Follow us

Ο Κάλχας, ο Μίνσκι και η δίαιτα

Σαν "στιγμή Μίνσκι" θεωρείται μια ξαφνική, μεγάλη κατάρρευση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων η οποία σηματοδοτεί το τέλος ενός ανοδικού κύκλου.

THETOC TEAM
ΓΡΑΦΕΙ: ΚΩΣΤΑς ΣΤΟΥΠΑς
Κώστας Στούπας

Κάποιος που είναι υπέρβαρος και αντί για 70 κιλά ζυγίζει 110, δεν σημαίνει πως μόλις προσπαθήσει να περπατήσει θα σωριαστεί στο έδαφος. Ακόμη και 150 κιλά να φτάσει ενδεχομένως να μπορεί να μετακινείται...

Αν ο ίδιος σωματότυπος παραπατήσει, άλλες συνέπειες θα έχει αν είναι 70 κιλά, άλλες αν είναι 120 και άλλες αν είναι 150 κιλά.

Επιπλέον, οι αποστάσεις που μπορεί ο καθένας να διανύσει και οι ταχύτητες είναι διαφορετικές. Επίσης, ο οργανισμός κάποιου που έχει φυσιολογικό βάρος για 20 χρόνια, παρουσιάζει άλλη κατάσταση από αυτόν που έχει το διπλάσιο από το φυσιολογικό...

Όταν κάποιος καταναλώνει περισσότερες θερμίδες απ’ όσες χρειάζεται νιώθει μια ευφορία. Αν το κάνει συχνά εθίζεται σε αυτή την ευφορία και αναζητά όλο και μεγαλύτερες δόσεις.

Τούτο συμβαίνει μέχρι το σημείο που θα καταρρεύσει και αν προλάβει ο γιατρός θα τον υποβάλλει σε κάποια αυστηρή δίαιτα η οποία τον πρώτο καιρό θα είναι βασανιστική.

Τα παραπάνω παραδείγματα αποτελούν μια προσπάθεια σχηματικής περιγραφής για τις πιθανές συνέπειες του αυξημένου χρέους.

Διάγουμε λοιπόν μια περίοδο που το παγκόσμιο χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) είναι πάνω από 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Τουτέστιν, είμαστε υπέρβαροι και το παραμικρό παραπάτημα ενδέχεται να έχει καταστροφικές συνέπειες.

Εν αντιθέσει με ό,τι συνέβαινε παλιότερα τα τελευταία χρόνια το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί ταχύτερα από το ιδιωτικό, όχι μόνο λόγω πανδημίας, αλλά γιατί μετά την κρίση του 2008, οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες τυπώνουν και ξοδεύουν περισσότερα προκειμένου να έχουν ευτυχισμένους ψηφοφόρους.

Ένα ενδεικτικό στοιχείο αυτής της κατάστασης είναι π.χ. ο ισολογισμός της Federal Reserve (Fed), της αμερικάνικης Κεντρικής Τράπεζας.

Στο τέλος του 2007, ο ισολογισμός της Federal Reserve ανερχόταν σε περίπου 0,9 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.

Στις 15 Νοεμβρίου 2023, η Federal Reserve διέθετε περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 7,81 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Στο υψηλότερο σημείο στις αρχές του ΄22 ο ισολογισμός είχε ξεπεράσει τα 8,5 τρισ. δολάρια.

Οι πιο μεγάλες αυξήσεις έλαβαν χώρα κατά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και της περίοδου της πανδημίας.

Τα 6-7 τρισ. που έχουν διαχυθεί αυτή την περίοδο μόνο από την αμερικανική τράπεζα στην οικονομία έχουν πολλαπλασιαστεί μέσω της τραπεζικής μόχλευσης.

Ανάλογες εξελίξεις έχουν σημειωθεί και στις άλλες Κεντρικές Τράπεζες. Αν κοιτάξει κάποιος το διάγραμμα της αύξησης του ισολογισμού των κεντρικών τραπεζών θα διαπιστώσει πως η άνοδος έχει ευθεία αντιστοιχία και με τις τιμές των ακινήτων και των μετοχών.

Όλα αυτά επιβεβαιώνουν την εκτίμηση πως προκειμένου να απαλυνθούν οι συνέπειες της διεθνούς κρίσης του 2008 οι κεντρικές τράπεζες έχουν "φουσκώσει" τη διεθνή οικονομία με αρκετά τρισ. πλεονάζοντος χρήματος.

Το χρήμα αυτό κυκλοφορεί ακόμη και σε κάθε ευκαιρία αναζητά να τοποθετηθεί είτε σε ακίνητα, είτε σε μετοχές είτε στην κατανάλωση.

Το χρήμα αυτό είναι όμως δανεικό και τόσο η ζήτηση που έχει δημιουργήσει όσο και οι αποτιμήσεις των ακινήτων και των μετοχών πλασματικές. Π.χ. η αύξηση της ζήτησης σε όλο τον κόσμο, άρα και των εξαγωγών της Ελλάδας και της τουριστικής κίνησης, κατά ένα μέρος οφείλεται σε αυτή την τεράστια ρευστότητα που έχει δημιουργηθεί.

Οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες υπολογίζουν πως κάποια στιγμή θα πετύχουν την "ομαλή προσγείωση". Δηλαδή, τη μείωση του ισολογισμού των κεντρικών τραπεζών και του χρέους χωρίς μεγάλη ύφεση και κατάρρευση των τιμών των μετοχών και των ακινήτων.

Οι αισιόδοξοι πιστεύουν πως θα το πετύχουν και οι απαισιόδοξοι πως δεν θα το καταφέρουν. Μεταξύ αυτών υπάρχουν και οι κερδοσκόποι που πιστεύουν πως όσο διαρκεί αυτή η κατάσταση πρέπει να επωφελούνται και ευελπιστούν πως θα προλάβουν να αποσυρθούν την κατάλληλη στιγμή.

Ο χρόνος που μια προσπάθεια ομαλής προσγείωσης μπορεί να αποδειχτεί ανώμαλη δεν μπορεί να προσδιοριστεί.

Οι ειδικοί στην οικονομική ιστορία και στην ιστορία των αγορών ονομάζουν τη στιγμή που κάποιος θα φωνάξει πως ο βασιλιάς είναι γυμνός και όλοι θα του δουν γυμνό, δηλ. της αλλαγής της αντίληψης περί της κατάστασης, σαν "στιγμή Μίνσκι" (Minsky moment), προς τιμήν του Χάιμαν Μίνσκι που ανέλυσε αυτή την κατάσταση.

Σαν "στιγμή Μίνσκι" θεωρείται μια ξαφνική, μεγάλη κατάρρευση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων η οποία σηματοδοτεί το τέλος ενός ανοδικού κύκλου.

Σύμφωνα με την υπόθεση, η ραγδαία αστάθεια προκύπτει επειδή για μια μεγάλη χρονική περίοδο οι μετέχοντες στις αγορές και την οικονομική δραστηριότητα καθώς κερδίζουν διαρκώς ελαττώνουν τα μέτρα άμυνας. Ο εθισμός στα κέρδη μειώνει την αντίληψη του συνολικού κινδύνου της αγοράς και αυτό αυξάνει τις επενδύσεις με δανεικά αντί των μετρητών.

Η χρηματοδότηση των επενδύσεων με δανεικά χρήματα εκθέτει τους επενδυτές σε μια πιθανή κρίση ταμειακών ροών, η οποία μπορεί να ξεκινήσει σε μια σύντομη περίοδο μέτριας υποχώρησης των τιμών των περιουσιακών στοιχείων.

Το οριακό σημείο που μια υποχώρηση των τιμών αντί για ευκαιρία μετατρέπεται σε κατάρρευση είναι στο σημείο όπου οι ταμειακές ροές που δημιουργούνται από τα περιουσιακά στοιχεία δεν επαρκούν πλέον για την εξόφληση του χρέους που χρησιμοποιήθηκε για την απόκτηση αυτών των περιουσιακών στοιχείων.

Αυτό, όπως το περιγράφει ο Μίνσκι στο βιβλίο του για τον Κέινς, συνήθως συμβαίνει λίγο πριν ".. οι μάντεις διακηρύξουν πως ο επιχειρηματικός κύκλος έχει εξαλειφθεί [και] τα χρέη μπορούν να πληρωθούν ..."

Καλή χρονιά!

Πηγή: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr

Ένα από τα πιο τίμια σουβλάκια της Αθήνας: Γιατί όλοι τρώνε σε αυτό το μέρος στο Κουκάκι

Ένα κλασικού τύπου, παραδοσιακό σουβλατζίδικο στην οδό Πετμεζά κάνει εσχάτως σουξέ.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 29 Σεπ 2025 | 06:10

Dark Tourism

Δημιουργός και αποκλειστικός διαχειριστής της εν λόγω ιστοσελίδας είναι ένας Γερμανός, ο Peter Hohenhaus, ένας πανεπιστημιακός που, κατά δήλωσή του, εγκατέλειψε νωρίς-νωρίς την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία.

24 Σεπ 2025 | 07:52

Η "κατάληψη" στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη

Υποθέτω έχει να κάνει και με την αδυναμία της αντιπολίτευσης να δημιουργήσει ένα αντικυβερνητικό ρεύμα και κίνημα και να δώσει μορφή και περιερχόμενο στον αγώνα τους. Στον αγώνα τους να φύγει επιτέλους ο Μητσοτάκης.

22 Σεπ 2025 | 09:56

Ένα φωτεινό πολιτιστικό γεγονός

Και όμως. Με την έξοδο από τα μνημόνια, η εντόπια βιβλιοπαραγωγή επανήλθε σταδιακά στα προ της κρίσης επίπεδα.

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 22 Σεπ 2025 | 06:15

Το δράμα του πολυεκατομμυριούχου

Πώς θα ήταν ένας κόσμος δίχως καθόλου ενσυναίσθηση; Σίγουρα θα ήταν ένας κόσμος όπου δεν θα ήθελα να ζήσω ή όπου δεν θα ήθελαν να ζήσουν τα παιδιά μας.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΨΗΣ 20 Σεπ 2025 | 13:26

Ο Ανδρέας Λοβέρδος στο ΚΚΜ

Το ερώτημα παραμένει: Γιατί όλοι φεύγουν από το ΠΑΣΟΚ και δεν έχουμε ούτε έναν να έκανε την αντίστροφη πορεία;

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΨΗΣ 17 Σεπ 2025 | 08:03

Πλέον δεν είναι ούτε δημοκράτης ούτε απλά δεξιός

Η αλήθεια είναι ότι τώρα πλέον είναι απλά νεκρός. Ούτε δημοκράτης, ούτε απλά δεξιός. Μακαρίτης.

15 Σεπ 2025 | 07:55

Βαθιά Αμερική

Μπορεί η βαθιά Αμερική να ορίσει τις τύχες του πλανήτη, κατά τον τρόπο που ένας καρκίνος μέχρι να ξεπεραστεί, αποσυντονίζει, βασανίζει τον άνθρωπο; Όλα δείχνουν πως ναι.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 15 Σεπ 2025 | 06:15

Η ιδεολογία του δολοφόνου

Είναι οι δολοφόνοι εκ προοιμίου "δεξιοί" ή εκ προοιμίου "αριστεροί", όπως θέλουν να μας πείσουν οι εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές παρατάξεις;

ΚΑΤΑΜΕΣΤΟ ΤΟ ΚΑΛΛΙΜΑΡΜΑΡΟ 14 Σεπ 2025 | 13:18

"Απόλυτη" και κάτι παραπάνω

Η Άννα Βίσση απέδειξε για ακόμα μια φορά γιατί παραμένει η "Απόλυτη Ελληνίδα Σταρ", ίσως... και κάτι παραπάνω.

13 Σεπ 2025 | 12:37

Η πρώτη δημοσκόπηση

Το πιο χαρακτηριστικό νούμερο από τη δημοσκόπηση, είναι αυτό για την "ικανοποίηση" από τις παροχές που ανακοινώθηκαν στην ΔΕΘ. Οι μισοί από εκείνους που εκτιμούν ότι θα έχουν όφελος από τη μείωση της φορολογίας, δηλώνουν ταυτόχρονα ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από τα μέτρα. Γιατί; Γιατί δεν τους αρέσει η κυβέρνηση είναι η απάντηση.

10 Σεπ 2025 | 07:52

Ο πάντα προκλητικός Άδωνις Γεωργιάδης

O Γεωργιάδης ήταν προκλητικός. Προκλητικός που ακύρωσε την επίσκεψή του στο νοσοκομείο της Δράμας, προκλητικός και με τα όσα είπε μετά για τα επεισόδια στην είσοδο του νοσοκομείου πριν από την άφιξή του.

08 Σεπ 2025 | 07:44

Και πάλι όλοι μαζί

Γιατί τα σημερινά ζευγάρια αποφεύγουν -συχνά τρέμουν στο ενδεχόμενο- να γίνουν γονείς; Η προφανής απάντηση αφορά στο κόστος ζωής.

08 Σεπ 2025 | 06:05

Τα λείψανα του Αγίου Λαζάρου

Η βιβλιογραφία γύρω από την εμπορία "ιερών λειψάνων" εμπλουτίστηκε σε σημείο ώστε να αδυνατούμε να την εξαντλήσουμε στο πλαίσιο ενός σύντομου κειμένου.

06 Σεπ 2025 | 09:44

Δημογραφικό: Να ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε (Τάσος Γιαννίτσης)

Διαβάζοντας την εισήγηση για το δημογραφικό πρόβλημα που έκανε ο Τάσος Γιαννίτσης στην επετειακή εκδήλωση για τα 51 χρόνια του ΠΑΣΟΚ (και μπράβο τους για την ιδέα), σε πιάνει η ψυχή σου.

03 Σεπ 2025 | 07:15

Στην Αξιώτισσα στη Νάξο

Όποτε βλέπω σε ταβέρνα ή εστιατόριο, πανό, αφίσες και λοιπά πολιτικά μηνύματα, τα οποία "μοστράρει" ο ιδιοκτήτης πιστεύοντας προφανώς ότι με τον τρόπο αυτό επηρεάζει πεινασμένες συνειδήσεις, απλώς αποχωρώ.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ 01 Σεπ 2025 | 07:23

Χειμερία νάρκη ή γεμιστά της επόμενης μέρας;

Οι αρκούδες. Τα ερπετά. Οι νυχτερίδες και οι σκίουροι. Και ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, ιδίως εάν έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί.

01 Σεπ 2025 | 07:21

Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική.

ΓΡΑΦΕΙ Ο Π. ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ 01 Σεπ 2025 | 06:10

Η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής

Ζούμε σε οργουελικούς καιρούς. Ο Τζορτζ Όργουελ, αυτός ο σκοτεινός προφήτης του εικοστού αιώνα, μπορεί να μην έπεσε σε όλα μέσα (συμπεριλαμβάνονται και ηχηρές αστοχίες στις προβλέψεις του), αλλά σίγουρα πέτυχε διάνα το κυριότερο.