Στη Γερμανία και εδώ

Παρακολουθώντας τις διαβουλεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία δεν μπορεί παρά να κάνεις τη σύγκριση για το πως λειτουργεί μια οργανωμένη κοινωνία και πόσο καθοριστικό στοιχείο για τη συγκρότησή της διαδραματίζει η ποιότητα των πολιτικών και οικονομικών θεσμών.

Τα κόμματα συζητούν επί 4 μήνες προκειμένου να δουν αν μπορούν να καταλήξουν στο σχηματισμό κυβέρνησης. Διαβουλεύονται στη βάση προγραμμάτων και διαπραγματεύονται σκληρά πάνω σε προτάσεις που θεωρούνται σημαντικές με βάση τις προτεραιότητες του καθενός.

Οι Φιλελεύθεροι αποχώρησαν από τις συνομιλίες,όχι επειδή δεν τα βρήκαν στα υπουργεία αλλά επειδή διαφώνησαν σε προγραμματικές θέσεις. Ξανακάθησε στο τραπέζι το SPD, έχοντας πολύ σαφή ατζέντα. Προτεραιότητες για τους Σοσιαλδημοκράτες είναι τα ζητήματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, της διατήρησης του κοινωνικού κράτους, τα εργασιακά, ενω αντίστοιχα οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Χριστιανοκοινωνιστές δίνουν έμφαση σε ζητήματα που αφορούν στο μεταναστευτικό και στη φορολογία. Το κάθε κόμμα έχει το δικό του ακροατήριο και το δικό του πρόγραμμα και επ΄αυτών αναζητούνται συμβιβασμοί.

Το Σαββατοκύριακο το SPD έχει προκηρύξει έκτακτο συνέδριο προκειμένου να μέλη του να αποφασίσουν αν συμφωνούν ή όχι με την προτεινόμενη προγραμματική συμφωνία. Αν συμφωνήσουν θα προχωρήσει ο κυβερνητικός συνασπισμός, αν όχι η κ.Μέρκελ πρέπει να αναζητήσει άλλες λύσεις. Το κείμενο της προηγούμενης κυβερνητικής συμφωνίας είχε τυπωθεί και πωλούνταν στα βιβλιοπωλείο ώστε ο καθένας να μπορεί να το προμηθευτεί και να συγκρίνει τα κυβερνητικά πεπραγμένα.

Ολα αυτά είναι τόσο ξένα για τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα, όπου τα πάντα είναι “στο περίπου”. Τα προγράμματα των κομμάτων ισχύουν ως τη μέρα των εκλογών. Το γνωρίζουν και οι ψηφοφόροι. Η διαδεδομένη φράση “κι ένα στα δέκα από αυτά που λέει να κάνει καλά είναι” σημαίνει ότι “ξέρουμε ότι τα περισσότερα από αυτά που υπόσχεται ειναι αέρας κοπανιστός. Αρα δεν έχω καμιά εμπιστοσύνη σε προγράμματα και υποσχέσεις που δίνονται από τους πολιτικούς”. Αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης αντικατοπτρίζεται παντού. Σε όλες τις έρευνες οι πολίτες δείχνουν ότι δεν εμπιστεύονται τα κόμματα, τους πολιτικούς και τα ΜΜΕ ενω γενικότερα η εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι χαμηλή.

Η θεσμική συγκρότηση μιας κοινωνίας όμως είναι καθοριστικό στοιχείο για την πρόοδό της. Η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι καθοριστικό στοιχείο γιατί οδηγεί τον κάθε πολίτη στην αναζήτηση τρόπων ατομικής επιβίωσης σε μια κοινωνία που είναι ζούγκλα και επιβιώνει αυτός που είναι προσκολημμένος σε κάποιο σύστημα (κόμμα, ομάδα συμφερόντων κλπ).

Στο βιβλίο «Why Nations Fail» (Γιατί Αποτυγχάνουν τα Εθνη), οι Ντ. Ατζέμογλου και Τζ.Ρόμπινσον αποδεικνύουν ότι κριτήριο για την επιτυχία ή την αποτυχία μιας χώρας είναι η θεσμική της συγκρότηση. Διακρίνουν τους θεσμούς σε δύο κατηγορίες: τους συμμετοχικούς, εκείνους δηλαδή που ανοίγουν το παιχνίδι σε κατά το δυνατόν μεγαλύτερα στρώματα της κοινωνίας και εξασφαλίζουν ίσους όρους ανταγωνισμού και στους «extractive» που λειτουργούν υπερ κάποιων τμημάτων της κοινωνίας σε βάρος κάποιων άλλων. Η χώρα μας ασφαλώς ανήκει στη δεύτερη κατηγορία.

Η χρεοκοπία της Ελλάδας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απουσία ισχυρής θεσμικής οργάνωσης και στην λειτουργία των θεσμών υπερ διαφόρων ομάδων. Από την οργάνωση του Δημοσίου και τον ρόλο του συνδικαλισμού ώς τη διαπλοκή επιχειρηματικότητας και πολιτικής. Η διατήρηση των επιμέρους προνομίων εξασφαλιζόταν από τον συνεχή δανεισμό.

Σήμερα, που βαδίζουμε στον 9ο χρόνο των μνημονίων, έχουν αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό οι δημοσιονομικές ανισορροπίες, δύσκολα όμως μπορεί να πει κάποιος ότι έχουμε δημιουργήσει ένα ισχυρότερο θεσμικό υπόβαθρο. Ο πελατειασμός ζει και βασιλεύει, η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης αντί να ενισχύετει υπονομεύεται περαιτέρω, η παλιά διαπλοκή αντικαθίσταται με νέα. Σε πολιτικό επίπεδο συνεχίζεται το αλισβερίσι για τις καρέκλες. Το παιχνίδι “οι δικοί μας” και οι “'αλλοι” γνωρίζει νέες δόξες.

Πολύ πίστευαν στην αρχή της κρίσης, ότι δεν αρκεί για την υπέρβαση της η δημοσιονομική ισορροπία και ότι αυτό που χρειάζεται παράλληλα είναι η οικοδόμηση θεσμών (institution building). Δεν έγινε. Δεν πρόκειται όμως να κάνουμε σημαντικά βήματα προόδου αν δεν γίνει τώρα. Το τέλος του πελατειασμού, η σύγκρουση με ομάδες συμφερόντων, η δημιουργία ισχυρών θεσμών, ξεκινώντας από τη λειτουργία των κομμάτων και του πολιτικού συστήματος είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να περάσουμε σε μια νέα εποχή.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr