Follow us

Μην κοιτάς τα μαύρα χέρια, κοιτά τα άσπρα στα κεμέρια

Το να σε αποκαλούν "μάστορα" λογιζόταν κάποτε η μεγαλύτερη φιλοφρόνηση. Είθε να ξαναγίνει.

Χρήστος Χωμενίδης
ΓΡΑΦΕΙ: ΧΡΗΣΤΟς ΧΩΜΕΝΙΔΗς
Χρηστος Χωμενιδης

Τι σημαίνει το γνωμικό - τι εννοούσαν οι παλιοί μάστορες; Συμβουλευόμενος το λεξικό μαθαίνεις πως "κεμέρι" είναι το πουγκί. Και "άσπρα" είναι τα χρήματα. Απευθυνόταν ο ξυλουργός ή ο χτίστης σε όποιον τολμούσε να τον κοιτάξει αφ’υψηλού.

"Αξίζει η μουτζούρα στα χέρια μου και με το παραπάνω" του έλεγε "όταν το πορτοφόλι μου φουσκώνει! Η αμοιβή από τη δουλειά μου με καταξιώνει υπαρξιακά, κάνει το βάδισμά μου περήφανο, τη φωνή μου να ακούγεται." "Έχεις γρόσια; Έχεις γλώσσα!" διαπιστώνει μια -παρεμφερούς νοήματος- ηπειρώτικη παροιμία.

Το παραπάνω εργασιακό ήθος είναι που σταδιακά εξέλιπε στην Ελλάδα.

Πρέπει να ανατρέξω στην παιδική, στην εφηβική μου έστω ηλικία, για να θυμηθώ τεχνίτες και έμπορους οι οποίοι ανενδοίαστα χαίρονταν και καυχιούνταν για τα όσα τους απέφερε το επάγγελμά τους. Που με το σχόλασμα κατέβαιναν στην αγορά, έβγαζαν απ’ την τσέπη τα χιλιάρικα (τα έπιαναν με μεγάλους συνδετήρες και μπορούσαν να τα μετράνε σε χρόνο μηδέν) και ψώνιζαν ό,τι χρειαζόταν το νοικοκυριό, επιτρέποντας κάποτε στον εαυτό τους και μικρές μερακλίδικες πολυτέλειες.

Που έβγαιναν Σάββατο και Κυριακή στην περαντζάδα και καμάρωναν μες στα κοστούμια, μέσα στα αστραφτερά σκαρπίνια τους. Οι άνθρωποι τού μόχθου τότε είχαν την κομψότητα πολύ ψηλά στον αξιακό τους κώδικα. Μπορεί στα συνεργεία και στα γιαπιά να φορούσαν φθαρμένες φόρμες, φανέλες και καπέλα καμωμένα από εφημερίδες. Στη σχόλη τους όμως εννοούσαν να’ ναι φιγουρίνια.

Οι εικόνες είναι τόσο μακρινές που φαντάζουν γραφικές. Ο μάστορας απαξιώθηκε στη συλλογική συνείδηση. Το 1971, ο Γιάννης Πάριος καμάρωνε σε μουσική Γιώργου Μητσάκη ότι σπούδασε μηχανικός στον "Προμηθέα", την περίφημη τεχνική σχολή του Πειραιά. Οι συνομήλικοί του ωστόσο μηχανικοί δεν κληροδότησαν στα παιδιά τους την τέχνη τους. Με χαρτί πανεπιστημίου τα ονειρεύονταν, διορισμένα -με τη βοήθεια, προ ΑΣΕΠ, του βουλευτή- σε κάποια θέση στο ευρύτερο δημόσιο. Το να μην είσαι "blue” αλλά "white collar” θεωρούνταν ιδεώδες. Ακόμα και αν ο "blue collar” έβγαζε περισσότερα λεφτά και κουμαντάριζε καλύτερα τον εαυτό του, καθώς το προϊόν τού μόχθου του το εκτιμούσε η πελατεία και το αφεντικό και όχι κάποιος γραφειοκράτης προϊστάμενος.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Με την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ αφίχθησαν, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στη χώρα μας μυριάδες μάστορες που στις αρχές δεν έλπιζαν παρά να επιβιώνουν. Τα μεροκάματα κατρακύλησαν, τα τεχνικά επαγγέλματα έγιναν "δουλειές για τους ξένους". Σχετικά πρόσφατα μού έλεγε ένας φίλος ότι ανακάλυψε έναν πρώτης τάξεως Πακιστανό ράφτη στο Αιγάλεω. Αν πεις για τους οικονομικούς μετανάστες πρώτης γενεάς, τους εξ’Αλβανίας, αυτοί έχουν αφήσει από καιρό πίσω τους σε προκοπή και σε τραπεζικές καταθέσεις πολλούς Έλληνες.

Το λιανεμπόριο εξελίχθηκε ακόμα μελαγχολικότερα για τους κάποτε κυρίαρχους του. Οι αλυσίδες επέδραμαν και οδήγησαν σε ασφυξία τον μικρό και τον μεσαίο καταστηματάρχη, ο οποίος έφερε πλέον και τη ρετσινιά τού "κυρ-Παντελή". Του ανθρώπου που αδιαφορεί για τα κοινά, ο οποίος νοιάζεται αποκλειστικά για τη βολή και το ταμείο του. Το εξωφρενικό είναι ότι στους "κυρ-Παντελήδες" σφοδρότερα επιτίθενται τα ίδια τους τα παιδιά που –ακούγοντας τα κελεύσματα της καθ’ημάς ριζοσπαστικής Αριστεράς, αρνούμενα να υποταχθούν στους κανόνες της αγοράς- εξαρτώνται από το χαρτζιλίκι των γονιών ώσπου να γκριζάρουν.

Μένουν στο πατρικό τους μέχρι τα τριανταπέντε. Δήμιος εν πάση περιπτώσει τού παιχνιδοπώλη της γειτονιάς μου δεν είναι η κόρη του ή ο γιός του. Αλλά ο φραντσάιζ ανταγωνιστής, ο οποίος διαθέτει μεγαλύτερη ποικιλία, σε πιο ελκυστική συσκευασία και σε συμφερότερες για τον καταναλωτή τιμές. Ο μόνος τρόπος να αμυνθεί; Να προσφέρει κάτι το διαφορετικό, κάτι που δεν παράγεται και δεν προσφέρεται μαζικά. Να γίνει αυτό που ονομάζαμε κάποτε "μπουτίκ".

Η παρακμή, η ουσιαστική έκλειψη των μικρών επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών αποτελεί μάλλον νομοτέλεια. Το υπογραμμίζει η έκθεση Πισσαρίδη στο διαπιστωτικό της σκέλος. Το φανερώνει και η ίδια η ζωή που αλλάζει ραγδαία κατά τους τελευταίους μήνες εξαιτίας τού κορονοϊού. Όποιο εμπορικό δεν διαθέτει σελίδα στο διαδίκτυο, δεν μπορεί να διεκπεραιώσει το e-shopping, έχει ήδη σκάψει τον λάκκο του.

Προφανώς οδηγούμαστε σε μια καινούργια πραγματικότητα που κανένα εμβόλιο δεν θα μπορέσει να αναστρέψει. Πώς μού’ρθε λοιπόν και ανασύρω παμπάλαια γνωμικά με μαύρα χέρια και κεμέρια; Σε τι μπορεί να χρησιμεύσει σήμερα μια τέτοια νοσταλγικότητα;

Κι όμως… Ανάγκη είναι -εφόσον φιλοδοξούμε, μετά την πανδημία, να επανεκκινήσουμε ως κοινωνία και ως οικονομία-, ανάγκη είναι να ξαναποκτήσουμε το παλιό εργασιακό μας ήθος.

Να θυμηθούμε ότι καθένας μας προσέρχεται στην παραγωγή με τα προσωπικά του όπλα, τις ιδιαίτερές του δεξιότητες, που οφείλει να τις μεταφράζει σε αντίστοιχες αποδοχές. Πως το κοινωνικό κράτος δεν αποτελεί ομπρέλα ούτε ζεστή φωλιά. Αλλά δίχτυ ασφαλείας. Ότι κοινωνική δικαιοσύνη σημαίνει ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία. Και όχι υπερβάλλουσα στοργή σε κάποιες ευνοούμενες συντεχνίες. Ότι εκείνοι που αποδίδουν στη δουλειά τους προσβλέπουν στην αξιολόγηση, ιδίως όταν εκείνη συνοδεύεται και από υλικό πέραν του ηθικού επαίνου. Πως το να κερδίζει κανείς από τη σύννομη δραστηριότητά του δεν τον καθιστά ύποπτο, αντιπαθή ή έστω πρόσφορο θύμα υπερφορολόγησης. Αλλά πρότυπο.

Πως δεν υπάρχουν πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, παρακατιανά, επαγγέλματα. Ότι η νέα βαθμίδα τεχνικής εκπαίδευσης που εξήγγειλε το υπουργείο Παιδείας είναι ευχής έργο σε μια χώρα αδιόριστων πτυχιούχων, αποφοίτων ανώτατων σχολών χωρίς επαγγελματική προοπτική. Θα λείψει από τους πολίτες τής αύριον η θεωρητική παιδεία; Ας ενταχθούν τα κλασσικά, τα εμβληματικά κείμενα στην ύλη κάθε σχολείου, κάθε κατεύθυνσης. Δεν χρειάζεται να είσαι -ή να προσδοκάς να γίνεις- φιλόλογος για να μελετάς τον "Επιτάφιο" του Θουκυδίδη και τον "Προμηθέα Δεσμώτη".

Το να σε αποκαλούν "μάστορα" λογιζόταν κάποτε η μεγαλύτερη φιλοφρόνηση. Είθε να ξαναγίνει.

* Ο κ. Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας

Πηγή: capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr

Σύντομα όλοι θα μιλούν για μια Καμηλοπάρδαλη στα Εξάρχεια: Ποιο είναι το νέο cool wine bar της γειτονιάς

Το ολοκαίνουργιο "Ζιράφ", το cool wine bar των Εξαρχείων μιλάει τη γλώσσα της πόλης: street και comfort, αλλά με τεχνογνωσία που κερδίζει με ειλικρινείς και σημερινούς όρους.

ΑΝΑΒΙΩΝΕΙ Η ΥΠΟΘΕΣΗ 18 Σεπ 2025 | 15:59

Θάνατος 14χρονης στη Λαμία: Αναβλήθηκε η δίκη των δυο γιατρών του νοσοκομείου - Η τραγωδία για το κορίτσι με κορονοϊό

Αναβιώνει η τραγωδία της απώλειας της μαθήτριας τον Δεκέμβριο του 2021 όταν διακομίσθηκε στο ΓΝ Λαμίας λόγω ασθένειας από covid-19.

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ GEN Z 10 Σεπ 2025 | 21:27

Ταραχές στο Νεπάλ: Ο ράπερ δήμαρχος της "Gen Z" που ίσως γίνει ο επόμενος πρωθυπουργός στο νεανικό κράτος των Ιμαλαΐων

"Σε χρειαζόμαστε..." του γράφουν στις αναρτήσεις τους στα κοινωνικά δίκτυα οι εξεγερμένοι νέοι του Νεπάλ - Ποιος είναι ο 35χρονος δήμαρχος Κατμαντού που έγινε διάσημος μέσω των επιτυχιών του στη νεπαλέζικη ραπ

ΝΕΑ ΕΡΕΥΝΑ 10 Σεπ 2025 | 16:14

Νέα μελέτη: Ο COVID-19 και η γρίπη μπορεί να "ξυπνούν" καρκινικά κύτταρα

"Η ιογενής λοίμωξη επιταχύνει σημαντικά την ανάπτυξη αυτών των κυττάρων", σύμφωνα με τον John Alcorn, καθηγητή Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ

ΝΟΡΜΑΝΔΟΣ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΝΙΚΟΣ 05 Σεπ 2025 | 16:12

Ψάχνει "σωτήρα" ο Μακρόν: Αυτός είναι ο "survivor" υπουργός Άμυνας που σκέφτεται να τον κάνει πρωθυπουργό

"Δεν είναι πολύ Ευρωπαίος στον τρόπο σκέψης του" λένε για τον επικρατέστερο διάδοχο του Μπαϊρού

ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ 01 Σεπ 2025 | 07:23

Χειμερία νάρκη ή γεμιστά της επόμενης μέρας;

Οι αρκούδες. Τα ερπετά. Οι νυχτερίδες και οι σκίουροι. Και ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, ιδίως εάν έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί.

ΠΡΟΣΟΧΗ 29 Αυγ 2025 | 19:15

Σε έξαρση ο κορονοϊός: Σημαντική αύξηση κρουσμάτων τον Αύγουστο σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ

Την τελευταία εβδομάδα, το σύνολο των εισαγωγών ασθενών στα νοσοκομεία της επικράτειας για COVID-19 ήταν 236

22 Σεπ 2025 | 09:56

Ένα φωτεινό πολιτιστικό γεγονός

Και όμως. Με την έξοδο από τα μνημόνια, η εντόπια βιβλιοπαραγωγή επανήλθε σταδιακά στα προ της κρίσης επίπεδα.

15 Σεπ 2025 | 07:55

Βαθιά Αμερική

Μπορεί η βαθιά Αμερική να ορίσει τις τύχες του πλανήτη, κατά τον τρόπο που ένας καρκίνος μέχρι να ξεπεραστεί, αποσυντονίζει, βασανίζει τον άνθρωπο; Όλα δείχνουν πως ναι.

08 Σεπ 2025 | 07:44

Και πάλι όλοι μαζί

Γιατί τα σημερινά ζευγάρια αποφεύγουν -συχνά τρέμουν στο ενδεχόμενο- να γίνουν γονείς; Η προφανής απάντηση αφορά στο κόστος ζωής.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ 01 Σεπ 2025 | 07:23

Χειμερία νάρκη ή γεμιστά της επόμενης μέρας;

Οι αρκούδες. Τα ερπετά. Οι νυχτερίδες και οι σκίουροι. Και ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, ιδίως εάν έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί.

24 Σεπ 2025 | 07:52

Η "κατάληψη" στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη

Υποθέτω έχει να κάνει και με την αδυναμία της αντιπολίτευσης να δημιουργήσει ένα αντικυβερνητικό ρεύμα και κίνημα και να δώσει μορφή και περιερχόμενο στον αγώνα τους. Στον αγώνα τους να φύγει επιτέλους ο Μητσοτάκης.

22 Σεπ 2025 | 09:56

Ένα φωτεινό πολιτιστικό γεγονός

Και όμως. Με την έξοδο από τα μνημόνια, η εντόπια βιβλιοπαραγωγή επανήλθε σταδιακά στα προ της κρίσης επίπεδα.

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 22 Σεπ 2025 | 06:15

Το δράμα του πολυεκατομμυριούχου

Πώς θα ήταν ένας κόσμος δίχως καθόλου ενσυναίσθηση; Σίγουρα θα ήταν ένας κόσμος όπου δεν θα ήθελα να ζήσω ή όπου δεν θα ήθελαν να ζήσουν τα παιδιά μας.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΨΗΣ 20 Σεπ 2025 | 13:26

Ο Ανδρέας Λοβέρδος στο ΚΚΜ

Το ερώτημα παραμένει: Γιατί όλοι φεύγουν από το ΠΑΣΟΚ και δεν έχουμε ούτε έναν να έκανε την αντίστροφη πορεία;

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΨΗΣ 17 Σεπ 2025 | 08:03

Πλέον δεν είναι ούτε δημοκράτης ούτε απλά δεξιός

Η αλήθεια είναι ότι τώρα πλέον είναι απλά νεκρός. Ούτε δημοκράτης, ούτε απλά δεξιός. Μακαρίτης.

15 Σεπ 2025 | 07:55

Βαθιά Αμερική

Μπορεί η βαθιά Αμερική να ορίσει τις τύχες του πλανήτη, κατά τον τρόπο που ένας καρκίνος μέχρι να ξεπεραστεί, αποσυντονίζει, βασανίζει τον άνθρωπο; Όλα δείχνουν πως ναι.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 15 Σεπ 2025 | 06:15

Η ιδεολογία του δολοφόνου

Είναι οι δολοφόνοι εκ προοιμίου "δεξιοί" ή εκ προοιμίου "αριστεροί", όπως θέλουν να μας πείσουν οι εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές παρατάξεις;

ΚΑΤΑΜΕΣΤΟ ΤΟ ΚΑΛΛΙΜΑΡΜΑΡΟ 14 Σεπ 2025 | 13:18

"Απόλυτη" και κάτι παραπάνω

Η Άννα Βίσση απέδειξε για ακόμα μια φορά γιατί παραμένει η "Απόλυτη Ελληνίδα Σταρ", ίσως... και κάτι παραπάνω.

13 Σεπ 2025 | 12:37

Η πρώτη δημοσκόπηση

Το πιο χαρακτηριστικό νούμερο από τη δημοσκόπηση, είναι αυτό για την "ικανοποίηση" από τις παροχές που ανακοινώθηκαν στην ΔΕΘ. Οι μισοί από εκείνους που εκτιμούν ότι θα έχουν όφελος από τη μείωση της φορολογίας, δηλώνουν ταυτόχρονα ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από τα μέτρα. Γιατί; Γιατί δεν τους αρέσει η κυβέρνηση είναι η απάντηση.

10 Σεπ 2025 | 07:52

Ο πάντα προκλητικός Άδωνις Γεωργιάδης

O Γεωργιάδης ήταν προκλητικός. Προκλητικός που ακύρωσε την επίσκεψή του στο νοσοκομείο της Δράμας, προκλητικός και με τα όσα είπε μετά για τα επεισόδια στην είσοδο του νοσοκομείου πριν από την άφιξή του.

08 Σεπ 2025 | 07:44

Και πάλι όλοι μαζί

Γιατί τα σημερινά ζευγάρια αποφεύγουν -συχνά τρέμουν στο ενδεχόμενο- να γίνουν γονείς; Η προφανής απάντηση αφορά στο κόστος ζωής.

08 Σεπ 2025 | 06:05

Τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου

Η βιβλιογραφία γύρω από την εμπορία "ιερών λειψάνων" εμπλουτίστηκε σε σημείο ώστε να αδυνατούμε να την εξαντλήσουμε στο πλαίσιο ενός σύντομου κειμένου.

06 Σεπ 2025 | 09:44

Δημογραφικό: Να ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε (Τάσος Γιαννίτσης)

Διαβάζοντας την εισήγηση για το δημογραφικό πρόβλημα που έκανε ο Τάσος Γιαννίτσης στην επετειακή εκδήλωση για τα 51 χρόνια του ΠΑΣΟΚ (και μπράβο τους για την ιδέα), σε πιάνει η ψυχή σου.

03 Σεπ 2025 | 07:15

Στην Αξιώτισσα στη Νάξο

Όποτε βλέπω σε ταβέρνα ή εστιατόριο, πανό, αφίσες και λοιπά πολιτικά μηνύματα, τα οποία "μοστράρει" ο ιδιοκτήτης πιστεύοντας προφανώς ότι με τον τρόπο αυτό επηρεάζει πεινασμένες συνειδήσεις, απλώς αποχωρώ.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ 01 Σεπ 2025 | 07:23

Χειμερία νάρκη ή γεμιστά της επόμενης μέρας;

Οι αρκούδες. Τα ερπετά. Οι νυχτερίδες και οι σκίουροι. Και ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, ιδίως εάν έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί.

01 Σεπ 2025 | 07:21

Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 01 Σεπ 2025 | 06:10

Η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής

Ζούμε σε οργουελικούς καιρούς. Ο Τζορτζ Όργουελ, αυτός ο σκοτεινός προφήτης του εικοστού αιώνα, μπορεί να μην έπεσε σε όλα μέσα (συμπεριλαμβάνονται και ηχηρές αστοχίες στις προβλέψεις του), αλλά σίγουρα πέτυχε διάνα το κυριότερο.

27 Αυγ 2025 | 07:28

Διαβάζοντας Τσίπρα μαζί με το croissant

Πώς να το κάνουμε, σου δίνει ένα prestige μια συνέντευξη στην Monde. (Επίτηδες βάζω συνέχεια ξένες λέξεις στο κείμενο, αν τυχόν το διαβάσει ο ίδιος, να ταλαιπωρηθεί να τις ψάχνει στο λεξικό. Μια αθώα εκδίκηση, θα μου τη συγχωρέσετε.)