που συνεχίζει να εμπνέει μέχρι σήμερα.
Το " Cabanon”, μια ξύλινη καλύβα μόλις 3,66m x 3,66m που χτίστηκε το 1952 δίπλα σε ένα εστιατόριο στη Γαλλική Ριβιέρα, αποτελεί την προσωπική του δήλωση για τη μινιμαλιστική ζωή. Ο σχεδιασμός βασίστηκε στο δικό του σύστημα Modulor (όρος που χρησιμοποιεί συχνά και ο σύγχρονος του Ora Ito), ένα σύστημα διαστάσεων που σχεδιάστηκε γύρω από το ύψος ενός ανθρώπου με το χέρι του υψωμένο, το οποίο ο Le Corbusier υποστήριζε ότι δημιουργούσε αρμονία μεταξύ ανθρώπων και αρχιτεκτονικής. Σε αυτόν τον μικροσκοπικό χώρο, ο αρχιτέκτονας ήθελε να σχεδιάσει μια κατοικία που αποκαλούσε "ένα μικρό κελί σε ανθρώπινη κλίμακα όπου όλες οι λειτουργίες ήταν προσεκτικά μελετημένες". Κάθε στοιχείο είχε τον σκοπό του: τα ζεστά κοντραπλακέ τοιχώματα διακόπτονταν από μικρά, τετράγωνα παράθυρα – ένα από τα οποία πλαισίωνε μια εκπληκτική θέα του κόλπου και του Μόντε Κάρλο στο βάθος.
Το Cabanon δεν είχε κουζίνα, καθώς ο αρχιτέκτονας έτρωγε όλα τα γεύματά του στο γειτονικό εστιατόριο Étoile de Mer, ενώ στα χρόνια μετά την κατασκευή, ο Le Corbusier προσάρμοσε λίγα πράγματα: πρόσθεσε ένα λάστιχο στην αυλή για να κάνει ντους, έκτισε ένα παράρτημα για στούντιο και έκοψε μια πόρτα για πρόσβαση στο εσωτερικό του διπλανού εστιατορίου και του ψυγείου του. Με τον τρόπο αυτό, αποτινάσσοντας τις "πιο εγκόσμιες εργασίες της καθημερινής ζωής" στη μοναδική δομή που ο Le Corbusier έχτισε ποτέ για τον εαυτό του, αποκάλυψε τις πραγματικές του αξίες. Ο χώρος του ήταν αφιερωμένος στην ανάπαυση, τη δημιουργία και την εγγύτητα με τη φύση.
Νωρίτερα στην καριέρα του, το 1923-24, ο Le Corbusier είχε σχεδιάσει την Villa "Le Lac" για τη μητέρα του, μια κατοικία που αποτελούσε το αποτέλεσμα εξαιρετικής λειτουργικιστικής έρευνας με στόχο την επίτευξη ενός αρχιτεκτονικού προτύπου: το στενό σπίτι με ένα μόνο άνοιγμα. Μέσα στο σπίτι, τη "μηχανή ζωής", όλα οργανώνονταν σε περιορισμένη επιφάνεια με εξαιρετικά λειτουργικό τρόπο: ο χώρος εισόδου, το καθιστικό με τον χώρο εργασίας, το υπνοδωμάτιο, το αρθρωτό δωμάτιο επισκεπτών, η ντουλάπα, η κουζίνα και το πλυσταριό, το μπάνιο και οι τουαλέτες. Στο Παρίσι, μεταξύ 1931 και 1934, έχτισε το Studio-Apartment στην κορυφή του κτιρίου Molitor, ένα συμπαγές, προσεκτικά μελετημένο παράδειγμα των "Πέντε Σημείων της Νέας Αρχιτεκτονικής" του – υποστηλώματα, κήπους σε ταράτσες, ανοιχτούς ορόφους, αιωρούμενες προσόψεις και οριζόντια παράθυρα για βέλτιστο φωτισμό.
Η προσέγγιση του Le Corbusier για τους μικρούς χώρους επηρέασε βαθιά και τον σχεδιασμό κοινωνικής κατοικίας. Στην Unité d'Habitation, ένα ορόσημο στη σύγχρονη αρχιτεκτονική και σχεδιασμό και μια από τις πρώτες προσπάθειες δημιουργίας εξαιρετικά σχεδιασμένων χώρων για οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, ο Le Corbusier ήταν εξαιρετικά αποδοτικός στη χρήση του χώρου, μοντελοποιώντας τον σχεδιασμό του με βάση τα κρουαζιερόπλοια, εστιάζοντας ιδιαίτερα στο πώς κάθε ανάγκη του επιβάτη περιέχεται μέσα στα στενά όρια και τους μικρούς εσωτερικούς χώρους του πλοίου. Η κουζίνα ήταν εξαιρετικά συμπαγής με χαμηλούς πάγκους και οροφές, αλλά η αποδοτικότητα του σχεδιασμού επέτρεπε στους κατοίκους να μεγιστοποιήσουν τη χρησιμότητα του διαθέσιμου χώρου. Ας επιστρέψουμε όμως στην Αθήνα του σήμερα και το διαμέρισμα 42 τετραγωνικών μέτρων που συνέθεσαν οι αρχιτέκτονες Αγάπη Πρώιμου και Λευτέρης Μιχαλούτσος στο Κολωνάκι.
Η κληρονομιά της δεκαετίας του ’60
Το έργο αποτελεί παράδειγμα του πώς ο σχεδιασμός εσωτερικού χώρου μπορεί να υπερβεί τους περιορισμούς της επιφάνειας και να προτείνει νέους τρόπους ζωής. Το αρχικό διαμέρισμα αντιπροσώπευε την τυπική τυπολογία της εποχής του: πέντε αυστηρά διαχωρισμένες ζώνες - υπνοδωμάτιο, σαλόνι, κουζίνα, μπάνιο και χολ εισόδου. Μια διπλή συρόμενη πόρτα ένωνε περιορισμένα το υπνοδωμάτιο με το σαλόνι, ενώ όλοι οι χώροι συνδέονταν μέσω του διαδρόμου. Αυτή η οργάνωση, χαρακτηριστική της εποχής, δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα: το χολ εισόδου ήταν στερημένο από φυσικό φωτισμό και θέα, ενώ η ισομερής κατανομή επιφάνειας μεταξύ των δύο κύριων χώρων και τα άκαμπτα όρια τους δημιουργούσαν στενόχωρους χώρους με περιορισμένη οπτική επαφή προς τα έξω.
Ρευστότητα και ευελιξία
Η αρχιτεκτονική πρόταση είναι ριζική: η νέα κάτοψη ενοποιεί όλα τα επιμέρους δωμάτια του διαμερίσματος, εκτός από το μπάνιο. Οι χωροδιακοπτικοί τοίχοι αφαιρούνται και αντικαθίστανται είτε από διάτρητα μεταλλικά στοιχεία λεπτής διατομής - όπως η μεταλλική βιβλιοθήκη στο κέντρο της κάτοψης - είτε από κινητά στοιχεία όπως συρόμενες και κρυφές πόρτες.
Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό: το φυσικό φως διαχέεται σε όλο το χώρο και οι οπτικές γωνίες πολλαπλασιάζονται. Όλες οι νέες κατακόρυφες επιφάνειες - συρόμενα χωρίσματα, μεταλλική βιβλιοθήκη, ντουλάπες, ερμάρια, κουρτίνες - εκτείνονται από το δάπεδο έως την οροφή, ενοποιώντας το χώρο και κάθετα, δημιουργώντας παράλληλα κόγχες και κρυφούς αποθηκευτικούς χώρους.
Πολυλειτουργικότητα σε κάθε γωνιά
Ένα από τα πιο καινοτόμα στοιχεία του σχεδιασμού είναι η επικάλυψη λειτουργιών σε κάθε περιοχή. Ο πάγκος της κουζίνας λειτουργεί ταυτόχρονα ως τραπεζαρία, ενώ το γραφείο μετατρέπεται σε θέση κάθισης για να κοιτάζει κανείς έξω από το παράθυρο. Το κρεβάτι κατά τη διάρκεια της ημέρας αποτελεί μέρος του καθιστικού, ενώ τις ώρες ύπνου μπορεί να απομονωθεί σε ένα ήσυχο λευκό κουτί. Η κεντρική μεταλλική κατασκευή έχει δύο όψεις και η τηλεόραση, ως μέρος της, περιστρέφεται 180 μοίρες σε έναν στύλο.
Το λευκό ως φιλοσοφία
Οι τοίχοι, η οροφή, οι κατασκευές, τα κινητά χωρίσματα και ο εξοπλισμός βάφονται λευκοί, με στόχο την επίτευξη ομοιογένειας σε έναν μικρό χώρο που αποτελείται από πολλά στοιχεία. Μια καθρεφτική επιφάνεια στις πόρτες της ντουλάπας του υπνοδωματίου, κάθετη στην πρόσοψη του διαμερίσματος, διευρύνει το χώρο, πολλαπλασιάζει το άνοιγμα της πόρτας του μπαλκονιού και αντανακλά στο εσωτερικό το εξωτερικό της πόλης. Τι πιο ξεκούραστο από το λευκό;
Μια νέα φιλοσοφία κατοίκησης
Το έργο των Πρώιμου και Μιχαλούτσου δεν είναι απλώς μια ανακαίνιση - είναι μια πρόταση για νέο τρόπο ζωής. Απορρίπτοντας τον αυστηρό διαχωρισμό χώρων και λειτουργιών που χαρακτήριζε τα διαμερίσματα της δεκαετίας του '60, προτείνουν έναν ευέλικτο, ρευστό χώρο με μεταβλητά όρια και πολλαπλές δυνατότητες.
Η ηρεμία, η διαφάνεια και η καθαρότητα του διαμερίσματος δημιουργούν μια ατμόσφαιρα ανάπαυσης μέσα στο ετερογενές και πολύβουο περιβάλλον της πόλης και της "πολυκατοικίας". Τα ανοίγματα της όψης του διαμερίσματος που βλέπουν στο δρόμο στέκονται τώρα δίπλα-δίπλα, χωρίς εμπόδια, επιτρέποντας μια θέα της πόλης ορατή από την είσοδο έως την έξοδο.
Σε μια εποχή που η αστική κατοίκηση αντιμετωπίζει προκλήσεις χώρου και κόστους, το έργο αυτό αποδεικνύει ότι με έξυπνο σχεδιασμό, ακόμα και 42 τετραγωνικά μέτρα μπορούν να μετατραπούν σε έναν πλούσιο, ευέλικτο χώρο που προσαρμόζεται στις ανάγκες και τις επιθυμίες του χρήστη. Η αρχιτεκτονική πρόταση εναρμονίζεται με τη σύγχρονη πολυδιάστατη καθημερινότητα και αποδεικνύει ότι το μέλλον της κατοίκησης δεν βρίσκεται απαραίτητα στα περισσότερα τετραγωνικά, αλλά στην ποιότητα του χώρου και την ελευθερία που προσφέρει.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
