Δεν υπάρχει εναλλακτική...

1) Δεν υπάρχει εναλλακτική...
Μια προσφιλής ρήση της Μάργκαρετ Θάτσερ κατά την περίοδο της παντοδυναμίας της τη δεκαετία του ’80 ήταν η "There is no alternative”. Τουτέστιν δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή σε σχέση με τις οικονομικές πολιτικές που έπρεπε να ακολουθήσει η χώρα της.

Την φράση αυτή την επαναλάμβανε τόσο συχνά που ο Τύπος την τυποποίησε με βάση τα αρχικά των λέξεων στο αρτικόλεξο "ΤΙΝΑ".

Εκ του αποτελέσματος, η Θάτσερ δικαιώθηκε, η οικονομία του Η.Β. ενώ παρέπαιε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80 στις δεκαετίες που ακολούθησαν πέτυχε μεγαλύτερη ανάπτυξη από τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Τούτο δεν σημαίνει όμως πως η φράση δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή, αποτελεί τη μαγική λύση για κάθε πρόβλημα...

Πριν λίγες μέρες ο John Mauldin της Mauldin Economics σε ένα άρθρο του επεσήμανε πως η διάσημα ατάκα της Θάτσερ έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής τα τελευταία χρόνια από τους χρηματιστές οι οποίοι λόγω των μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων επαναλαμβάνουν μονότονα πως "Δεν υπάρχει άλλη επιλογή πέραν των μετοχών...".

Το δόγμα αυτό έχει εκτοξεύσει τις τιμές των μετοχών και τους χρηματιστηριακούς δείκτες στα ύψη. Παρά το γεγονός πως οι δείκτες των χρηματιστηρίων καταρρίπτουν εδώ και χρόνια το ένα ιστορικό ρεκόρ μετά το άλλο, οι περισσότεροι επαγγελματίες του χώρου διατείνονται πως οι μετοχές είτε είναι φθηνές, είτε είναι δίκαια αποτιμημένες...

Τούτο όμως είναι παντελώς ανακριβές...

Από το κραχ του 2008 και μετά οι Κεντρικές Τράπεζες με τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης επί της ουσίας τυπώνουν χρήμα και το μοιράζουν σε όσους μπορούν να δανειστούν.

Συνήθως αυτοί που μπορούν να δανειστούν είναι αυτοί που έχουν περιουσιακά στοιχεία με αποτέλεσμα οι ίδιοι να έχουν μια παραπάνω ευκαιρία να αυξήσουν την περιουσία τους, διευρύνοντας τις ανισότητες και προκαλώντας δυσαρέσκεια και αύξηση της αντισυστημικότητας...

Το "φρεσκοτυπωμένο" χρήμα όμως δημιουργεί θέσεις εργασίας συνήθως σε τομείς που δεν είναι αποδοτικοί (αυξάνοντας τον αριθμό των επιχειρήσεων ζόμπι) αλλά δεν παύει να δημιουργεί ζήτηση και αύξηση της κατανάλωσης η οποία καταλήγει να αυξάνει τα κέρδη των επιχειρήσεων.

Τα αυξημένα κέρδη των επιχειρήσεων κάνουν τις μετοχές να μοιάζουν φθηνές όπως ακριβώς συνέβαινε και στην Ελλάδα πριν τη χρεοκοπία του 2010 όταν το χρέος αυξανόταν ταχύτερα από το ΑΕΠ και τα Κέρδη των επιχειρήσεων αλλά κανείς δεν έδινε σημασία γιατί οι μετοχές ανέβαιναν, η ανεργία ήταν χαμηλά και το δημόσιο όπως οι προβληματικές εταιρείες μπορούσαν να πληρώνουν καλύτερα από τις υγιείς...

Η ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί πρέπει να αυξάνεται με τον ίδιο ρυθμό που αυξάνεται το ΑΕΠ υποστηρίζει η κλασσική νομισματική θεωρία, αλλιώς το χρήμα χάνει τη αξία του.

Όταν δεν γίνεται αυτό, συνήθως συμβαίνει για συγκυριακούς λόγους, αλλά αργά ή γρήγορα η στρέβλωση που δημιουργείται θα αποκατασταθεί.

Ο Αντρέ Κοστολάνι με την ιστορία του σκύλου και του ιδιοκτήτη του περιέγραφε καλά τη σχέση των αγορών με την πραγματική οικονομία.

Η σχέση της οικονομίας με τις αγορές μοιάζει με την ιστορία του ιδιοκτήτη που βγάζει βόλτα τον σκύλο του. Όσο περπατά ή στέκεται ο ιδιοκτήτης για να μιλήσει σε κάποιον, ο σκύλος πάει και έρχεται τρέχοντας. Άλλοτε τον προσπερνά και προπορεύεται και άλλοτε μένει πίσω γιατί κάτι του αποσπά πρόσκαιρα την προσοχή. Συνήθως όμως παραμένει σε οπτική επαφή με τον ιδιοκτήτη του. Στη συνέχεια τρέχει, τον φτάνει ή προπορεύεται...

Το πρόβλημα προκύπτει όταν έχει απομακρυνθεί τόσο που δεν χάνει τα ίχνη του ιδιοκτήτη ή για ώρα ακολουθεί κάποιον άγνωστο που περνά για ιδιοκτήτη του...

Τα κέρδη των επιχειρήσεων και η αύξηση του ΑΕΠ με δανεικά μοιάζουν με τον "άγνωστο" της ιστορίας καθώς είναι πλασματικά και μη διατηρήσιμα.

Κανένας δεν είναι σε θέση να υπολογίσει ποια θα είναι τα κέρδη του S&P 500 αν αποσυρθούν τα "δανεικά".

Μη διατηρήσιμα είναι και τα μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια αφού το χρήμα σαν όλα τα πολύτιμα πράγματα πρέπει να έχει κάποιο κόστος. Το κόστος του χρήματος είναι το επιτόκιο δανεισμού.

Την αλήθεια αυτή, πως το χρήμα πρέπει να έχει κόστος για να έχει αξία, ίσως την καταλάβουμε όταν ο πληθωρισμός δεν υποχωρήσει και οι αγορές μας τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια.

Οι επενδυτές εθισμένοι από αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στο μείον 30% των αγορών θα θεωρήσουν πως έχουν να κάνουν με μια ευκαιρία... περαιτέρω διεύρυνσης των ανισοτήτων. Το ίδιο ενδεχομένως θα συμβεί και στο μείον 50% ή και χαμηλότερα... Αυτό που θα συμβεί όμως θα είναι βίαιη "εξίσωση" προς τα κάτω, με κοινωνικές, πολιτικές και γεωπολιτικές εξελίξεις και αναταράξεις απροσδιόριστες.

Το σενάριο αυτό δύσκολα μπορεί να αποφευχθεί όπως δύσκολα μπορεί να μετατεθεί και για μετά την τρέχουσα δεκαετία.

Δέστε τις ζώνες λοιπόν γιατί (ΤΙΝΑ) "There is no alternative” κοινώς: Δεν υπάρχει εναλλακτική...

2) Σχόλιο σχετικά με το τελευταίο άρθρο
Καλημέρα σας,

Διαβάζω συχνά άρθρα σας και πρέπει να σας πω ότι η γνώμη σας είναι από τις πιο συγκροτημένες και τεκμηριωμένες του δημόσιου χώρου.

Μου έκανε τρομερή εντύπωση η ακόλουθη φράση στο τελευταίο άρθρο σας που διάβασα:

"Όταν ο Θανάσης Μουτσιούλης μετανάστευσε από τα Ιωάννινα το 2015, νόμιζε ότι δεν θα επέστρεφε ποτέ. Ήταν το αποκορύφωμα της ελληνικής χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Οι θέσεις εργασίας ήταν σπάνιες, ειδικά για μηχανικούς λογισμικού όπως αυτός."

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανακρίβεια από την τελευταία φράση. "Ειδικά για μηχανικούς λογισμικού" στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ πρόβλημα ανεργίας. Ως μηχανικός λογισμικού μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι οι θέσεις για software engineers δεν ήταν ποτέ σπάνιες. Ειδικά στην Ελλάδα ο τομέας ανθούσε, ανθεί και θα ανθεί (τουλάχιστον στα επόμενα χρόνια του ορατού μέλλοντος). Στην περίοδο της κρίσης εγώ άλλαξα δύο φορές δουλειά σε διαφορετικές εταιρείες με παράλληλη αύξηση του μισθού. Συνάδελφοι αλλάζανε τις εταιρείες σαν τα πουκάμισα μόνο και μόνο γιατί βαριόντουσαν εκεί που ήταν. Μόνο για 3-5 μήνες ήταν κάπως παγωμένα τα πράματα όταν πρωτομπηκαμε στα μνημόνια που κανένας δεν ήξερε τι μας ξημερώνει.

Με το χέρι στη καρδιά σας διαβεβαιώ ότι όσοι συνάδελφοι έφυγαν στα χρόνια της κρίσης, έφυγαν είτε γιατί πιέζονταν από μέλη τις οικογένειας τους να φύγουν (π.χ. επειδή η γυναίκα τους δεν έβρισκε δουλειά στη Ελλάδα) είτε γιατί ήθελαν να καβαλήσουν το κύμα της περιόδου (ξέρετε το γνωστό η Ελλάδα πέθανε, σιγά μη μείνω εγώ στην κωλοχώρα κλπ κλπ). Οι τελευταίοι είχαν επιπλέον κίνητρο ότι η μαμά τους θα λέει στις φίλες ότι "ο γιος μου δουλεύει στο Bristol". Άσχετα βέβαια αν ο γυιόκας τα έβγαζε πέρα τσίμα-τσίμα, μένοντας με άλλους 5 Κινέζους στο ίδιο σπίτι και τρώγοντας κάθε μέρα κεμπάπ από τον Τούρκο της γειτονιάς επειδή έκανε μόλις 5 λίρες. Σημασία είχε ότι ο γυιόκας δούλευε στο εξωτερικό.

Οι υπόλοιποι που μείναμε μια χαρά δουλεύαμε, προοδεύαμε και κάναμε μια άνετη ζωή ακόμα και στα πιο σκληρά χρόνια της κρίσης. Ο τομέας μας δεν έζησε ποτέ την κρίση.

Αυτά προς αποκατάσταση της αλήθειας. Ξέρω ότι το συγκεκριμένο απόσπασμα δεν το γράψατε εσείς αλλά όφειλα να σας γράψω.

Ευχαριστώ,

Γιάννης Γρηγοριάδης

Ηλεκτρολόγος μηχανικός

Πηγή: capital

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr