"Γιατί έτσι μουφλούζηδες κυριακάτικα; Δεν χαίρεστε που άνοιξαν τα καφενεία;".
Πήγαινα να αγοράσω εφημερίδες, τους πήρε το μάτι μου στο μόνιμο στασίδι τους, στην πλατεία, με φραπέ και τσιγάρο. Ο ένας είναι μακρινός μου μπάρμπας, συνταξιούχος από αμνημονεύτων. "Χάσαμε τον Θοδωρή..." μού ανακοίνωσαν περίλυποι εν χορώ. "Ποιόν Θοδωρή;". "Τον Κατσανέβα…". "Τον ξέρατε προσωπικά;". "Εγώ είχα πάει μια φορά στο ΙΚΑ, το ’86, που ήταν διοικητής." "Εγώ τον είχα συναντήσει στον χορό της κλαδικής εμποροϋπαλλήλων…" "Εσύ, θείε;" "Εγώ τον παρακολουθούσα από μακριά...".
Ήταν ειλικρινά περίλυποι και όχι με τον τρόπο των ηλικιωμένων που όποτε καλεί ο χάρος κάποιον απ’ την κλάση τους τρέμουν μήπως ζυγώνει η σειρά τους. Πενθούσαν τον σύντροφο Κατσανέβα με τη φόρτιση και τον τρόπο των παλιών πασοκτζήδων.
Σε όσους έχουν γεννηθεί μετά το 1990 είναι δύσκολο να αντιληφθούν τι ακριβώς σημαίνει παλιός πασοκτζής. Τον αντιμετωπίζουν σαν ιστορικό μάλλον απολίθωμα. Τον μετράνε στο τσιμενταρισμένο έξι έως εφτά τοις εκατό τού εκλογικού σώματος, ποσοστό ικανό για να διαθέτει το κόμμα της Φώφης Γεννηματά μια αξιοπρεπή κοινοβουλευτική παρουσία. Ακούνε συγκαταβατικά τις νοσταλγικές του διηγήσεις, ενίοτε τον αντιπαθούν, τον θεωρούν υπεύθυνο για την κατασπατάληση του δανεικού χρήματος και τη διόγκωση του δημόσιου τομέα που κατέληξε το 2010 στη χρεοκοπία και στα μνημόνια. Τον ειρωνεύονται ελαφρώς που επιμένει να έχει τον Ανδρέα Παπανδρέου εικόνισμα –από την άλλη τον καταλαβαίνουν– "χωρίς τον Ανδρέα δεν θα’χε στον ήλιο μοίρα..." σκέφτονται. Ισχύει όμως και το αντίστροφο. Χωρίς τους παλιούς πασοκτζήδες δεν θα’ χε κυριαρχήσει ο Ανδρέας Παπανδρέου στην πολιτική ζωή επί δεκαπέντε χρόνια.
Τί ήταν οι παλιοί πασοκτζήδες προτού να γίνουν πασοκτζήδες; Παιδιά τής υπαίθρου ήταν, των λαϊκών, άντε των μικροαστικών, συνοικιών. Γεννημένοι στη δεκαετία του ’40 και του ’50. Από οικογένειες που είχαν περάσει πιθανόν από το ΕΑΜ μα κατά τον Εμφύλιο, ιδίως δε μετά τη λήξη του, είχαν αποστασιοποιηθεί για να μην υποστούν στο πετσί τους τις συνέπειες. Δεν ανήκαν στον σκληρό πυρήνα της Αριστεράς που τραβιόταν σε φυλακές και εξορίες, το πολύ να είχαν μεταναστεύσει από το χωριό τους στην πόλη ή στη Γερμανία για να χαθούν μέσα στο πλήθος και να δουν άσπρη μέρα. Παρέμεναν ωστόσο "μη προνομιούχοι". Ένοιωθαν για κοινωνικούς κυρίως λόγους πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Στα πρώτα νιάτα τους είχαν υποστηρίξει τον "Ανένδοτο Αγώνα" του Γεωργίου Παπανδρέου. Στη Χούντα είχαν οι περισσότεροι ψιλολουφάξει, δεν ήξεραν και πόσο θα κρατήσει το καθεστώς των συνταγματαρχών που εξασφάλιζε την ανοχή του κόσμου προσφέροντας μια κίβδηλη ευημερία. Στις πρώτες εκλογές της Μεταπολίτευσης, ψήφισαν -ή ανέχθηκαν- τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για να μην επιστρέψουν τα τανκς. Ριζοσπαστικοποιήθηκαν έπειτα άρδην, πύκνωσαν τις γραμμές του "Κινήματος". Και ήρθαν το 1981, "Λαός-ΠΑΣΟΚ", στην εξουσία.
Τους θυμάμαι να αλώνουν τον κρατικό μηχανισμό. Να κυριαρχούν στην κοινωνική ζωή. Μουστακαλήδες, με ανοιχτά πουκάμισα, έπαιζαν σαν μπεγλέρι -επιδεικτικά- το μπρελόκ με τον πράσινο ήλιο. Ήταν ταυτόχρονα προοδευτικοί και βαθιά συντηρητικοί. Τους άρεσε ο φεμινισμός εφόσον σήμαινε πιο ελεύθερα ερωτικά ήθη, στραβομουτσούνιασαν ωστόσο ελαφρώς στη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου, το 1983, που καταργούσε την προίκα και χειραφετούσε εν τινι μέτρω τη γυναίκα. Πανηγύρισαν την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, θυμήθηκαν -ή έπλασαν- ιστορίες με τους γέρους τους που είχαν βγει στο αντάρτικο. Τους ενθουσίαζε κυρίως που ο Ανδρέας ασπαζόταν την αισθητική τους. Που κατέφασκε στον τρόπο ζωή τους. Πήγαινε στα μπουζούκια, ερωτευόταν εκτός γάμου (ήταν γνωστό αυτό χρόνια πριν από τη Λιάνη) ενώ παράλληλα διέθετε ακαδημαϊκές περγαμηνές από την Αμερική και προβαλλόταν ως ηγέτης διεθνούς διαμετρήματος, ισότιμος συνομιλητής του Μιτεράν, πονοκέφαλος για το ΝΑΤΟ με τα ανοίγματά του προς το ανατολικό μπλοκ και τους Αδέσμευτους. Έβλεπαν στον Ανδρέα την καλύτερη δυνατή εκδοχή του εαυτού τους.
Οι παραδοσιακοί αστοί και οι διανοούμενοι της ανανεωτικής κυρίως Αριστεράς είχαν φρίξει. Η Ελένη Βλάχου, σε χρονογράφημά της στην "Καθημερινή", είχε προτείνει η λέξη "ΠΑΣΟΚ" να αποπολιτικοποιηθεί, να χρησιμοποιείται σαν χαρακτηρισμός για οτιδήποτε το αγοραίο, το φτηνού γούστου. Από τη σκοπιά της είχε δίκιο. Μάς είχανε γανιάσει το κεφάλι με τα "Ζαβαρακατρανέμια" και με τα χοντρά αστεία των λαοπρόβλητων κωμικών ή των υπουργών που εκφράζονταν σαν κωμικοί, με κορυφαίο τον Ευάγγελο Γιαννόπουλο. Δεν σε έκανε ελιτιστή το να προτιμάς τους Μόντυ Πάιθον από τον Χάρυ Κλυν. Το να σε θέλγει η διαύγεια του Κορνήλιου Καστοριάδη και όχι οι μακαρονοειδείς στοχασμοί των καθηγητών της Παντείου.
Η Ελένη Βλάχου επλανάτο οικτρά. Για να διεκδικήσει ξανά η παράταξή της -η Νέα Δημοκρατία- την κυβέρνηση, εκπασοκίστηκε. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, οι ανερχόμενοι αστέρες της Δεξιάς μιμούνταν τους τρόπους, την αισθητική των αντιπάλων τους. Δεν διέκρινες ιδιαίτερη διαφορά ανάμεσα στον Γεράσιμο Γιακουμάτο, για παράδειγμα, και στον Κίμωνα Κουλούρη. Οι γαλάζιες λαοθάλασσες σκηνοθετούνταν τηλεοπτικά από μιμητές του Τάσου Μπιρσίμ.
Εκείνος που υπερέβη τον πασοκισμό ήταν -τί ειρωνεία!- ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου όταν επενεξελέγη το 1993. Τότε επεσήμανε τον κίνδυνο από την υπερδιόγκωση του χρέους και έθεσε τις βάσεις του εκσυγχρονισμού που έγινε κεντρική προτεραιότητα τής διακυβέρνησης Σημίτη. Τα επιτεύγματα της οκταετίας Σημίτη νοθεύτηκαν, η υστεροφημία του θόλωσε από την ανοχή του στον βαθύ κομματικό μηχανισμό. Από την ασύγγνωστη εμπιστοσύνη που έδειξε σε ακατάλληλους ανθρώπους. Τον λογαριασμό τού Άκη Τσοχατζόπουλου το ΠΑΣΟΚ τον πλήρωσε πανάκριβα την επαύριο της σύλληψής του, της εκλογές του 2012, όταν έπεσε στην τρίτη θέση. Έκτοτε δεν συνήλθε.
Ακούω συχνά πως το ΠΑΣΟΚ, το ήθος και το ύφος του, έχει διαχυθεί σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Ισχύει. Ο Αλέξης Τσίπρας έφτασε στην πρωθυπουργία μιμούμενος τον Ανδρέα Παπανδρέου. Τον Παύλο Πολάκη άνετα τον φαντάζεσαι τηλεοπτικό αστέρα στο Κανάλι 29 των αδελφών Κουρή, εκδοτών της "Αυριανής". Ακόμα και το εγκληματικό μόρφωμα της "Χρυσής Αυγής" είχε κλέψει το εμβληματικό σύνθημα του Ανδρέα "Η Ελλάδα Ανήκει στους Έλληνες".
Θα καταλόγιζες ωστόσο ευθύνη -ευθύνη έστω κομπάρσων- στα κουρασμένα παλικάρια που πενθούν τον Θεόδωρο Κατσανέβα στην καφετέρια της Πλατείας Γκύζη; "Τόσα ήξεραν, έτσι πορεύτηκαν…" θα’ταν η αυστηρότερη ετυμηγορία σου. Έπρεπε και εκείνοι -αποτελούσε ιστορική αναγκαιότητα και ας μην άρεσε στην Ελένη Βλάχου- να γευτούν μερίδιο εξουσίας. Να απαλλαγούν από τα απωθημένα τους. Να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, ακόμα και καταναλώνοντας άγαρμπα, ακόμα και κοκορευόμενοι χωρίς λόγο. Ώστε τα παιδιά τους να βγουν καλύτερα, πολιτικά πιο ώριμα, χωρίς ιστορικά συμπλέγματα.
Το δυστύχημα ήταν πως τα παιδιά τους, η δική μου γενιά, δεν βγήκε καλύτερη. Φανήκαμε στην πλειονότητά μας, σε κρίσιμες ώρες, πιο αγκυλωμένοι, πιο εχθροπαθείς… Πιο μωροθαύμαστοι και πιο πτωχαλαζόνες από τους γονείς μας.
Έχει ήδη ανατείλει η ώρα της επόμενης γενιάς. Και υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις πως εκείνη θα τα καταφέρει καλύτερα. Ότι στα χέρια της θα ενηλικιωθεί η Ελλάδα. Και θα ανοιχτεί επιτέλους σε καινούργιους ορίζοντες...
Πηγή: capital
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Ρωσικά drones στην Πολωνία: Συνταξιούχος έβλεπε στην τηλεόραση την είδηση όταν ένα από αυτά έπεσε στο σπίτι του [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x330/9,0,597,330/crop/both/89/89e34af48d7a401e9ee5586a8603c94a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σύγκρουση λεωφορείου με τραμ στον Πειραιά: "Ήρθε με φόρα, έπεσαν επιβάτες κάτω" - Πώς έγινε το ατύχημα [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,77,608,318/crop/both/0b/0b146eb774b9418a966d0a0360344798.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Στο Χαϊδάρι ο Κυριάκος Μητσοτάκης: "Η Ελλάδα μετατρέπεται σε σημαντικό ενεργειακό παίκτη στην Ανατολική Μεσόγειο" [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x406/0,29,608,370/crop/both/ce/cedc267e734f44848cf2c8f2168a362a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ηλιούπολη: Τρόμος για 17χρονο - Επτά ανήλικοι τον ξυλοκόπησαν και τον λήστεψαν [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/9a/9aff42907c9a4767a32f6d012451cb42.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πειραιάς: Σύγκρουση τραμ με λεωφορείο - Σε νοσοκομεία μεταφέρθηκαν 23 ελαφρά τραυματίες [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,82,608,323/crop/both/f0/f0a6d2008b7743e28d54825fda990ebd.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Συγκινεί ο Κοκλώνης: "Δεν μπορεί να μετριαστεί ο πόνος από τον θάνατο του πατέρα μου" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x415/0,71,608,412/crop/both/79/79a50adf72454d1bbf4fcb1a92c2f867.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Βόλος: "Παντρέψου με ή πέθανε" – Νεαρός έκανε "κόλαση" τη ζωή της πρώην συντρόφου του επί 13 χρόνια [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu559x532/0,194,559,508/crop/both/c1/c1252ffd2156496ea359e944bc6af6a5.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Τσουκαλάς χόρεψε ζεϊμπέκικο στα 51 χρόνια του ΠΑΣΟΚ στο Ζάππειο: Τον χειροκροτούσε ο Ανδρουλάκης [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x343/0,0,608,341/crop/both/46/461d7c00e6554d7aa83e2818e87f4023.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ανδρουλάκης στα 51α γενέθλια του ΠΑΣΟΚ: Ηρθε η ώρα της μεγάλης πολιτικής αλλαγής [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x406/0,25,608,366/crop/both/1b/1b8cafd382c94474ad167c50e6c04276.jpg?quality=60&404=default&v=2)
