Θα τους βομβάρδιζα με ερεθίσματα

Σε κάποια από τα πρώτης τάξεως πανεπιστήμια στην Αμερική δεν διδάσκουν πλέον την αρχαία ελληνική γραμματεία. Την απορρίπτουν ιδεολογικά. Τα έπη του Ομήρου είναι, αποφαίνονται, έμφορτα πατριαρχίας, σεξισμού, μιλιταρισμού. Ο Πλάτων απολογητής της ολιγαρχίας. Ο Θουκυδίδης αφόρητα κυνικός και ο Ηρόδοτος ένας ατεκμηρίωτος παραμυθατζής, που καταγράφει φύρδην-μίγδην υπερβολές και ψέμματα για τους μη Έλληνες, για τους "βαρβαρικούς" λαούς της εποχής του. Από την παρακαταθήκη των τραγικών ίσως να τη γλυτώνει η Σοφοκλέους Αντιγόνη, ερμηνευόμενη ως πρωτοφεμινίστρια. Άντε και η Μήδεια για παρόμοιους λόγους.

Οι επιμέρους αιτιάσεις εκκινούν από μια βασική θέση. Όταν γκρεμίζεις το άγαλμα του εκ των ιδρυτών των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον επειδή υπήρξε δουλοκτήτης, όταν καταδικάζεις σύσσωμο τον δυτικό πολιτισμό εξαιτίας της αποικιοκρατίας, πώς να μην πάρεις παραμάζωμα και τα θεμέλιά του, τις απαρχές της ποίησης και της φιλοσοφίας του; Οι Αμερικάνοι, από την άλλη, με το τόσο γόνιμα αντιφατικό πνεύμα που τους χαρακτηρίζει, ενέκυψαν στις ρίζες τους, διάλεξαν έναν αιρετικό "πατέρα του έθνους", τον Αλεξάντερ Χάμιλτον, και τον βιογράφησαν σε ένα εξαιρετικό μιούζικαλ. Μονάχα που -για λόγους πολιτικής ορθότητας;- αρκετούς εκ των βασικών χαρακτήρων, του Τζέφερσον και του Τζορτζ Ουάσινγκτον μη εξαιρουμένων, τους υποδύονται επί σκηνής μαύροι. Αφροαμερικάνοι επί το καθωσπρεπικότερον.

Δεν έχει επικρατήσει ακόμα εδώ τέτοιος αντίστροφος ρατσισμός. Εδώ αντιμετωπίζουμε άλλο πρόβλημα. Εξαιτίας του γλωσσικού ρήγματος που μας ταλαιπώρησε επί δύο σχεδόν αιώνες και λύθηκε μόλις μετά το 1974 με την καθιέρωση της δημοτικής στην εκπαίδευση και στη διοίκηση, πλείστα όσα έργα-ορόσημα είναι απρόσιτα στους Έλληνες κάτω των εξήντα. Όσα λένε οι παπάδες κατά τη θεία λειτουργία ηχούν στο εκκλησίασμα αλαμπουρνέζικα. Ο Παπαδιαμάντης, ο Βιζυηνός, ίσως και αρκετές διατυπώσεις του Καβάφη, ακόμα και του Εμπειρίκου, χρήζουν μεταγλώττισης για να κατανοηθούν από τους νεότερους αναγνώστες. Οσάκις όμως απλοποιείς την ποίηση, τη φτωχαίνεις. Η "Φόνισσα" στην καθομιλουμένη του 21ου αιώνα είναι σαν να έχει περάσει από αποχυμωτή. Ακόμα ωστόσο και βιβλία γραμμένα στη δημοτική έχουν πέσει στα αζήτητα καθώς θεωρούνται, αδίκως, παρωχημένα. Έπρεπε να εμφανιστεί η "Μεγάλη Χίμαιρα" στα χέρια του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, στο σήριαλ "Maestro”, για να αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον του ευρέος κοινού για τον Καραγάτση.

Μακράν εμού κάθε μορφή παρελθοντολαγνείας. Εκείνοι που κουνούν το δάχτυλο στους νέους -κατηγορώντας τους πως αντί στα ελληνικά συνεννοούνται μεταξύ τους στα greekglish, σε ένα μονόχορδο, ρηχό ιδίωμα- πάσχουν κατά τη γνώμη μου από βαρύ γεροντοκορισμό. Η γλώσσα, όλες οι γλώσσες εξελίσσονται, δανείζονται, χλευάζουν το παρελθόν τους. Πολλοί στίχοι της ελληνικής ραπ μού φαίνονται ευρηματικοί και διασκεδαστικότατοι. Πολλοί νεολογισμοί των σημερινών τριαντάρηδων και εικοσάρηδων περιγράφουν ό,τι ζουν με θαυμαστή ακρίβεια και επιγραμματικότητα.

Τι ζόρι τραβάω άρα; Λυπάμαι που οι καινούργιες γενιές, αποκομμένες από τη λογοτεχνική μας παράδοση, στερούνται αναγνωστικής ηδονής. Χάνουν αριστουργήματα. Παράπλευρο αποτέλεσμα; Εντυπωσιάζονται, θαυμάζουν, διαμορφώνονται από αναμασήματα αναμασημάτων. Άπαξ και έχεις διαβάσει το "Τρίτο Στεφάνι", τι χαρτωσιά να πιάσουν εμπρός του τα φληναφήματα που πλασσάρονται στις μέρες της σαν "σπαραχτικοί γυναικείοι μονόλογοι"; Άμα έχεις κοινωνήσει το χιούμορ του Ροϊδη ή του Τσιφόρου, πού να σκάσει το χείλι σου με τα αμήχανα καλαμπουράκια κάποιων σημερινών;

Το πρόβλημα, υποστηρίζουν αρκετοί, ξεκινάει από το σχολείο. Συμφωνώ. Και επαυξάνω. Ό,τι εντασσόταν ανέκαθεν στη διδακτέα ύλη σαν μαγικά να πάλιωνε. Να κιτρίνιζε. Έπρεπε να σού τύχει κάποιος δάσκαλος χαρισματικός, εμπνευσμένος, για να σε βάλει στο πνεύμα του Σολωμού. Ειδάλλως θα έμενες με την εντύπωση ότι ο πρώτος των ποιητών μας συνέθετε πατριωτικά στιχουργήματα, τα οποία μάλιστα αδυνατούσε να ολοκληρώσει. Σκεφθείτε δε πως όταν τέλειωσα εγώ το λύκειο, για να πετύχεις στις φιλοσοφικές σχολές έπρεπε να είσαι άριστος μαθητής. Οι βάσεις έχουν πλέον κατρακυλήσει, με μέσο όρο 13 στις πανελλαδικές εξετάσεις γίνεσαι φιλόλογος. Πώς να έχεις προσδοκίες από τέτοιους φιλολόγους;

Εάν -χτυπάω ξύλο- αναλάμβανα το υπουργείο παιδείας, θα αναδιαμόρφωνα άρδην το πρώτο έτος όλων των τριτοβάθμιων σχολών. Θα το ονόμαζα, παραπειστικά, "προπαρασκευαστικό". Θα προσέφερα, στην πραγματικότητα, σε όλους τους δεκαοχτάρηδες, είτε γιατροί θέλουν να γίνουν είτε γεωπόνοι, ένα κοκτέιλ γενικής παιδείας. Ελληνικής και διεθνούς. Απελευθερωμένους από το άγχος των εισαγωγικών, θα τους βομβάρδιζα με ερεθίσματα που θα τους άνοιγαν τα μάτια και την ψυχή. Λογοτεχνικά, μουσικά, κινηματογραφικά.

Πώς μπορείς να δηλώνεις σινεφίλ εάν δεν έχεις δει την "Καζαμπλάνκα"; Τους "Μοντέρνους Καιρούς" του Τσάρλι Τσάπλιν; Την "Κάλπικη Λίρα" του Τζαβέλλα και το "Τελευταίο Ψέμμα" του Κακογιάννη; Πώς γίνεται να μην έχεις ακούσει – στοιχειωδώς προσηλωμένος- Μότσαρτ, Σκαλκώτα, Νίνο Ρότα ή Τζάνις Τζόπλιν; Να μην έχεις φυλλομετρήσει έστω το "Έγκλημα και Τιμωρία" του Ντοστογιέφσκι, τη "Δίκη" του Κάφκα, το "Κιβώτιο" του Άρη Αλεξάνδρου; Όσο καλός και αν γίνεις στην επιστήμη ή στην ειδικότητά σου, η μόρφωσή σου θα είναι λειψή. Το πεδίο σου περιορισμένο.

Είναι υποχρέωση του κράτους, θα ρωτήσετε, να παρέχει γενική μόρφωση στους πολίτες του; Οπωσδήποτε. Κάποιος που δεν κοινωνεί στοιχειωδώς στην πνευματική και καλλιτεχνική παρακαταθήκη της ανθρωπότητας δεν είναι καν πολίτης. Γρανάζι καταντά. Κύμβαλο αλαλάζον. Οπαδός και εκτελεστής αποφάσεων που άλλοι λαμβάνουν στο όνομά του. Υπό δημοκρατικό έστω μανδύα.

Πηγή: capital

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr