Αντί να αποκτήσουμε ανοσία στο κιτς, το συνηθίσαμε

Στη μελέτη "Στρεβλή Πορεία 1960-1974", που συνέγραψαν οι δύο κορυφαίοι μας ιστορικοί επιστήμονες Ευάνθης Χατζηβασιλείου και Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, διατυπώνεται με έμφαση ότι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ ήδη, από τότε, γνώριζαν. Στις αρχές του 1967, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, σε συνεργασία με έμπιστούς του ανώτατους αξιωματικούς, σχεδίαζε μια βίαια ανατροπή του πολιτεύματος, η οποία θα επέβαλε απόλυτα την εξουσία του στέμματος στον πολιτικό κόσμο και στον λαό.

Εκείνο, το "πραξικόπημα των στρατηγών", δεν συνέβη ποτέ. Κάποια μεσαία στελέχη του στρατού ξηράς, συνταγματάρχες ως επί το πλείστον, αντιποιήθηκαν το επιχειρησιακό σχέδιο των "μεγάλων", κινήθηκαν αυτόνομα -και επίορκα εννοείται- και επέβαλαν την 21η Απριλίου την εξουσία τους. Τα "πιόνια" -οι Παπαδόπουλος, Παττακός, Μακαρέζος και λοιποί- αυτονομήθηκαν και μας έδεσαν. Ο Κωνσταντίνος, που εκτός αθλητικών γηπέδων δεν διακρινόταν για τον δυναμισμό του, υποτάχθηκε προκειμένου "να μην προκαλέσει αιματοχυσία". Η δυσαρέσκειά του, κατά τα λεγόμενά του, εκφράστηκε με την έκφραση του προσώπου του και μόνον όταν όρκιζε τους σφετεριστές. Πράγματι, δεν χαμογελούσε.

Στη μετεμφυλιακή Ελλάδα της δεκαετίας του 1950 και του 1960 υπήρχαν δύο βασικά πολιτικά προγράμματα.

Το πρώτο, που είχε αναληφθεί από την κυβερνώσα ΕΡΕ και προσωπικά από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, όμνυε στην οικονομική ανάπτυξη. Στο ταχύ πέρασμα της χώρας από τον τρίτο στον πρώτο κόσμο μέσα από την εκβιομηχάνιση, τη δημιουργία σύγχρονων δομών, τη σύνδεσή μας με την τότε ΕΟΚ, πρόδρομο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην πορεία εκείνη, τα πολιτικά, συνδικαλιστικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα μπορούσαν να περιμένουν. Πρώτα έπρεπε να μεγαλώσει η πίττα και έπειτα να μοιραστεί.

Το δεύτερο σχέδιο, που εκφραζόταν από την ΕΔΑ (καθοδηγούμενη από το παράνομο ΚΚΕ, αυτονομούμενη ωστόσο ολοένα και συχνότερα κατά τη "Χαμένη Άνοιξη" των 60’ς) και από την Ένωση Κέντρου, έριχνε το βάρος στον εκδημοκρατισμό και στην κοινωνική απελευθέρωση. Τι σημασία είχε -κατά τη διάσημη ρήση του Γεωργίου Παπανδρέου- να ευημερούν οι αριθμοί όταν οι άνθρωποι δυστυχούσαν; Ίσχυε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της υπαίθρου και των εργατικών συνοικιών στις πόλεις διαβίωνε σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Για να ξεφύγεις από το μαύρο ριζικό σου, έπρεπε είτε με απερίγραπτες στερήσεις να μορφωθείς είτε να μπαρκάρεις είτε να μεταναστεύσεις "στις φάμπρικες της Γερμανίας και στου Βελγίου τις στοές…" Οι άνθρωποι εκείνοι, του στερφοχώραφου και του συνοικισμού, δεν εκφράζονταν με τις ευφρόσυνες ταινίες της "Φίνος Φιλμ" αλλά με τον λυγμό του Στέλιου Καζαντζίδη. Η Αλίκη Βουγιουκλάκη -κάποτε "Μανταλένα", κάποτε "Κόρη μου Σοσιαλίστρια"- μπορεί να λατρευόταν, ανήκε όμως σε άλλον πλανήτη.

Υπήρχε εντούτοις και μια τρίτη αντίληψη. Εχθροπαθής προς κάθε νεωτερισμό. Βαθύτατα αντιδραστική. Φοβική. Πατριαρχική. Καχύποπτη και φθονερή απέναντι σε ό,τι δεν καταλάβαινε. Αυτήν ενσάρκωσε η Χούντα με το "Πιστεύω μας" του Γεωργίου Παπαδοπούλου και με το πανταχού παρόν σύνθημα "Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών". Η "Επανάστασις" απεχθανόταν τόσο τους "Εαμοβούλγαρους" όσο και τους δυτικόφρονες "φαύλους" πολιτικούς. Επαγγελόταν μια Ελλάδα ανάδελφη, που θα βαράει στο τσιμέντο την αρβύλα ή το τσαρούχι της ορχούμενη στον ρυθμό του τσάμικου και του καλαματιανού, βουλώνοντας τα αυτιά της στις αμερικάνικες μελωδίες και στα ξενόφερτα ακόλαστα ήθη. Ο Παπαδόπουλος, κατά τη στρατιωτική σταδιοδρομία του πριν από το πραξικόπημα, είχε αποκτήσει το παρατσούκλι "Νάσερ". Όντως, ως τριτοκοσμικό ηγέτη αντιλαμβανόταν τον εαυτό του κι ας έκανε εξ ανάγκης ρεβεράντζες στην ατλαντική συμμαχία.

Δεν υπήρχε ασφαλώς μονάχα ο Παπαδόπουλος. Ήταν και ο Ρουφογάλης που ξημερωνόταν στα μπουζούκια. Και ο Ασλανίδης που παρίστανε τον πατέρα του ελληνικού ποδοσφαίρου, τον αρχιτέκτονα του Γουέμπλεϊ. Και ο Μπαλόπουλος του σκανδάλου των σάπιων, εισαγόμενων κρεάτων. Κι εκείνοι ωστόσο –"τα παλιόπαιδα, τα ατίθασσα"- όμνυαν, υποκριτικά έστω, στο "Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια".

Η χουντική ιδεολογία και πράξη έγινε αν μη τι άλλο ανεκτή από ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Ας μην βαυκαλιζόμαστε. Ισχύει απολύτως ό,τι έχει πει ο Παττακός. "Φου να μας έκαναν όταν βγάλαμε τα τανκς στους δρόμους, θα πέφταμε!". Λίγες χιλιάδες Έλληνες αντιστάθηκαν ενεργά και το πλήρωσαν με εξορίες, φυλακές, βασανιστήρια. Απείρως περισσότεροι κοιμήθηκαν νομοταγείς και ξύπνησαν αντιστασιακοί στις 24 Ιουλίου 1974. Το σημειώνει δηκτικά ο Δημήτρης Χορν, ο οποίος τοποθετήθηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή διευθυντής του ΕΙΡΤ (μετέπειτα ΕΡΤ) με τη Μεταπολίτευση. "Σιχαινόμουν να ακούω υπαλλήλους που τους είχε διορίσει η Χούντα να τη βρίζουν…".

Ας μην νοιώθουμε τύψεις για τη γενιά των γονιών ή των παππούδων μας. Οι Γάλλοι, στη μεγάλη πλειονότητά τους, φάνηκαν εξίσου οσφυοκάμπτες κατά τη γερμανική κατοχή. Οι ευάριθμοι συμπολεμιστές του Ντε Γκωλ, καθώς και κάποιοι αριστεροί, έσωσαν την τιμή του έθνους τους.

Θα ήταν μέχρι και κουραστικό να επισημαίνουμε κάθε 21η Απριλίου τα ίδια. Εάν στοιχεία της χουντικής κοσμαντίληψης δεν επεβίωναν κατά τον μισό αιώνα της Μεταπολίτευσης. Δεν έτειναν κατά καιρούς να αποκτήσουν εφιαλτικά ποσοστά δημοφιλίας.

Δεν αναφέρομαι αποκλειστικά στη "Χρυσή Αυγή", που μεσούσης της κρίσης έγλειψε το 10%.

Ούτε καν στον μακαριστό Χριστόδουλο με τις "λαοσυνάξεις" του, τον χαμό που είχε ξεσηκώσει για να αναγράφεται το "Χριστιανός Ορθόδοξος" στις αστυνομικές ταυτότητες, σάμπως ένα γραφειοκρατικό έγγραφο να απειλούσε την πίστη. Ούτε καν στον απίθανο υπουργό Άμυνας των Συριζανέλ Πάνο Καμμένο, που τελούσε θρησκευτικά μνημόσυνα για τους Σαλαμινομάχους.

Επικεντρώνομαι σε μια φιλοτομαριστική, "ιδιωτική" αντίληψη ζωής. "Ησυχία, Τάξις και Ασφάλεια", "εγώ να είμαι καλά κι ας ψοφήσουν χίλια αρνιά", "έτσι τα βρήκαμε κι έτσι τα πάμε"… Μία σχέση του πολίτη με το κράτος κυνικά ανταλλακτική, ο μεν να λιβανίζει και το δε να διορίζει, να κόβει έστω επιδόματα. Ένας ελληνικός εξαιρετισμός, ένα σύμπλεγμα ανωτεροκατωτερότητας, που άλλοτε μάς κάνει να νοιώθουμε περιούσιος λαός κι άλλοτε ουραγός της ανθρωπότητας. Ένας βουλιμικός καταναλωτισμός, ο οποίος περιφρονεί το στοιχειωδώς καλό γούστο.

Η πανάκριβα ενοικιαζόμενη ξαπλώστρα εκεί όπου σκάει το κύμα. Τα τζάμια των αυτοκινήτων που τρίζουν από το τελευταίο κλαψιάρικο ή τραπ σουξέ στη διαπασών. Οι κοσμικοί γάμοι συμφέροντος και τα επακόλουθα πάρτι. Τα μεσημεριανά πάνελ της ιδιωτικής τηλεόρασης και οι ινφλουένσερς του διαδικτύου. Η συνήθεια να εκφυλίζεται, να εκχυδαΐζεται ταχύτατα και το πιο ευγενούς αφετηρίας κίνημα, από τον σοσιαλισμό μέχρι τον φεμινισμό, λίαν προσεχώς -φοβάμαι- και η αγωνία για την κλιματική αλλαγή. Ο κατ’ επάγγελμα ή κατά περίστασιν πατριωτισμός. Η υποκριτική ευαισθησία. Η τάση μας προς τη νεκροφιλία είτε εκφράζεται προς σκηνώματα αγίων είτε προς πεθαμένους -και άρα ακίνδυνους και εύκολα υποκείμενους σε διαστρέβλωση- μύθους. Τη Μελίνα, τον Χατζιδάκι…

Παντού και πάντα -θα μού πείτε- δεν συμβαίνουν τέτοια και χειρότερα; Από την εποχή του Μουσολίνι, του Φράνκο και του Περόν έως τις μέρες μας, δεν είναι διαρκώς ο μισός πλανήτης εκών άκων παραδομένος στον άρτο και στο φτηνό θέαμα; Ανέκαθεν δεν σπάνιζαν οι στιγμές αληθινής ανάτασης, όπου οι άνθρωποι χειραφετούνταν και ανέπτυσσαν ελεύθερα την προσωπικότητά τους;

Έτσι είναι, αναμφίβολα.

Θα ήλπιζε απλώς κανείς, αφελώς αισιόδοξος, ότι η εμπειρία της Χούντας θα είχε λειτουργήσει για τους Έλληνες ως εμβόλιο. Αλίμονο. Αντί να αποκτήσουμε ανοσία στο κιτς, το συνηθίσαμε.

Πηγή: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr