Οι έσχατοι έσονται πρώτοι και οι πρώτοι έσχατοι

Με το που άρχισαν να αίρονται οι απαγορεύσεις λόγω κορονοϊού, πριν καν ανοίξουν τα καταστήματα εστίασης, επανεμφανίστηκαν. Όχι όλοι. Κάποιων το λάδι σώθηκε κατά την καραντίνα - δεν βρέθηκε άνθρωπος να τους φιλοδωρήσει μια παράταση ζωής ούτε να τους πενθήσει καν στην άδεια πόλη. Μιλάω για τον ημίκοσμο που επιβιώνει στον δρόμο. Για τους πλανόδιους μουσικούς και ανθοπώλες, τους ναρκομανείς και τους άστεγους, τα πιτσιρίκια "θα μού αγοράσεις μια τυρόπιττα;" και τους ηλικιωμένους "πάρε από τη γιαγιά ένα κεράκι…".

Το θέμα προσφέρεται για εύκολη καταγγελτικότητα και για αντιαισθητικό μελοδραματισμό. Για αυτό και οι σοβαρότεροι από όσους γράφουν το αποφεύγουν. Δεν καταδέχονται να επιδεικνύουν την ευαισθησία τους από την ασφάλεια του πληκτρολογίου τους. Να υπερασπίζονται με πομπώδη λόγια τους ανέστιους και πένητες, να καβαλάνε τον πόνο τού άλλου για να κάνουν το κομμάτι τους. Σπανίζουν, δυστυχώς, στις μέρες μας οι δαιμόνιοι ρεπόρτερ που θα εισχωρούσαν στον ημίκοσμο και θα τον έφερναν στο φως. Όπως το 1936 η Λιλίκα Νάκου, η οποία πέρασε μέρες και εβδομάδες με τις πόρνες στα Βουρλά του Πειραιά κι απαθανάτισε με θαυμαστή ακρίβεια τα πάθη και τα βάσανά τους. Ποιός σήμερα θα παράγγελνε και θα χρηματοδοτούσε μια τέτοια έρευνα δίχως να έχει προαποφασίσει για τα συμπεράσματά της, δίχως να απαιτεί σοκαριστικές φωτογραφίες και σπαραξικάρδιες ιστορίες προς συγκίνησιν του κοινού;

Και όμως. Βρέθηκα τις προάλλες αντιμέτωπος με ένα τέτοιο συγκλονιστικό ρεπορτάζ ενδεδυμένο τον μανδύα της μυθοπλασίας. Παρακολούθησα την ταινία "Dheepan: Ο Άνθρωπος Χωρίς Πατρίδα" του Γάλλου σκηνοθέτη Ζακ Οντιάρ. "Τώρα την πήρες χαμπάρι;" θα καγχάσουν οι σινεφίλ. "Είχε κερδίσει το 2015 τον "Χρυσό Φοίνικα” στο φεστιβάλ των Καννών!" Ε και λοιπόν; Έχουν τα σημαντικά προϊόντα της σκέψης μας και της καρδιάς μας ημερομηνία λήξης;

Σίγουρα θα σάς είναι οικεία η εικόνα τού μικροπωλητή με τη μελαμψή επιδερμίδα και τα κατάμαυρα στιλπνότατα μαλλιά, ο οποίος περιφέρεται διαλαλώντας την πραμάτεια του, τις πιο ευτελείς -και πιο φανταχτερές- ηλεκτρικές μικροσυσκευές. Φορητούς ανεμιστήρες, φορτιστές κινητών, φακούς και παιδικά παιχνίδια με φωτάκια που αναβοσβήνουν. Όλα "της Κυριακής χαρά και της Δευτέρας λύπη", στριμωγμένα στην τάβλα που κρέμεται από τον λαιμό του. Οι περισσότεροι αποστρέφουν το βλέμμα, ο μικροπωλητής δεν χάνει το κουράγιο του, πηγαίνει στο επόμενο καφενείο, στην παρακάτω ταβέρνα, ως τα βαθιά μεσάνυχτα θα έχει βγάλει κάποιο γλίσχρο μεροκάματο…

Αυτός είναι ο Ντιπάν; Ένας φτωχοδιάβολος στα παρισινά βουλεβάρτα, παρόμοιος με ομοεθνείς του στους αθηναϊκούς δρόμους; Αλοίμονό μας εάν αρκεστούμε σε μια τέτοια, απολύτως επιφανειακή εντύπωση!

Η ταινία πηγαίνει μερικούς μήνες πίσω και κάμποσες χιλιάδες χιλιόμετρα νοτιανατολικά. Στη Σρι Λάνκα. Αντικρίζουμε τον Ντιπάν αντάρτη των αντικαθεστωτικών Ταμίλ. Βλέπουμε τους συντρόφους του να συντρίβονται από τα κυβερνητικά στρατεύματα, τον ίδιον να καίει τη στολή του και να δηλώνει πρόσφυγας. Κάποιος, κάπου, μέσα στον πανικό, τού προμηθεύει ένα διαβατήριο με ψεύτικο όνομα. Δεν αρκεί όμως. Προκειμένου να γίνει δεκτός στη Γαλλία, οφείλει να εμφανιστεί σαν οικογενειάρχης. Να σου η σύζυγος, μια εντελώς άγνωστη του κοπέλα! Να σου και το παιδί, ένα κοριτσάκι που ορφάνεψε στον πόλεμο. Η οικογένεια συγκροτείται εκ των ενόντων, δένεται με όρκο σιωπής -η αποκάλυψη του ψεύδους θα είχε και για τους τρεις ολέθριες συνέπειες- και επιβιβάζεται στο αεροπλάνο.

Παρακολουθούμε τα ζόρια του Ντιπάν, της Γιαλινί και της εννιάχρονης Ιλαγιάλ. Τους βλέπουμε να εγκαθίστανται σε ένα καταρρέον συγκρότημα πολυκατοικιών στα εξαθλιωμένα προάστια του Παρισιού. Ο Ντιπάν αναλαμβάνει καθήκοντα επιστάτη και έρχεται αντιμέτωπος με χούλιγκαν και ναρκεμπόρους. Η Γιαλινί γίνεται γηροκόμος και ασφυκτιά μες στα δεσμά του δήθεν γάμου, της δήθεν μητρότητας. Η Ιλαγιάλ υποφέρει στο σχολείο ώσπου να την αποδεχτούν οι συμμαθητές της -παιδιά μεταναστών κι εκείνοι-, ώσπου να αρχίσει να αντιλαμβάνεται τη γαλλική γλώσσα και συμπεριφορά.

Νοιώθετε οικεία, κοντινή σας, την ιστορία του Ντιπάν; Προφανώς! Και όχι επειδή την έχετε διαβάσει σε βιβλία είτε παρακολουθήσει σε παραλλαγές στον κινηματογράφο. Αλλά διότι σάς ξυπνάει μνήμες από το δικό σας οικογενειακό παρελθόν. Κάποιος παππούς σας ξεριζώθηκε από κάπου, από τη Μικρασία ή τον Πόντο ή την Ανατολική Θράκη. Κάποιος έφυγε μετανάστης στην Αμερική ή στην Αυστραλία και πέρασε του λιναριού τα βάσανα ώσπου να στεριώσει. Κάποια γιαγιά σας θρήνησε τα βλαστάρια της και έπειτα ξαναπαντρεύτηκε κι απέκτησε καινούργια. Οι περισσότεροι κρατούσαν μέσα στην ψυχή τους μυστικά ανομολόγητα, έρωτες και προδοσίες, πάθη και πένθη που έπρεπε να τα λησμονήσεις εάν ήθελες να συνεχίσεις να ζεις. Και όλοι εκείνο λαχταρούσαν με κάθε σχεδόν κόστος: να συνεχίσουν να ζουν.

Το 2015 του Ντιπάν είναι το 1915 της Έγγυς Ανατολής. Είναι το 1815 της Ευρώπης των Ναπολεόντειων Πολέμων. Τα εγγόνια του Ντιπάν είμαστε εμείς τον 22ο αιώνα.
Εδώ και τώρα έχει ο Ντιπάν να διδάξει κάτι σε εμάς, τους σχετικά ευκατάστατους του ανεπτυγμένου κόσμου, που έχουμε την πολυτέλεια να τον βλέπουμε στην οθόνη; Ασφαλώς!

Πρώτον και κυριότερον ότι η ασφάλεια, στην οποίαν έχουμε εκ γενετής μάθει, μονάχα δεδομένη δεν είναι. ΄Ενα μπουρίνι της Ιστορίας αρκεί για να βρεθούμε όχι έγκλειστοι στα σπίτι μας υπό τη στοργική καθοδήγηση του καθηγητή Τσιόδρα αλλά στους πέντε δρόμους κυριολεκτικά, ψωμοζητούντες. "Έσονται οι πρώτοι έσχατοι και οι έσχατοι πρώτοι…" προειδοποιεί ρητά ο Ιησούς στο κατά Ματθαίον.

Δεύτερον ότι ο άνθρωπος είναι το ανθεκτικότερο και προσαρμοστικότερο ζώο. Γεννά και θάβει, θάβει και γεννά. Παιδιά, ιδέες, ιερά και όσια, τον εαυτό του τον ίδιο. Αυτό αποτελεί το θεϊκό του χάρισμα, την ανεκτίμητή του προίκα. Πως ίσαμε τη στερνή του ανάσα δεν το βάζει κάτω.

Τρίτον ότι η αγάπη, η γενναιοδωρία, η υπέρβαση του στενού συμφέροντος είναι λουλούδια τα οποία φυτρώνουν σε κατσάβραχα. Που ανθίζουν απροσδόκητα, κόντρα σε κάθε πρόβλεψη. Και οι τρεις πρωταγωνιστές της ταινίας "Dheppan: Ο Άνθρωπος Χωρίς Πατρίδα" κάνουν κάποια στιγμή από μία μεγάλη, απροσδόκητη χειρονομία. Έτσι, αναπάντεχα, δίχως προφανή λόγο. Έτσι, για να υπενθυμίσουν στους ίδιους και στους άλλους ό,τι έχουμε μάθει να αποκαλούμε "ανθρωπιά". Ό,τι συνιστά πιότερο ελπίδα παρά βίωμα.

*O κ. Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας

Πηγή: capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr