“Γιατί δεν την εντόπισε κάποιος;” είναι η περίφημη ερώτηση, που έκανε η Βασίλισσα Ελισάβετ Β' της Βρετανίας, στους διδάσκοντες του London School of Economics, τον Νοέμβριο του 2008, μετά την έκρηξη της οικονομικής κρίσης. Μετά από σχεδόν μια δεκαετία, η ίδια ερώτηση απευθύνεται στους “ειδικούς” που παρακολουθούν τα όσα αξιοσημείωτα και απρόβλεπτα συμβαίνουν τους τελευταίους 12 μήνες - από το δημοψήφισμα υπέρ του Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο έως την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.
Οι ειδικοί σε γενικές γραμμές, όχι μόνο οι δημοσκόποι και οι οικονομολόγοι, έχουν βρεθεί στο στόχαστρο πολλής κριτικής, τελευταία. Η κρίση της Ευρωζώνης, που άρχισε το 2010, θεωρήθηκε από κάποιους ως δημιούργημα της ελίτ, με οδυνηρές όμως συνέπειες για το ευρύ κοινό. Αυτό επιδεινώθηκε από μια κρίση στη συμπεριφορά, καθώς ξεσπούσαν σκάνδαλα γύρω από την κακοδιαχείριση των χρηματοοικονομικών προϊόντων, την παγκόσμια χειραγώγηση ισοτιμιών αλλά και το στήσιμο του Libor (London Interbank Offered Rate, το επιτόκιο αναφοράς που ορισμένες τράπεζες χρεώνουν η μία την άλλη για βραχυπρόθεσμα δάνεια).
Όλα αυτά ενίσχυσαν την υποψία των πολιτών ότι το σύστημα λειτουργεί υπέρ των πλουσίων και των ισχυρών, οι οποίοι ποτέ δεν λογοδοτούν. Ο σκεπτικισμός γύρω από την αξιοπιστία των ελίτ άπλωσε βαριά την σκιά του τόσο κατά το δημοψήφισμα για το Brexit όσο και στις εκλογές των ΗΠΑ.
Εν μέσω τόσων γεγονότων που έγιναν αντιληπτά ως παραλείψεις, η εμπιστοσύνη του κοινού απέναντι στους εμπειρογνώμονες βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Καθώς οι ειδήσεις απευθύνονται όλο και πιο στενά σε ατομικά συμφέροντα και προσωπικές προτιμήσεις και οι πολίτες επιλέγουν πλέον όλο και περισσότερο ποιον εμπιστεύονται και ποιον ακολουθούν, η ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης μέσα από τα παραδοσιακά κανάλια επικοινωνίας έχει διαταραχθεί. Ποιος χρειάζεται τους ειδικούς, όταν υπάρχει το Facebook, το Google, το Mumsnet και το Twitter;
Η αλήθεια είναι ότι τους χρειαζόμαστε όλοι. Κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, η εφαρμογή της τεχνογνωσίας έχει βοηθήσει στην αντιμετώπιση νόσων, τη μείωση της φτώχειας και τη βελτίωση της ανθρώπινης ευημερίας. Αν θέλουμε να οικοδομήσουμε πάνω σε αυτή την πρόοδο, χρειαζόμαστε αξιόπιστους εμπειρογνώμονες τους οποίους το κοινό μπορεί με βεβαιότητα να εμπιστευτεί.
Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης απαιτεί, κατ 'αρχάς, εκείνοι που περιγράφουν τους εαυτούς τους ως "ειδικοί" να αποδεχτούν την αβεβαιότητα. Αντί να προσποιούνται ότι είναι σίγουροι, με κίνδυνο συχνά να αποδεικνύονται λάθος, οι σχολιαστές θα πρέπει να είναι ειλικρινής σχετικά με την αβεβαιότητα. Μακροπρόθεσμα, μια τέτοια προσέγγιση θα ανοικοδομούσε την αξιοπιστία. Ένα καλό παράδειγμα αυτού είναι η χρήση των "διαγραμμάτων βεντάλιας" στις προβλέψεις που παράγονται από την Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζα της Αγγλίας (MPC), τα οποία δείχνουν το ευρύ φάσμα των πιθανών αποτελεσμάτων για θέματα όπως ο πληθωρισμός, η ανάπτυξη και η ανεργία.
Ωστόσο, η επικοινωνία της αβεβαιότητας αυξάνει την πολυπλοκότητα ενός μηνύματος. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση. Είναι ευκολότερο να τουιτάρεις "Η Τράπεζα της Αγγλίας προβλέπει ανάπτυξη 2%." Το αληθινό νόημα του διαγράμματος βεντάλιας - "Αν οικονομικές συνθήκες πανομοιότυπες με αυτές του σήμερα επικρατήσουν σε 100 περιπτώσεις, η καλύτερη συλλογική κρίση της Επιτροπής MPC είναι ότι η ώριμη εκτίμηση για αύξηση του ΑΕΠ θα βρίσκεται πάνω από 2% σε 50 περιπτώσεις και κάτω από 2% σε 50 περιπτώσεις "- δεν χωράει καν στο όριο 140 χαρακτήρων του Twitter.
Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη να επεκταθούν οι υγιείς αρχές και αξιόπιστες πρακτικές , καθώς η τεχνολογία αλλάζει τον τρόπο που καταναλώνουμε πληροφορίες. Πρέπει οι δημοσιογράφοι και οι bloggers να εκτίθενται όταν δημοσιοποιούν ή κυκλοφορούν ψεύδη ή φήμες; Ίσως θα πρέπει αρχές και πρακτικές που χρησιμοποιούνται ευρέως στον ακαδημαϊκό χώρο – όπως η αξιολόγηση από ομότιμους, οι ανταγωνιστικές διαδικασίες για τη χρηματοδότηση της έρευνας, η διαφάνεια γύρω από πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων και πηγές χρηματοδότησης, καθώς και η απαίτηση για τη δημοσίευση των υποκείμενων δεδομένων - να προσαρμοστούν και να εφαρμοστούν ευρύτερα στον κόσμο των δεξαμενών σκέψης, των ιστοσελίδων και των μέσων ενημέρωσης.
Ταυτόχρονα, οι καταναλωτές χρειάζονται καλύτερα εργαλεία για την αξιολόγηση της ποιότητας των πληροφοριών και των απόψεων που λαμβάνουν. Η ψηφιοποίηση της γνώσης έχει δώσει την δύναμη στους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που διαμορφώνουν τις απόψεις τους. Μπορούν να πάνε στο γιατρό καλύτερα ενημερωμένοι σχετικά με την ασθένειά τους και εναλλακτικές θεραπείες. Αλλά ο εκδημοκρατισμός των πληροφοριών μπορεί να δυσκολέψει την διάκριση ανάμεσα στα πραγματικά δεδομένα και το ψέμα. Οι αλγόριθμοι γκρουπάρουν ομοϊδεάτες και οι ακραίες φωνές και απόψεις μπορεί να φθάσουν μέχρι την κορυφή στην κούρσα για τα κλικ και τα online έσοδα.
Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για να εκπαιδεύσουν τους μαθητές να είναι καλύτεροι καταναλωτές πληροφοριών. Μια εντυπωσιακή έρευνα από τον Όμιλο Ιστορικής Εκπαίδευσης του Στάνφορντ, που έγινε σε χιλιάδες φοιτητές σε όλη την ΗΠΑ, περιγράφει τα συμπεράσματά σχετικά με την ικανότητα των νέων να αξιολογούν τις πληροφορίες που βρίσκουν στο διαδίκτυο ως «ζοφερά». Οι ιστοσελίδες που στοχεύουν στον έλεγχο των στοιχείων (fact checking) για να αξιολογείται το αληθές των ισχυρισμών που γίνονται από δημόσια πρόσωπα είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και έχουν κάποιες ομοιότητες με την αξιολόγηση από ομότιμους στον ακαδημαϊκό χώρο.
Το να ακούει κάποιος την άλλη πλευρά είναι ζωτικής σημασίας. Τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης επιδεινώνουν την ανθρώπινη τάση του groupthink, φιλτράροντας τις αντίθετες απόψεις. Ως εκ τούτου, πρέπει να κάνουμε μια προσπάθεια να ερχόμαστε σε επαφή και με απόψεις που είναι διαφορετικές από τις δικές μας και να αντισταθούμε στην λειτουργία των αλγορίθμων που λειαίνει τις διαφορές. Ίσως οι "ειδικοί" της τεχνολογίας θα μπορούσαν να γράψουν κώδικα και για αλγόριθμους που σπάνε τέτοιες φούσκες.
Τέλος, πρέπει να διαχειριστούμε πιο προσεκτικά το όριο μεταξύ τεχνοκρατίας και δημοκρατίας . Δεν αποτελεί έκπληξη, ότι όταν μη εκλεγμένοι κατευθύνουν αποφάσεις που έχουν τεράστιες κοινωνικές συνέπειες, ακολουθεί η δημόσια δυσαρέσκεια. Προβλήματα προκύπτουν συχνά όταν οι ειδικοί προσπαθούν να είναι πολιτικοί ή οι πολιτικοί προσπαθούν να είναι εμπειρογνώμονες. Η σαφήνεια σχετικά με τους ρόλους - και η λογοδοσία, όταν τα όρια παραβιάζονται - είναι απαραίτητη.
Χρειαζόμαστε την εμπειρία περισσότερο από ποτέ για να λύσουμε τα προβλήματα του κόσμου. Το ερώτημα δεν είναι πώς θα λειτουργήσουμε χωρίς ειδικούς, αλλά το πώς θα διασφαλιστεί ότι η εμπειρογνωμοσύνη είναι αξιόπιστη. Πρέπει να το πετύχουμε: για να μην διαμορφωθεί το μέλλον μέσα στην άγνοια και την στενοκεφαλιά, χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ τη γνώση και την ενημερωμένη συζήτηση.
Πηγή: Project Syndicate
H Μινούς Σαφίκ είναι οικονομολόγος, είναι υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Αγγλίας, και ετοιμάζεται να αναλάβει την διεύθυνση του London School of Economics
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Τζουμέρκα: Δραματική διάσωση πυροσβέστη της ΕΜΑΚ που παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x456/0,103,608,444/crop/both/1b/1b6a4eeec14c4081ab4914c64b10956b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
