Τo τρίτο Μνημόνιο έληξε. Η Ελλάδα χρειάστηκε 8 χρόνια και τρία προγράμματα στήριξης που έφθασαν τα 288,7 δισ. ευρώ, ενώ όλες οι υπόλοιπες χώρες που μπήκαν σε μνημόνια (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Κύπρος) χρειάστηκαν ένα πρόγραμμα, βγήκαν από αυτό με επιτυχία σε τρία χρόνια, όπως προβλεπόταν και πλέον χρηματοδοτούνται από τις αγορές. Η ελληνική κρίση είναι η πλέον μακροχρόνια που έχει καταγραφεί σε καιρό ειρήνης μεταπολεμικά και όχι μόνο δεν έχει τελειώσει αλλά οι μεγάλες αβεβαιότητες σχετικά με το οικονομικό της μέλλον παραμένουν. Η Ελλάδα σήμερα είναι μια χώρα με βαρύτατα τραύματα και αν δεν γίνουν ριζικές αλλαγές είναι καταδικασμένη να “σέρνεται” για πολύ καιρό.
* Η χώρα μας όταν μπήκε στο μνημόνιο είχε να αντιμετωπίσει τις εξής ανισορροπίες: δημοσιονομικό έλλειμμα 15,1%, έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο 15% και χρέος που το 2009 ανερχόταν στο 126,8% του ΑΕΠ. Πού βρισκόμαστε τώρα; Το δημοσιονομικό έλλειμμα είχε μετατραπεί σε πλεόνασμα ήδη από το 2014, το εξωτερικό ισοζύγιο έχει ισορροπήσει σε μεγάλο βαθμό λόγω της μείωσης των εισαγωγών ως συνέπεια της μείωσης της ιδιωτικής κατανάλωσης, ενώ το δημόσιο χρέος έχει εκτιναχθεί στο 177,8% του ΑΕΠ.
* Το κοινωνικό-οικονομικό κόστος είναι πολύ υψηλό. Το ΑΕΠ μειώθηκε σχεδόν κατά ένα τέταρτο. Επειδή σημαντικό τμήμα της δημοσιονομικής προσαρμογής έγινε μέσω της αύξησης των φορολογικών βαρών, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε ακόμη περισσότερο, περίπου κατά το ένα τρίτο. Το ποσοστό της ανεργίας από 7% το 2008 κινείται στο 20% σήμερα ενώ σημαντικό τμήμα των νέων θέσεων είναι μερικής απασχόλησης. Περίπου 450.000 νέοι, στη μεγάλη πλειοψηφία τους με σημαντική μόρφωση, μετανάστευσαν.
* Σε επίπεδο διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, παρότι έγιναν κάποια βήματα σε ορισμένους τομείς (απελευθέρωση αγορών) η Ελλάδα σήμερα έχει ένα δημόσιο σε χειρότερη κατάσταση απ' ότι το 2009 και σε ορισμένους τομείς (υγεία, ασφάλεια) οι ελλείψεις είναι δραματικές.
* Η ανάκαμψη της χώρας εξαρτάται από το επίπεδο των επενδύσεων. Σύμφωνα με μελέτη της Price Waterhouse “από το 2009 ως το 2016 οι επενδύσεις ως προς το ΑΕΠ στην Ελλάδα απομακρύνθηκαν από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, δημιουργώντας ένα διευρυνόμενο επενδυτικό κενό, συνολικά της τάξης των 99 δισ. ευρώ. Το σημερινό επενδυτικό κενό είναι της τάξης των 10% -12% του ΑΕΠ ετησίως”. Η Ελλάδα έχει τον χαμηλότερο δείκτη ανταγωνιστικότητας από τις 28 ευρωπαϊκές χώρες, ενώ χαρακτηρίζεται και από χαμηλότερες επενδύσεις ως προς το ΑΕΠ. Οι επενδύσεις των επιχειρήσεων πρέπει να αυξηθούν κατά 15 δισ. ετησίως μόνο και μόνο για την ανανέωση του υπάρχοντος κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. Για να πετύχουμε ρυθμούς ανάπτυξης 3%-4% ετησίως πρέπει οι ετήσιες επενδύσεις να αυξηθούν κατά 10-12% του ΑΕΠ, δηλαδή περί τα 18-20 δισ. και να φτάσουν τα 40 δισ. ευρώ. Να ληφθεί υπόψιν ότι η ελληνική οικονομία, διαχρονικά, δεν προσελκύει κεφάλαια από το εξωτερικό και βασίζεται κυρίως σε εγχώριες πηγές χρηματοδότησης. Οι 'Αμεσες Ξένες Επενδύσεις αντιστοιχούν (ακομη και προ κρίσης) κατά μέσο όρο στο 7% περίπου του συνόλου των επενδύσεων.
* Σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το ΑΕΠ κατά κεφαλήν θα επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα περίπου το 2030. Η Price Waterhouse εκτιμά ότι “η εξισορρόπηση της προσφοράς και ζήτησης στην ελληνική κατοικία θα επέλθει περί το 2047, λόγω της υπερπροσφοράς, της υψηλής φορολόγησης της κατοικίας και της έλλειψης στεγαστικής πίστης”.
* Ο όγκος των “κόκκινων δανείων” έχει δεκαπλασιαστεί από τα 11 δισ. ευρώ το 2008 στα 94 δισ. ευρώ. Τη στιγμή που απαιτούνται επενδύσεις, η διαθέσιμη χρηματοδότηση πηγάζει σχεδόν αποκλειστικά από το εσωτερικό της χώρας, λόγω μη πρόσβασης στις διεθνείς αγορές. Η αποταμίευση όμως είναι αρνητική.
Η αδυναμία χρηματοδότησης από τις αγορές, η ανάληψη μακροχρόνιων δεσμεύσεων για υψηλά πλεονάσματα, τα μεγάλα προβλήματα στη χρηματοδότηση των επενδύσεων δημιουργούν σοβαρές αμφιβολίες για τις προοπτικές της χώρας.
Για την έκταση και την ένταση της κρίσης οι ευθύνες πολλές: Πρώτα απ' όλα στο πολιτικό σύστημα που σε όλη τη διάρκειά της, έδειξε αδυναμία συνεννόησης. Αντί να γίνει μια σοβαρή συζήτηση και απόδοση ευθυνών σε εκείνες τις δυνάμεις που με επιλογές τους οδήγησαν στη χρεοκοπία της χώρας, κυριάρχησε ο ανορθολογισμός. Συνομωσιολογικές θεωρίες, λαϊκίστικα συνθήματα, εξτρεμιστικές συμπεριφορές, στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν, οδήγησαν στην άνοδο ακραίων δυνάμεων από την αρχή της κρίσης και στη συνέχεια έφεραν στην εξουσία τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Τη στιγμή που η Ελλάδα ολοκλήρωνε το δεύτερο πρόγραμμα, χρειάστηκαν άλλα τρία χρόνια και κόστος, που υπολογίζεται από τον επικεφαλής του ESM κ. Ρέγκλιγκ, από 86 έως 200 δισ. ευρώ λόγω των τυχοδιωκτικών επιλογών του κ. Τσίπρα. Τρία επιπλέον “πέτρινα” χρόνια και ένα τόσο μεγάλο επιπλέον φορτίο, σε μια οικονομία που έβγαινε ήδη με σοβαρά προβλήματα από την κρίση ήταν καθοριστικά για τη σημερινή κατάσταση.
Ευθύνες υπάρχουν και στους εταίρους. Δεδομένου του μεγέθους των ανισορροπιών της ελληνικής οικονομίας το 2010 οι στόχοι του πρώτου μνημονίου που προέβλεπαν ύφεση 4,2% το 2010, 3% για το 2011 και ανάπτυξη 1,1% το 2012 ήταν εκτός τόπου και χρόνου. Επίσης έχει φανεί ότι θα ήταν προτιμότερο το πρώτο πρόγραμμα να είχε στηριχθεί περισσότερο σε περικοπές δαπανών παρά σε αύξηση φόρων, η οποία επέφερε σημαντικά στρεβλωτικά αποτελέσματα ενώ μεγάλη συζήτηση εξακολουθεί να γίνεται για το αν έπρεπε η αναδιάρθρωση χρέους να γίνει στην αρχή. Είναι επίσης γενικά παραδεκτό ότι η συζήτηση περί Grexit, που συνήθως ξεκινούσε από παράγοντες εκτός Ελλάδας, συνέτεινε στη συντήρηση της αβεβαιότητας, στη φυγή κεφαλαίων και στην αναστολή ή ματαίωση σημαντικών επενδύσεων, ενισχύοντας την ύφεση.
Ευθύνες υπάρχουν και στους πολίτες που πίστεψαν δημαγωγούς, ασπάστηκαν συνομωσιολογικές θεωρίες, λοιδώρησαν και τραμπούκισαν, ενίσχυσαν ακραίες δυνάμεις που με τις επιλογές τους συνέτειναν στην παράταση της κρίσης.
Η σημερινή κατάσταση κάθε άλλο παρά για πανηγυρισμούς προσφέρεται. Ο κ. Τσίπρας αντί για νέα παραμύθια, καλό θα ήταν να κάνει αυτοκριτική και να μιλήσει για τις ολέθριες επιλογές του που είχαν βαρύτατο κόστος. Φυσικά δεν θα το κάνει. Θα βαφτίσει τις καταστροφικές συνέπειες των επιλογών του, επιτυχία. Και θα συνεχίσει το ίδιο βιολί.
Η Ελλάδα θα μπορέσει να βγει από την κρίση μόνο αν προκληθεί ένα “αναπτυξιακό σοκ”. Κι αυτό μπορεί να γίνει με συνδυασμένες κινήσεις σε πολλά επίπεδα που θα δείχνουν ότι η χώρα κάνει ένα μεγάλο άλμα προς τα μπρος, παρακολουθώντας τις εξελίξεις στον σύγχρονο κόσμο. Αλλά αυτό είναι υπόθεση μιας άλλης κυβέρνησης.
------
Στην ιστοσελίδα μας φιλοξενούνται όλες οι απόψεις που σέβονται τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον πολιτισμό και την αισθητική. Οι γνώμες των αρθρογράφων είναι ενυπόγραφες και προσωπικές και δεν ταυτίζονται απαραίτητα με την άποψη του TheToc.gr.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
