Η άλλη επανάσταση στη Σουηδία

Ένα «τσουνάμι», μια «επανάσταση», ένα «ιστορικό σημείο καμπής». Καμιά λέξη δεν μοιάζει αρκετή στη Σουηδία για να περιγράψει τον τυφώνα που σαρώνει εδώ κι ένα μήνα το σκανδιναβικό βασίλειο χωρίς να υπάρχει καμιά ένδειξη ότι θα κοπάσει: τις καταγγελίες για εκδηλώσεις βίας κατά των γυναικών, σεξουαλικές επιθέσεις, παρενοχλήσεις, αλλά και τον «ματσίσμο» και τον σεξισμό, αυτά τα άκομψα καλαμπούρια με τα οποία γελούν μόνο αυτοί που τα λένε, τα σφυρίγματα στους δρόμους και όλα αυτά τα καθημερινά συμπτώματα αρσενικής κυριαρχίας... Ορισμένοι δεν διστάζουν να συγκρίνουν τον Νοέμβριο του 2017 με το 1919, όταν οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα ψήφου.

Αν η υπόθεση Χάρβεϊ Γουάινστιν προκάλεσε έντονες συζητήσεις, το σκάνδαλο ξέσπασε ουσιαστικά στις 9 Νοεμβρίου, όταν 456 γυναίκες ηθοποιοί (που έχουν φτάσει πλέον τις 703) υπέγραψαν ένα κείμενο που δημοσιεύτηκε στην καθημερινή εφημερίδα Svenska Dagbladet και κατήγγελλε τη σεξουαλική βία που έχουν δεχθεί και την «κουλτούρα της σιωπής» που κυριαρχεί στα κινηματογραφικά και θεατρικά στούντιο. «Ξέρουμε ποιοι είστε», προειδοποίησαν.

Τέσσερις ημέρες αργότερα ήταν η σειρά 653 τραγουδιστριών της όπερας. Και μετά ακολούθησαν 4.445 γυναίκες δικηγόροι, 1.993 τραγουδίστριες και μουσικοί, 1.300 γυναίκες πολιτικοί, 1.139 εργαζόμενες στη βιομηχανία τεχνολογιών, 4.084 γυναίκες δημοσιογράφοι, 4.000 αθλήτριες, 8.000 δασκάλες και καθηγήτριες?

Στις 24 Νοεμβρίου, 1.382 εργαζόμενες στη Λουθηρανική Εκκλησία αποφάσισαν ότι έπρεπε να μιλήσουν: «Η σιωπή πρέπει να σπάσει, η ντροπή να βαρύνει αυτούς που πρέπει», έγραψαν, περιγράφοντας σεξουαλικές επιθέσεις εναντίον τους από ιερείς και πιστούς.

Κάθε άρθρο συνοδεύεται από ανώνυμες μαρτυρίες, που προκαλούν αίσθηση και οδηγούν σε εσωτερικές έρευνες. Στη συνέχεια πέφτουν κεφάλια: δημοσιογράφοι, ηθοποιοί, πολιτικοί; Ο πρώην ηγέτης του Κόμματος της Αριστεράς Λαρς Ολι αναγνώρισε πριν από λίγες ημέρες ότι έχουν γίνει καταγγελίες εναντίον του για σεξουαλική παρενόχληση. Οι υπουργοί ζητούν εξηγήσεις, ο κρατικός μεσολαβητής για την ισότητα έδωσε εντολή να γίνει έρευνα σε 40 επιχειρήσεις. Στις 19 Νοεμβρίου, όταν 200 ηθοποιοί διάβασαν μαρτυρίες στη σκηνή του θεάτρου Sodra Teatern, ήταν εκεί η βασίλισσα Σίλβια και η πριγκίπισσα Βικτόρια.

Η έκταση των καταγγελιών σε μια χώρα που υπερηφανεύεται για την ισότητα των δύο φύλων μπορεί να εκπλήσσει. Όπως εξηγεί όμως η Λίζα Ιρένιους, υπεύθυνη των πολιτιστικών σελίδων της Svenska Dagbladet, «αυτό γίνεται ακριβώς επειδή η Σουηδία είναι μια τέτοια χώρα. Οι γυναίκες γνωρίζουν ότι τα δικαιώματά τους είναι εγγυημένα και ότι οι μαρτυρίες τους θα έχουν συνέπειες».

Οι Σουηδές είχαν ήδη κινητοποιηθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τότε που ο Τζούλιαν Ασάνζ είχε κατηγορηθεί για βιασμό (μια υπόθεση που τελικά μπήκε στο αρχείο). Όπως παρατηρεί όμως η Ιβα Οστενσον από τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση Make Equal, αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά. «Δεν πρόκειται πια για την καταγγελία ενός βιασμού, αλλά για μια ευκαιρία να μιλήσουν οι γυναίκες».

Το να τους λες, όπως τους είπε ο Εμανουέλ Μακρόν σε μια πρόσφατη ομιλία του στο Γκέτεμποργκ, να καταφύγουν στη δικαιοσύνη δεν είναι αρκετό, επισημαίνει η Λίζα Ιρένιους. Το κίνημα #metoo είναι προϊόν και μιας δυσαρέσκειας απέναντι σε ένα δικαστικό σύστημα που δυσκολεύεται να διαχειριστεί τέτοιες υποθέσεις. Ελάχιστες από τις υποθέσεις που φτάνουν στα δικαστήρια καταλήγουν σε καταδίκη. Είναι λογικό λοιπόν οι γυναίκες να προτιμούν να μιλήσουν στα μέσα ενημέρωσης.

Στη συζήτηση που γίνεται στη Σουηδία υπάρχουν πολλές αναφορές στη «συλλογική ευθύνη» των ανδρών και στην «πυραμίδα του βιασμού». «Όλα συνδέονται μεταξύ τους και ανήκουν στην ίδια κουλτούρα», παρατηρεί ο Λουίς Λινέο, πρόεδρος της οργάνωσης «Ανδρες υπέρ της ισότητας». «Είναι πιο εύκολο όμως να αγωνίζεσαι εναντίον των σεξιστικών αστείων παρά εναντίον των βιασμών, που βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας».

Εκείνοι που θεωρούν ότι όλα αυτά είναι υπερβολικά αποτελούν μειοψηφία. «Θα υπάρχουν πάντα αυτοί που θα διαμαρτύρονται ότι δεν θα μπορούν πια να αγκαλιάσουν μια γυναίκα», σημειώνει η δημοσιογράφος Σίσι Βάλιν, που έχει καταγγείλει κι αυτή βιασμό της από έναν συνάδελφο. «Εδώ δεν μιλάμε όμως για σεξ, αλλά για εξουσία. Αν ένας άνδρας δεν καταλαβαίνει τη διαφορά ανάμεσα στο φλερτ και τη σεξουαλική επίθεση, τότε πρέπει να σταματήσει να φλερτάρει!»

Οι φεμινίστριες δεν κρύβουν την αισιοδοξία τους. «Οι άνδρες θα προσέχουν πλέον τη συμπεριφορά τους, κι αυτό θα οδηγήσει σε αλλαγή των κοινωνικών δομών», λέει η Εμπα Βιτ-Μπράτστρεμ, καθηγήτρια λογοτεχνίας και πρωτεργάτις του φεμινιστικού κινήματος τη δεκαετία του 70. «Μπορεί να είναι η αρχή του τέλους της πατριαρχικής κοινωνίας».

(*) Η Αν-Φρανσουάζ Ιβέρ είναι ανταποκρίτρια της Le Monde στη Σουηδία

(Πηγή: Le Monde)

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr