Η εξοχική κατοικία της Κατερίνας Βαλσαμάκη στο Τολό Αργολίδας αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής που εναρμονίζει τη μορφή με το τοπίο, το φως και τη θέα.
Χτισμένη το 2018, η κατοικία αναπτύσσεται στην κορυφή μιας κατάφυτης πλαγιάς με ελαιόδεντρα και ατενίζει τον Αργολικό κόλπο, τις Σπέτσες και τα νησάκια Πλατειά και Ψιλή. Η τοποθεσία της, αν και σε ύψωμα και όχι παραθαλάσσια, της επιτρέπει να "κυριαρχεί” οπτικά στη θάλασσα, ενώ η ένταξή της στη γη της Πελοποννήσου γίνεται με τρόπο ήπιο και ταπεινό, όπως αρμόζει στο φυσικό περιβάλλον.
Η εξοχική κατοικία έχει πανοραμική θέα στον Αργολικό κόλπο, τις Σπέτσες και τα νησάκια Πλατειά και Ψιλή.
Από την πρώτη ματιά, η κατοικία αποπνέει την αρχιτεκτονική ωριμότητα που χαρακτηρίζει το έργο της Βαλσαμάκη: καθαρές γραμμές, ισορροπημένες αναλογίες, σεβασμός στο τοπίο και μια βαθιά κατανόηση της μεσογειακής ζωής. Το σχέδιο καθορίζεται εξολοκλήρου από τη θέα – μια "βαρυτική δύναμη” που προσανατολίζει κάθε χώρο προς τη θάλασσα. Έτσι, το σπίτι αποκτά φυσική κατεύθυνση και λειτουργεί σαν ένας ζωντανός οργανισμός που στρέφεται διαρκώς προς το φως.
Η κατοίκηση του υπαίθριου χώρου αποτελεί βασική αρχή της σύνθεσης. Η αρχιτεκτονική καταργεί τα όρια μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού, επιτρέποντας στους κατοίκους να βιώνουν μια ενιαία εμπειρία διαβίωσης. Οι χώροι διημέρευσης ανοίγουν πλήρως προς τη θέα, ενώ οι εξωτερικοί χώροι –βεράντα, πισίνα, καθιστικά– αποτελούν φυσική προέκταση του εσωτερικού. Η εμπειρία του φωτός και της σκιάς, κεντρική στη μεσογειακή αρχιτεκτονική, διαμορφώνει το καθημερινό σκηνικό: το φως αλλάζει, διαπερνά, σμιλεύει και καθορίζει τον ρυθμό ζωής.
Το ιδιαίτερο σχήμα του οικοπέδου και η κλίση του εδάφους οδήγησαν στην ανάπτυξη της κατοικίας σε δύο επίπεδα. Το ισόγειο, στραμμένο νοτιοανατολικά, ανοίγεται στη θέα, ενώ βορειοδυτικά "εισχωρεί” στο βράχο, δημιουργώντας μια προστατευμένη είσοδο. Ένας λοξός πέτρινος τοίχος καθοδηγεί την κίνηση προς το εσωτερικό, λειτουργεί ως φίλτρο ιδιωτικότητας και ταυτόχρονα εντάσσει το σπίτι στο ανάγλυφο του τόπου. Το υλικό –η πέτρα– λειτουργεί εδώ όχι ως διακοσμητικό στοιχείο, αλλά ως συνέχεια της γης.
Τα μεγάλα συρόμενα ανοίγματα, που καταλαμβάνουν όλο το ύψος, μετατρέπουν την όψη σε μια απέραντη "οθόνη” της θάλασσας. Η οροφή επεκτείνεται πέρα από τα ανοίγματα, σχηματίζοντας ένα ενδιάμεσο χώρο –ένα όριο που δεν είναι ούτε μέσα ούτε έξω– όπου η θάλασσα γίνεται το φυσικό σκηνικό της καθημερινότητας. Εδώ, η θέα παύει να είναι απλώς οπτική εμπειρία· μετατρέπεται σε αρχιτεκτονικό γεγονός.
Το δάπεδο, συνεχές μέσα και έξω, ενισχύει αυτή την αίσθηση ενότητας. Η πισίνα υπερχείλισης φαίνεται να διοχετεύει το νερό της στη θάλασσα, δημιουργώντας μια αδιάκοπη ροή ανάμεσα στο τεχνητό και το φυσικό. Η εσωτερική και εξωτερική ζωή συγχωνεύονται: το καθιστικό διαχέεται στη βεράντα, τα χτιστά καθιστικά παρατείνουν τη λειτουργία του σαλονιού, ενώ ο υπαίθριος χώρος φαγητού στη δυτική πλευρά, σκιασμένος με καλαμωτές, συμπληρώνει τη σύνθεση με έναν ρυθμό πιο ήσυχο και καθημερινό.
Στον όροφο, η γεωμετρία αλλάζει: ένας στενόμακρος όγκος τοποθετείται κάθετα ως προς το ισόγειο, δημιουργώντας μια νέα ισορροπία ανάμεσα στα δύο επίπεδα. Ο όγκος αυτός υποχωρεί προς τα πίσω, σχηματίζοντας μια ευρύχωρη βεράντα με πανοραμική θέα. Τα δύο υπνοδωμάτια του ορόφου, με τα μπάνια τους, διατάσσονται με ακρίβεια, ενώ τα ανοίγματα καδράρουν επιλεκτικά το τοπίο σαν πίνακες. Κάθε άνοιγμα λειτουργεί σαν κάδρο που απομονώνει τη γραμμή του ορίζοντα, τις κορυφογραμμές και τα νησιά μεσοπέλαγα.
Η μορφή της κατοικίας είναι απέριττη, σχεδόν αφαιρετική. Οι λευκές ευθείες γραμμές θυμίζουν "οπτικό πεντάγραμμο” πάνω στο οποίο εγγράφεται η μουσική του τοπίου. Δεν υπάρχουν διακοσμητικά στοιχεία, ούτε αναφορές σε κάποιο αρχιτεκτονικό ύφος. Η κατοικία αποφεύγει τη μίμηση και αντ’ αυτού λειτουργεί ως "τοπογραφικό γεγονός” – ένα σύνολο γεωμετρικών επιφανειών που συνομιλούν με το ανάγλυφο και το φως.
Η λιτότητα αυτή δεν είναι στείρα μινιμαλιστική επιλογή, αλλά συνειδητή έκφραση ενός τρόπου ζωής. Το σπίτι δεν επιδιώκει να εντυπωσιάσει, αλλά να ενσωματωθεί, να προσφέρει μια εμπειρία αρμονίας και ελευθερίας. Το φως, η θέα, ο αέρας, οι σκιάσεις – όλα συνθέτουν μια καθημερινότητα βαθιά μεσογειακή.
Η κατοικία στο Τολό αποτελεί, τελικά, μια αρχιτεκτονική πρόταση που επαναπροσδιορίζει τη σχέση του ανθρώπου με το τοπίο. Δεν επιβάλλεται στο περιβάλλον· το ερμηνεύει και το αναδεικνύει. Στην εποχή της άναρχης τουριστικής δόμησης, η Βαλσαμάκη υπενθυμίζει πως η σύγχρονη αρχιτεκτονική μπορεί να είναι συγχρόνως λιτή, τολμηρή και βαθιά ελληνική. Πρόκειται για ένα έργο που συνοψίζει τη φιλοσοφία της: η αρχιτεκτονική δεν είναι απλώς κατασκευή, αλλά τρόπος ζωής – ένας διάλογος ανάμεσα στον άνθρωπο, το φως και τον τόπο.
Φωτογράφιση: Κωνσταντίνος Θωμόπουλος
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
