Διανύουμε μια περίοδο που εναγωνίως αναζητούμε ως χώρα και ως πολίτες εξόδους και διεξόδους. Έξοδο στις αγορές, έξοδο από την ύφεση, διέξοδο από την απαισιοδοξία και την έλλειψη προοπτικής. Γι’ αυτό ήταν χαρακτηριστική μια διεθνής διοργάνωση για το μέλλον και τις προκλήσεις της Ελλάδας που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στο ίδρυμα Σταυρός Νιάρχος με τη συνεργασία του γαλλικoύ περιοδικού Le Nouvel Observateur και της Καθημερινής. Τίτλος του φόρουμ Grèce : les chemins de l’espoir (Ελλάδα: τα μονοπάτια της ελπίδας).
Μόνο που στον ελληνικό τίτλο τα μονοπάτια μεταφράστηκαν ως δρόμοι προφανώς για να ακούγονται κάπως θετικότεροι. Αλλά ακόμα κι έτσι ο τίτλος της εκδήλωσης μου προκάλεσε έντονο προβληματισμό. Διότι δέκα χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης συνεχίζουμε να ψάχνουμε ελπίδες, να ψαχνόμαστε και να αναζητούμε από πού μπορούμε να κρατηθούμε.
Σ’ αυτή την εκδήλωση άκουσα μια τέτοια ελπιδοφόρα ιστορία που είναι κάπως σαν ένα «χερούλι για να πιαστείς» μέσα στη δίνη της κρίσης. Την ιστορία του Νίκου Αναστασίου, ενός προσηνή - νέου ξυλουργού, κοντά στα 30, που μαζί με τον αδελφό του παρέλαβε από τον πατέρα του, μια οικογενειακή βιοτεχνία στο Μενίδι. Με 15 εργαζόμενους, σ’ ένα κτήριο 500 τετραγωνικών. Σήμερα, η EPEXYL έχει εγκαταστάσεις 5.500 τμ, 225 εργαζόμενους, με στόχο να φτάσουν τους 400 μέσα στο 2018 και συμμετέχει σε έργα δισεκατομμυρίων.
Πως έγιναν όλα αυτά;
Όχι πάντως με κάποιο μαγικό τρόπο. Σίγουρα όχι με τη βοήθεια του κράτους.
Όπως είπε ο ίδιος «δεν είχαμε μέσον ή κομματικές γνωριμίες πουθενά.
Είχαμε μόνο πείσμα να είμαστε οι καλύτεροι σε αυτό που κάνουμε. Επιμονή. Προσήλωση στην ποιότητα».
Κομβικό σημείο της πορείας του υπήρξε το Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, όπου κάθε ξύλινο κομμάτι του φέρει την υπογραφή EPEXYL. Στις προδιαγραφές του έργου, ο μεγάλος αρχιτέκτονας Renzo Piano ζήτησε τα πάνελ της όπερας να είναι απολύτως ειδικών προδιαγραφών: Ήθελε να είναι κυματιστά, διαστάσεων 3Χ3 και χωρίς αρμούς για λόγους αισθητικής.
Χρειάστηκαν έξι μήνες δοκιμών και επένδυσης σε διαφορετικές τεχνικές. Κάθε φορά όμως, διαδοχικές αποτυχίες οδηγούσαν τον Αναστασίου και την ομάδα του σε αδιέξοδο. Καμία τεχνική που είχε χρησιμοποιηθεί έως τότε δεν έδινε αυτό που ζητούσε ο αρχιτέκτονας. Αυτό που ήθελε κυριολεκτικά «δεν υπήρχε». Έπρεπε λοιπόν να ανακαλυφθεί. Απογοητευμένος, σχεδόν παραιτημένος από την προσπάθεια, ο Αναστασίου ένα βράδυ έβλεπε ένα ντοκιμαντέρ ναυπηγικής και τράβηξε την προσοχή του μια ειδική τεχνική αρνητικής πίεσης που χρησιμοποιείται για την κατασκευή σύγχρονων ιστιοπλοϊκών σκαφών.
Η λύση είχε βρεθεί μέσα από μια εντελώς διαφορετική - ανορθόδοξη προσέγγιση. Κατάφερε να φέρει την κατασκευαστική αντίληψη της ναυπηγικής μέσα στην όπερα. Εξάλλου ειδικά αυτή η όπερα έχει στενή σχέση με τη θάλασσα και τα καράβια.
Ποιο ήταν λοιπόν το μυστικό της επιτυχίας; Οι λύσεις δεν προκύπτουν ακολουθώντας την πεπατημένη. Οι ίδιοι δρόμοι δεν θα μας βγάλουν σε άλλους προορισμούς.
Ο Αναστασίου έδωσε μια τεχνική λύση που κανένας στον διεθνή ανταγωνισμό δεν είχε σκεφτεί και κυριολεκτικά έγραψε ιστορία.
Σε ένα τεράστιο έργο, μεσούσης της κρίσης, μια μικρή ελληνική εταιρεία κέρδισε την εμπιστοσύνη. Η συνεργασία με τον Renzo Piano για το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ήταν η αρχή ενός ντόμινο επιτυχιών. Η μικρή βιοτεχνία αναπτύχθηκε για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός τόσο μεγάλου έργου, όπως το ΚΠΙΣΝ. Προσέλκυσε έμπειρους τεχνίτες που είχαν αναγκαστεί να κλείσουν τα εργαστήρια τους λόγω κρίσης και μέσα σε μια πενταετία άνοιξε τους ορίζοντές της σχεδόν σε όλον τον κόσμο.
Σήμερα, η EPEXYL δραστηριοποιείται σε 4 ηπείρους σε πολύ μεγάλα έργα. Έφτιαξε τις ξύλινες κατασκευές στο δικαστικό μέγαρο των Παρισίων. Έφτασε στις ΗΠΑ όπου συμμετέχει στο μεγαλύτερο ιδιωτικό κατασκευαστικό έργο, στο Hudson Yards, ένα έργο προϋπολογισμού 25 δισ δολαρίων, 1,5 εκατομμυρίου τετραγωνικών μέτρων, που θα αλλάξει την εικόνα της Νέας Υόρκης.
Και η ιστορία συνεχίζεται...
Μπορεί να ακούγεται παραμύθι, αλλά δεν είναι.
H εξαιρετικά σημαντική ιστορικός της αρχιτεκτονικής Victoria Newhouse, που παρουσιάζει τη δουλειά του Αναστασίου, στο πρόσφατο βιβλίο της Chaos and Culture, είπε ότι «είναι ένας έλληνας που ζει το αμερικανικό όνειρο». Ο ίδιος προτιμά να δηλώνει ως ο ξυλουργός που έδωσε ελληνική διάσταση στο αμερικάνικο όνειρο. Ένας ξυλουργός μεγάλων έργων σε παγκόσμια κλίμακα.
Στο ερώτημα εάν θεωρεί πως υπάρχει ελπίδα για τη χώρα απάντησε, ως άλλος Χόρχε Μπουκάι με μια ιστορία για ένα σχεδόν κατεστραμμένο κομμάτι ξύλου (τι άλλο).
Είναι η ιστορία του γιού ενός ξυλουργού που ζήτησε από τον πατέρα του να του φτιάξει ένα ξύλινο αυτοκίνητο.
Ο πατέρας έψαξε στην αποθήκη, αδιαφόρησε για την καινούργια παραλαβή από τα φρεσκοφουρνισμένα ξύλα και έπιασε από το βάθος ένα παλιό κομμάτι ξύλου που έδειχνε πολύ ταλαιπωρημένο, σχεδόν κατεστραμμένο. Ο γιος διαμαρτυρήθηκε, διότι πίστεψε ότι αυτό το παλιό ξύλο δεν θα μπορούσε να γίνει το λαμπερό παιχνίδι που είχε στο μυαλό του. Ο πατέρας, του εξήγησε ότι στο ξύλο δεν έχει σημασία τόσο η εξωτερική του επιφάνεια, όσο το τι κρύβεται από κάτω. Το έτριψε προσεκτικά, το γυάλισε και αποκαλύφθηκε μια γερή κερασιά. Στα χέρια του έμπειρου ξυλουργού αυτό το παλιό κομμάτι ξύλου μεταμορφώθηκε σ’ ένα υπέροχο αυτοκίνητο που και δεκαετίες μετά έχει αντέξει στον χρόνο, σε αντίθεση με άλλα παιχνίδια της παιδικής ηλικίας.
«Δυστυχώς», κατέληξε ο επίμονος ξυλουργός στην ομιλία του, «η χώρα μας ακόμα έχει τα εξωτερικά σημάδια της ταλαιπωρίας. Η γερή κερασιά είναι από κάτω και περιμένει να την αναδείξουμε. Με δουλειά, επιμονή, φροντίδα, ποιότητα και τιμιότητα. Να κάνουμε την Ελλάδα από χώρα δυσκολιών, χώρα ευκαιριών». Αυτή η ιστορία συγκίνησε το κοινό, που επιφύλαξε στον Αναστασίου το θερμότερο χειροκρότημα ανάμεσα στους ομιλητές της εκδήλωσης. Ήταν η αλήθεια μιας ωραίας ιστορίας, σε μια περίοδο και σε μια χώρα που έχουμε συνηθίσει να ακούμε ωραία ψέματα. Ήταν ένα μήνυμα τύπου «Yes we can», που βγήκε από έναν άνθρωπο που πραγματικά τα έχει καταφέρει.
Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα δεν είναι να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες, αλλά να τις δημιουργήσουμε. Προφανώς και δεν μπορούμε να γίνουμε όλοι βιομήχανοι, ή να έχουμε τη σούπερ ιδέα, όπως είχε ο Δρανδάκης της Taxibeat, ο οποίος ήταν επίσης στο πάνελ παρουσιάζοντας την εμπειρία από το δικό του success story που όχι μόνο έγινε πραγματικότητα μέσα στην κρίση αλλά έγινε και παγκόσμια επιτυχία (ακόμα και αν κάποιοι στο Υπουργείο Μεταφορών δυσκολεύονται να το παραδεχθούν).
Χρειάζεται να αντλήσουμε έμπνευση από τέτοια παραδείγματα.
Μια καινούργια ιδέα μπορεί να γεννηθεί από το πουθενά, όχι όμως στο πουθενά. Πρέπει να υπάρχει ένα εύφορο έδαφος για να αναπτυχθεί. Να είμαστε πρώτα - πρώτα εμείς έτοιμοι γι αυτήν.
Εν κατακλείδι, ας το πάρουμε επιτέλους απόφαση. Οι αντιλήψεις και οι νοοτροπίες που μας οδήγησαν εδώ δεν μπορούν και να μας βγάλουν από αυτή την κατάσταση.
Και για να το πω πιο απλά: Αν δεν δούμε τα πράγματα αλλιώς, τα δεδομένα τα δικά μας αλλά και της χώρας θα παραμείνουν τα ίδια. Αυτό ήταν το δικό μου συμπέρασμα απολαμβάνοντας τη θέα από τον Φάρο του Νιάρχος, μετά την ομιλία ενός ξυλουργού που ξεκίνησε από το Μενίδι και κατέκτησε το Μανχάταν.
-----
Στην ιστοσελίδα μας φιλοξενούνται όλες οι απόψεις που σέβονται τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον πολιτισμό και την αισθητική. Οι γνώμες των αρθρογράφων είναι ενυπόγραφες και προσωπικές και δεν ταυτίζονται απαραίτητα με την άποψη του TheToc.gr.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Η χειραψία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ντόναλντ Τραμπ στην Αίγυπτο [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x406/0,36,608,377/crop/both/11/119510d86411481ba9a0a72cdb51bae5.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Γιάννης Πουλόπουλος: Έχτισε εκκλησάκι στη Μύκονο - Στη μνήμη του αδερφού του που σκοτώθηκε πριν 30 χρόνια [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x351/0,4,608,345/crop/both/1f/1fc29743e58c48aba0e866c87da3e25a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
!["Κάθε μέρα πονάει η πλάτη μου": Μαθητές Καλλιτεχνικών σχολείων περπατούν καθημερινά χιλιόμετρα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x337/3,0,604,337/crop/both/ad/ad53db9791f744c390b9730f68b09185.jpg?quality=60&404=default&v=2)
!["Την είχα προειδοποιήσει": Τι δήλωσε η πρώην σύζυγος του 43χρονου που κάρφωσε με πιρούνι την έγκυο σύντροφό του [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x339/4,0,608,339/crop/both/3f/3fff307b741e453fb1b6614638fa831e.jpg?quality=60&404=default&v=2)
