Μπορεί μία καρέκλα – ή μάλλον η απουσία της – να διαμορφώσει τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις, επηρεάζοντας τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας και προκαλώντας αναταραχή στη λειτουργία των ευρωπαϊκών οργάνων; H πρόσφατη συνάντηση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν στην Άγκυρα αποδεικνύει ότι ξεκάθαρα μπορεί, γράφει στο TheTOC, ο εμπειρογνώμονας Κωνσταντίνος Φουτζόπουλος.
Τρεις Πρόεδροι, δύο καρέκλες: Η τηλεοπτική κάμερα απαθανατίζει την – τουλάχιστον άβολη – στιγμή που Ερντογάν και Μισέλ παίρνουν θέση στις δύο μεγαλοπρεπείς πολυθρόνες του προεδρικού ανακτόρου αφήνοντας την Φον ντερ Λάιεν όρθια, να περιμένει και να κοιτάζει τους δύο άντρες αμήχανη ως προς το που θα καθίσει. Τελικά, οδηγείται σε έναν καναπέ, σχεδόν εκτός πλάνου, απέναντι από τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, ο οποίος σύμφωνα με το διπλωματικό πρωτόκολλο έχει ιεραρχικά κατώτερη θέση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Δεν υπήρχε άραγε άλλη μία καρέκλα για την Πρόεδρο της Επιτροπής στο αχανές ανάκτορο του Ερντογάν; Μήπως δεν γνώριζε η τουρκική διπλωματία ότι Φον Ντερ Λάιεν και Μισέλ έπρεπε να έχουν την ίδια μεταχείριση ως συμπροεδρεύοντες; Μάλλον αδύνατον. Οι διπλωμάτες της γειτονικής μας χώρας, φέροντας την εμπειρία αιώνων οθωμανικής γραφειοκρατίας, είναι γνωστοί για την ευλαβική τήρηση του πρωτοκόλλου και της εθιμοτυπίας. Ο ίδιος δε ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι άριστος γνώστης των κανόνων αυτών αλλά και των συμβολισμών και των κρυφών μηνυμάτων τους.
Τον Ιανουάριο του 2020 προκάλεσε αμηχανία στην Καγκελάριο Μέρκελ όταν κατά τη συνάντηση τους στην Κωνσταντινούπολη της προσέφερε ως δώρα ένα οθωμανικό κράνος και έναν περίτεχνο καθρέφτη. Καθώς οι δύο ηγέτες συζητούσαν τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και τη σχετική συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, τα μηνύματα των δώρων ήταν σαφή. Το κράνος υπενθύμιζε το οθωμανικό παρελθόν της Τουρκίας και ο καθρέφτης παρέπεμπε ειρωνικά στα καθρεφτάκια που πρόσφεραν οι Ευρωπαίοι άποικοι τους ιθαγενείς με αντάλλαγμα τη γη τους.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, στην περίπτωση της Φον ντερ Λάιεν ο Τούρκος Πρόεδρος φαίνεται ότι εκμεταλλεύτηκε ορισμένα κενά και ασάφειες του πρωτοκόλλου καθώς και την ελλιπή προετοιμασία της επίσκεψης από την πλευρά των Βρυξελλών και προχώρησε σε μία κίνηση με έντονους συμβολισμούς προκειμένου να δώσει ένα διπλό μήνυμα: Nα δείξει ότι η Τουρκία δεν δέχεται υποδείξεις από της ΕΕ σε θέματα δικαιωμάτων και να τονίσει την αδυναμία της ΕΕ να προβάλει ένα ενιαίο, δυνατό προφίλ στα διεθνή ζητήματα. Πιο συγκεκριμένα:
1. Κύριο θέμα της συνάντησης ήταν η αποχώρηση της Τουρκίας από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών από τη βία και η έντονη ανησυχία της Ευρώπης για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών στην Τουρκία. Με την τοποθέτηση της μόνης γυναίκας αξιωματούχου σε έναν καναπέ μακριά από τους δύο άνδρες ομολόγους της, ο Ερντογάν κάνει σαφή την στάση του τόσο απέναντι στις υποδείξεις της ΕΕ όσο και ως προς την ουσία του ζητήματος των δικαιωμάτων των γυναικών στην Τουρκία. Σύμφωνα με την σχετική έρευνα του World Economic Forum για το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, το 2021 η Τουρκία καταλαμβάνει την 133η θέση ανάμεσα σε 156 χώρες.
2. Διαίρει και βασίλευε: Ο Ερντογάν προσφέρει τη μόνη διαθέσιμη θέση στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Εκείνη τη στιγμή ο Μισέλ έχει τη δυνατότητα να την προσφέρει από ευγένεια στην Φον ντερ Λάιεν ή να παραμείνει όρθιος μέχρι να διευθετηθεί το ζήτημα της ταξιθεσίας. Θα μπορούσε έτσι να περάσει ένα ισχυρό μήνυμα ότι οι δύο Πρόεδροι είναι ισότιμοι και ότι η ΕΕ μιλάει με μία δυνατή, ενιαία φωνή. Πράγμα που φυσικά δεν έγινε, ανατρέποντας την λεπτή ισορροπία μεταξύ Ευρωπαϊκών οργάνων και προκαλώντας μία εσωτερική κρίση στις Βρυξέλλες. με το κωδικό όνομα "Sofagate".
"Η εθιμοτυπία και το πρωτόκολλο δεν αποτελούν αναχρονιστικά απομεινάρια μιας άλλης εποχής"
To περιστατικό αυτό δίνει και την καλύτερη απάντηση στη συζήτηση που ξεκίνησε πρόσφατα στην Ελλάδα με τη συμμετοχή ξένων αξιωματούχων στους εορτασμούς για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, σχετικά με τον ρόλο για τη σημασία του διπλωματικού πρωτοκόλλου. Η εθιμοτυπία και το πρωτόκολλο δεν αποτελούν αναχρονιστικά απομεινάρια μιας άλλης εποχής. Δείχνουν τις σχέσεις σεβασμού μεταξύ κρατών και οργανισμών και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της άσκησης πολιτικής.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο διπλωμάτης Χαράλαμπος Κόρακας στο σχετικό του βιβλίο "σκοπός του πρωτοκόλλου είναι η καθιέρωση μιας τάξης που να διευκολύνει τις σχέσεις μεταξύ κρατών και να μην τις περιπλέκει, να μην δημιουργεί προβλήματα αλλά να τα προλαμβάνει". H σωστή προετοιμασία της συνάντησης με τον Ερντογάν θα είχε βοηθήσει ώστε να αποφευχθεί ένα ακόμα διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Πηγές στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνουν λόγο για ελλιπή προετοιμασία λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών στην εποχή της πανδημίας και ενδεχομένως μειωμένων πόρων. Oι υπεύθυνοι πρωτοκόλλου της Επιτροπής δεν συμμετείχαν καν στην επίσκεψη στην Τουρκία.
Protocol is politics, το πρωτόκολλο είναι πολιτική, έγραψε στο twitter o επικεφαλής της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια Βόλγκανγκ Ίσινγκερ. Σίγουρα κάτι παραπάνω ξέρει ο γνωστός ως γερόλυκος της γερμανικής διπλωματίας...
*Κωνσταντίνος Φουτζόπουλος, εμπειρογνώμων διεθνών σχέσεων, διευθυντής της δεξαμενής σκέψης Thessaloniki Regional Forum
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Καιρός: Εβδομάδα με καλοκαιρινές θερμοκρασίες και ισχυρά μελτέμια στο Αιγαίο [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,31,608,372/crop/both/42/42351441ffbc4bf88caadd1f26fc5250.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Γάζα: Ο ισραηλινός στρατός ισοπέδωσε άλλα δύο πολυόροφα κτίρια μετά από εντολή εκκένωσης [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x456/0,70,608,411/crop/both/86/863eda71805d46a7afcdacbd8c4496e7.jpg?quality=60&404=default&v=2)
!["Περιστατικό ομηρίας" στη ΔΕΘ: Η εντυπωσιακή άσκηση των ΕΚΑΜ [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/27/272328911f584fa7bf9a54f10158bee8.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![H περιοδεία Μητσοτάκη στη ΔΕΘ: Mπίρα, φόρμουλα, μπιλιάρδο, φανέλες και μια ερώτηση στην Τεχνητή Νοημοσύνη [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x413/0,86,608,327/crop/both/0e/0effdd0733f54f32a47d131784850c2c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τροχαίο στη λεωφόρο Συγγρού: Λεωφορείο συγκρούστηκε με γερανό [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/9f/9f1d08691beb4e4b8a9f9531517245f5.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σίδνεϊ: Ομογενής ο 57χρονος σέρφερ Μερκούρης Ψυλλάκης που πέθανε μετά από επίθεση καρχαρία [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/5,0,608,338/crop/both/9e/9ec96f0a9d0540ac96253990b2e5a294.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τουρκία: Πολυτελές γιοτ βυθίστηκε 15 λεπτά μετά την καθέλκυσή του – Οι επιβάτες πήδηξαν στη θάλασσα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x274/14,0,502,274/crop/both/05/0578a033f6d44b64b8586624f1a6e09d.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τουρκάλα τραγουδίστρια ερμηνεύει στα ελληνικά το "Όλα σε θυμίζουν" και "ρίχνει" το TikTok [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu574x452/0,53,574,375/crop/both/bd/bd5611c4c2b443dd808620d2888ab1cc.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Χαλίτ Γιουκάι: Υποβρύχιο ρομπότ κατέγραψε τη σορό του Τούρκου επιχειρηματία στον βυθό του Μαρμαρά - Πώς εντοπίστηκε [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x332/0,11,608,252/crop/both/a5/a5e2bfd122b84d8bb56e17b7ccea8713.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Νέα πυρκαγιά στην Τουρκία: Εκατοντάδες άνθρωποι απομακρύνονται από επτά χωριά [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu549x451/0,140,549,448/crop/both/d8/d86e784978434cb69514ebd2e6cf956b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σεισμός 6,1 Ρίχτερ στην Τουρκία, αισθητός στην Κωνσταντινούπολη και το Αιγαίο - Κατέρρευσαν κτίρια [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x341/0,0,608,341/crop/both/3b/3b6414e4016a48a0a7007c37cdeaa688.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ποιος είναι ο Τούρκος επιχειρηματίας που χάθηκε στη θάλασσα του Μαρμαρά - Η Ελληνίδα σύζυγός του [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu569x532/0,108,569,333/crop/both/00/00796b10d81f4c3fb9310c86269c14fc.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![H περιοδεία Μητσοτάκη στη ΔΕΘ: Mπίρα, φόρμουλα, μπιλιάρδο, φανέλες και μια ερώτηση στην Τεχνητή Νοημοσύνη [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x413/0,86,608,327/crop/both/0e/0effdd0733f54f32a47d131784850c2c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Στα εγκαίνια της 89ης ΔΕΘ ο Κυριάκος Μητσοτάκης [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/32/3281057754f243a7873c62f7267256ec.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αλέξης Τσίπρας: Στο πλευρό του η Μπέτυ Μπαζιάνα - Ποιοι βουλευτές έδωσαν το "παρών" στην ομιλία του [βίντεο - εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x325/14,0,593,325/crop/both/8f/8f6e1d3279cf4592b3cb98d35c050913.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Μητσοτάκης: Είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x404/0,7,608,348/crop/both/18/18a8a6c0d0df4642a1d01793b1de61d0.jpg?quality=60&404=default&v=2)
