Follow us

Ο Κάλχας, ο Μίνσκι και η δίαιτα

Σαν "στιγμή Μίνσκι" θεωρείται μια ξαφνική, μεγάλη κατάρρευση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων η οποία σηματοδοτεί το τέλος ενός ανοδικού κύκλου.

THETOC TEAM
ΓΡΑΦΕΙ: ΚΩΣΤΑς ΣΤΟΥΠΑς
Κώστας Στούπας

Κάποιος που είναι υπέρβαρος και αντί για 70 κιλά ζυγίζει 110, δεν σημαίνει πως μόλις προσπαθήσει να περπατήσει θα σωριαστεί στο έδαφος. Ακόμη και 150 κιλά να φτάσει ενδεχομένως να μπορεί να μετακινείται...

Αν ο ίδιος σωματότυπος παραπατήσει, άλλες συνέπειες θα έχει αν είναι 70 κιλά, άλλες αν είναι 120 και άλλες αν είναι 150 κιλά.

Επιπλέον, οι αποστάσεις που μπορεί ο καθένας να διανύσει και οι ταχύτητες είναι διαφορετικές. Επίσης, ο οργανισμός κάποιου που έχει φυσιολογικό βάρος για 20 χρόνια, παρουσιάζει άλλη κατάσταση από αυτόν που έχει το διπλάσιο από το φυσιολογικό...

Όταν κάποιος καταναλώνει περισσότερες θερμίδες απ’ όσες χρειάζεται νιώθει μια ευφορία. Αν το κάνει συχνά εθίζεται σε αυτή την ευφορία και αναζητά όλο και μεγαλύτερες δόσεις.

Τούτο συμβαίνει μέχρι το σημείο που θα καταρρεύσει και αν προλάβει ο γιατρός θα τον υποβάλλει σε κάποια αυστηρή δίαιτα η οποία τον πρώτο καιρό θα είναι βασανιστική.

Τα παραπάνω παραδείγματα αποτελούν μια προσπάθεια σχηματικής περιγραφής για τις πιθανές συνέπειες του αυξημένου χρέους.

Διάγουμε λοιπόν μια περίοδο που το παγκόσμιο χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) είναι πάνω από 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Τουτέστιν, είμαστε υπέρβαροι και το παραμικρό παραπάτημα ενδέχεται να έχει καταστροφικές συνέπειες.

Εν αντιθέσει με ό,τι συνέβαινε παλιότερα τα τελευταία χρόνια το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί ταχύτερα από το ιδιωτικό, όχι μόνο λόγω πανδημίας, αλλά γιατί μετά την κρίση του 2008, οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες τυπώνουν και ξοδεύουν περισσότερα προκειμένου να έχουν ευτυχισμένους ψηφοφόρους.

Ένα ενδεικτικό στοιχείο αυτής της κατάστασης είναι π.χ. ο ισολογισμός της Federal Reserve (Fed), της αμερικάνικης Κεντρικής Τράπεζας.

Στο τέλος του 2007, ο ισολογισμός της Federal Reserve ανερχόταν σε περίπου 0,9 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.

Στις 15 Νοεμβρίου 2023, η Federal Reserve διέθετε περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 7,81 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Στο υψηλότερο σημείο στις αρχές του ΄22 ο ισολογισμός είχε ξεπεράσει τα 8,5 τρισ. δολάρια.

Οι πιο μεγάλες αυξήσεις έλαβαν χώρα κατά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και της περίοδου της πανδημίας.

Τα 6-7 τρισ. που έχουν διαχυθεί αυτή την περίοδο μόνο από την αμερικανική τράπεζα στην οικονομία έχουν πολλαπλασιαστεί μέσω της τραπεζικής μόχλευσης.

Ανάλογες εξελίξεις έχουν σημειωθεί και στις άλλες Κεντρικές Τράπεζες. Αν κοιτάξει κάποιος το διάγραμμα της αύξησης του ισολογισμού των κεντρικών τραπεζών θα διαπιστώσει πως η άνοδος έχει ευθεία αντιστοιχία και με τις τιμές των ακινήτων και των μετοχών.

Όλα αυτά επιβεβαιώνουν την εκτίμηση πως προκειμένου να απαλυνθούν οι συνέπειες της διεθνούς κρίσης του 2008 οι κεντρικές τράπεζες έχουν "φουσκώσει" τη διεθνή οικονομία με αρκετά τρισ. πλεονάζοντος χρήματος.

Το χρήμα αυτό κυκλοφορεί ακόμη και σε κάθε ευκαιρία αναζητά να τοποθετηθεί είτε σε ακίνητα, είτε σε μετοχές είτε στην κατανάλωση.

Το χρήμα αυτό είναι όμως δανεικό και τόσο η ζήτηση που έχει δημιουργήσει όσο και οι αποτιμήσεις των ακινήτων και των μετοχών πλασματικές. Π.χ. η αύξηση της ζήτησης σε όλο τον κόσμο, άρα και των εξαγωγών της Ελλάδας και της τουριστικής κίνησης, κατά ένα μέρος οφείλεται σε αυτή την τεράστια ρευστότητα που έχει δημιουργηθεί.

Οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες υπολογίζουν πως κάποια στιγμή θα πετύχουν την "ομαλή προσγείωση". Δηλαδή, τη μείωση του ισολογισμού των κεντρικών τραπεζών και του χρέους χωρίς μεγάλη ύφεση και κατάρρευση των τιμών των μετοχών και των ακινήτων.

Οι αισιόδοξοι πιστεύουν πως θα το πετύχουν και οι απαισιόδοξοι πως δεν θα το καταφέρουν. Μεταξύ αυτών υπάρχουν και οι κερδοσκόποι που πιστεύουν πως όσο διαρκεί αυτή η κατάσταση πρέπει να επωφελούνται και ευελπιστούν πως θα προλάβουν να αποσυρθούν την κατάλληλη στιγμή.

Ο χρόνος που μια προσπάθεια ομαλής προσγείωσης μπορεί να αποδειχτεί ανώμαλη δεν μπορεί να προσδιοριστεί.

Οι ειδικοί στην οικονομική ιστορία και στην ιστορία των αγορών ονομάζουν τη στιγμή που κάποιος θα φωνάξει πως ο βασιλιάς είναι γυμνός και όλοι θα του δουν γυμνό, δηλ. της αλλαγής της αντίληψης περί της κατάστασης, σαν "στιγμή Μίνσκι" (Minsky moment), προς τιμήν του Χάιμαν Μίνσκι που ανέλυσε αυτή την κατάσταση.

Σαν "στιγμή Μίνσκι" θεωρείται μια ξαφνική, μεγάλη κατάρρευση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων η οποία σηματοδοτεί το τέλος ενός ανοδικού κύκλου.

Σύμφωνα με την υπόθεση, η ραγδαία αστάθεια προκύπτει επειδή για μια μεγάλη χρονική περίοδο οι μετέχοντες στις αγορές και την οικονομική δραστηριότητα καθώς κερδίζουν διαρκώς ελαττώνουν τα μέτρα άμυνας. Ο εθισμός στα κέρδη μειώνει την αντίληψη του συνολικού κινδύνου της αγοράς και αυτό αυξάνει τις επενδύσεις με δανεικά αντί των μετρητών.

Η χρηματοδότηση των επενδύσεων με δανεικά χρήματα εκθέτει τους επενδυτές σε μια πιθανή κρίση ταμειακών ροών, η οποία μπορεί να ξεκινήσει σε μια σύντομη περίοδο μέτριας υποχώρησης των τιμών των περιουσιακών στοιχείων.

Το οριακό σημείο που μια υποχώρηση των τιμών αντί για ευκαιρία μετατρέπεται σε κατάρρευση είναι στο σημείο όπου οι ταμειακές ροές που δημιουργούνται από τα περιουσιακά στοιχεία δεν επαρκούν πλέον για την εξόφληση του χρέους που χρησιμοποιήθηκε για την απόκτηση αυτών των περιουσιακών στοιχείων.

Αυτό, όπως το περιγράφει ο Μίνσκι στο βιβλίο του για τον Κέινς, συνήθως συμβαίνει λίγο πριν ".. οι μάντεις διακηρύξουν πως ο επιχειρηματικός κύκλος έχει εξαλειφθεί [και] τα χρέη μπορούν να πληρωθούν ..."

Καλή χρονιά!

Πηγή: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr

Πού θα απολαύσεις την Πανσέληνο του Σεπτεμβρίου και το "ματωμένο φεγγάρι" στην Αθήνα

Η τελευταία πανσέληνος του καλοκαιριού είναι εδώ (7/9), κι εμείς σου προτείνουμε τις καλύτερες εμπειρίες για να την υποδεχθείς με τον πιο ρομαντικό τρόπο.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ 01 Σεπ 2025 | 07:23

Χειμερία νάρκη ή γεμιστά της επόμενης μέρας;

Οι αρκούδες. Τα ερπετά. Οι νυχτερίδες και οι σκίουροι. Και ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, ιδίως εάν έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί.

01 Σεπ 2025 | 07:21

Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 01 Σεπ 2025 | 06:10

Η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής

Ζούμε σε οργουελικούς καιρούς. Ο Τζορτζ Όργουελ, αυτός ο σκοτεινός προφήτης του εικοστού αιώνα, μπορεί να μην έπεσε σε όλα μέσα (συμπεριλαμβάνονται και ηχηρές αστοχίες στις προβλέψεις του), αλλά σίγουρα πέτυχε διάνα το κυριότερο.

27 Αυγ 2025 | 07:28

Διαβάζοντας Τσίπρα μαζί με το croissant

Πώς να το κάνουμε, σου δίνει ένα prestige μια συνέντευξη στην Monde. (Επίτηδες βάζω συνέχεια ξένες λέξεις στο κείμενο, αν τυχόν το διαβάσει ο ίδιος, να ταλαιπωρηθεί να τις ψάχνει στο λεξικό. Μια αθώα εκδίκηση, θα μου τη συγχωρέσετε.)

25 Αυγ 2025 | 07:11

GET A LIFE

Η περιπέτεια του Γιώργου Μαζωνάκη δεν επηρέασε κανέναν πλην του ιδίου και των στενών συγγενών του. Δεν ήταν συνεπώς είδηση. Κακώς τα ΜΜΕ τη μετέδωσαν, την πρόβαλαν με πηχυαίους μάλιστα τίτλους. Γιατί το έκαναν;

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 25 Αυγ 2025 | 06:15

Η κόπωση των διακοπών

Όσο και αν ακουστεί αλλόκοτο, φαίνεται πως η κόπωση δεν επέρχεται ως συνέπεια των διακοπών, αλλά την κουβαλάμε μαζί μας και την μεταφέρουμε από τόπο σε τόπο.

23 Αυγ 2025 | 12:02

Η αφιέρωση της Μαρίας Φαραντούρη στη Λίνα Μενδώνη

Διάφοροι κοινωνικοί αγωνιστές του πληκτρολογίου, εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους για το γεγονός ότι η τραγουδίστρια – σύμβολο της αντίστασης – συμβιβάστηκε με την εξουσία.

20 Αυγ 2025 | 07:50

Τα χαρτιά της Ελλάδας και ο Τραμπ

Τι θα συνέβαινε αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ καλούνταν να μεσολαβήσει στη διένεξη ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία;

18 Αυγ 2025 | 07:52

59

Πριν από δυό εβδομάδες, έκλεισα τα πενηνταεννιά. Ήταν τα πρώτα γενέθλια της ζωής μου που η χαρά πήγαινε αντάμα με μια δυσφορία.

18 Αυγ 2025 | 07:50

Τα γαλλικά για τη Βούλτεψη

Υποθέτω μπορείς, σαν τη Βούλτεψη, να αποφανθείς ότι για τις πυρκαγιές και την ευαλωτότητά μας, δεν φταίει άλλος, αλλά φταίει το ότι δεν έχουμε αρκετούς εθελοντές. Πώς δεν το είχαμε σκεφτεί τόσα χρόνια βρε αδελφέ;

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 18 Αυγ 2025 | 06:33

Ούτε Μόναχο, ούτε Γιάλτα

Ακόμη και όσοι τσαλαβουτούν στα ρηχά της ιστορικής έρευνας, όλο και κάτι έχουν ακούσει για τη Συμφωνία του Μονάχου και τη Διάσκεψη της Γιάλτας.

13 Αυγ 2025 | 09:01

Εγκώμιον της ξαπλώστρας

Και μπορεί στις καλοκαιρινές διακοπές και στις συνθήκες καύσωνα, οι πρωινοί περίπατοι να προσαρμόζονται στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, αλλά στην επιλογή της παραλίας, η θεωρία μου ισχύει στο ακέραιο.

11 Αυγ 2025 | 11:36

Μια καλλονή και δύο Γκουαγιαβέρες

Η Καρταχένα καμαρώνει για τους συγγραφείς της. Για τον παραμυθά της βασικά, τον μεγαλύτερο παραμυθά στα ισπανικά μετά από τον Θερβάντες.

11 Αυγ 2025 | 10:48

Το θαύμα της απάτης

Η εμμονή μου τα τελευταία χρόνια να αποκαλύπτω τις απάτες πίσω από τη συντριπτική πλειονότητα των υποτιθέμενων θαυμάτων δίνει την εσφαλμένη εντύπωση ότι δεν πιστεύω στα θαύματα συνολικά.