Φεστιβάλ Κινηματογράφου: Ξεκίνησε με ένα χορό σε δημοπρασία με την Αλίκη

Οι χοροί στη Λέσχη Αξιωματικών, ο παρεμβατικός Εξώστης Β. Η ιστορία του δεύτερου μισού του 20ου αι είναι παράλληλη με του Φεστιβάλ Κινηματογράφου που μόλις ξεκίνησε.

Πόσο να κόστιζε τη χρυσή κινηματογραφική εποχή του 1960 ένας τιμητικός χορός με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και μάλιστα ενώπιον του γνωστών εκπροσώπων του καλλιτεχνικού κόσμου της χώρας; Ο εφοπλιστής, Μάριος Νομικός, κατέβαλε 30.000 δραχμές εκείνο το βράδυ του Σεπτεμβρίου του 1960 για να κερδίσει σε πλειοδοσία ένα χορό με την εθνική σταρ σε δεξίωση μετά τη λήξη της πρώτης Εβδομάδας Ελληνικού Κινηματογράφου. Κάπως έτσι άρχισαν όλα...

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη επί σκηνής

Οι πρώτες χοροεσπερίδες στη Λέσχη Αξιωματικών, οι συναντήσεις στου παραπλήσιου Ντορέ, ο παρεμβατικός Εξώστης Β΄ και η ιστορία του δεύτερου μισού του 20ου αώνα με άξονα αναφοράς την ΄Εβδομη Τέχνη συνθέτουν το παζλ της ιστορίας του θεσμού.

Μισό αιώνα και βάλε μετά το χορό εκείνο με τη Βουγιουκλάκη, το 56ο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ανοίγει τις πύλες του (6 - 15 Νοεμβρίου 2015) σε μια δεκαήμερη γιορτή του κινηματογράφου και με εμφανή προσανατολισμό στον ανεξάρτητο σινεμά. Σημαντικοί προσκεκλημένοι, αφιερώματα, παράλληλες εκδηλώσεις και κινηματογραφικές εκπλήξεις στελεχώνουν το πρόγραμμα του Φεστιβάλ στις τέσσερις αίθουσες του Λιμανιού (Τζον Κασσαβέτης, Σταύρος Τορνές, Τώνια Μαρκετάκη και Φρίντα Λιάππα), καθώς επίσης και στο ιστορικό Ολύμπιον .

Φεστιβάλ Κινηματογράφου: Ξεκίνησε με ένα χορό σε δημοπρασία με την Αλίκη - εικόνα 2

Η πρώτη Επιτροπή: Παξινού, Βλάχου, Μόραλης

Και ήταν σ' αυτό τον πιο παλιό κινηματογράφο της πόλης στην πλατεία Αριστοτέλους που το Φεστιβάλ που ξεκίνησε η πρώτη διοργάνωση με την κριτική επιτροπή να απαρτίζουν, μεταξύ άλλων, η Κατίνα Παξινού, ο Μάριος Πλωρίτης, η Ελένη Βλάχου και ο Γιάννης Μόραλης με πρόεδρο τον ακαδημαϊκό Στρατή Μυριβήλη. Η λαμπρότητα της διοργάνωσης ήταν από πρώτης στιγμής δεδομένη: Σύμφωνα με την εφημερίδα «Μακεδονία» στη δεξίωση μετά την απονομή των βραβείων «...η Θεσσαλονίκη θα αντιπροσωπευθεί από το αι-λάιφ των κοσμικών της κύκλων».

Φεστιβάλ Κινηματογράφου: Ξεκίνησε με ένα χορό σε δημοπρασία με την Αλίκη - εικόνα 3

1966: Η φωτισμένη Επιτροπή των Τσαρούχη, Χατζιδάκι, Λαμπέτη

Μέχρι το 1966 κυριαρχούσε ο εμπορικός κινηματογράφος που ήταν σε μεγάλη άνθιση. Χρειάστηκε μια φωτισμένη Επιτροπή εκείνη τη χρονιά (Τσαρούχης, Χατζιδάκις, Λαμπέτη) για να γίνει ουσιαστική στροφή στο νέο κινηματογράφο που ξεκίνησε με τους «Ξεχασμένους Ηρωες» του Νίκου Γαρδέλη. Το 7ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου (1966) θεωρείται από την κριτική της εποχή ότι συστήνει μία νέα γενιά σκηνοθετών , στον αντίποδα του κινηματογράφου των μεγάλων παραγωγών και με καινούριες αισθητικές και θεματικές αναζητήσεις.

Φεστιβάλ Κινηματογράφου: Ξεκίνησε με ένα χορό σε δημοπρασία με την Αλίκη - εικόνα 4

Ο Β΄ Εξώστης διακόπτει προβολή ταινιών

Λογοκρισία στο Φεστιβάλ υπήρξε ήδη από τη «Συνοικία το ΄Ονειρο» του Αλέκου Αλεξανδράκη (1962). Την περίοδο της δικτατορίας, όμως, διογκώνεται. Το 1967 προβάλλονται μόνο ταινίες του εμπορικού σινεμά και ο Πάυλος Ζάννας διώκεται και φυλακίζεται το 1968. Παρ' όλα αυτά, το 1970 βραβεύεται η ταινία του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, «Αναπαράσταση». Αποτέλεσμα, το 12ο Φεστιβάλ της επόμενης χρονιάς να περάσει στην ιστορία ως το Φεστιβάλ της Οργής. Είναι η χρονιά της δυναμικής εμφάνισης του Εξώστη Β΄με έντονη παρουσία θεατών που φτάνουν μέχρι και να διακόψουν την προβολή ταινιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Β' Εξώστης είχε τόσο έντονη παρουσία ώστε να απονέμονται βραβεία από την επιτροπή θεατών του Β΄Εξώστη,

Η Επιτροπή Θεατών του Β΄ Εξώστη αναγγέλει τα βραβεία του κοινού του 15ου Φεστιβάλ (1974). Είναι (από αριστερά) Α. Ψαλτόπουλος, Σ. Φιλιππίδου, Μπ. Ακτσόγλου

Το 1975, το 16ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου αποτελεί την πρώτη διοργάνωση στην οποία οι ταινίες δεν ελέγχονται από καμία κρατική επιτροπή λογοκρισίας. Ο Θίασος του Θόδωρου Αγγελόπουλου μονοπωλεί το ενδιαφέρον του κοινού, και κερδίζει τελικά το βραβείο καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, και α' γυν. ρόλου (Εύα Κοταμανίδου).

Το 1977 είναι επίσης μια σημαδιακή χρονιά, διότι μετά τη λήξη της επίσημης 18ης διοργάνωσης τα κινηματογραφικά σωματεία διεξάγουν το Αντιφεστιβάλ στο Ράδιο Σίτυ.

Η δεκαετία του '80 σφραγίζεται από την κατάργηση των χρηματικών βραβείων (1983 επί υπουργείας Μελίνας Μερκούρη) που μειώνει το κλίμα έντασης και ανταγωνιστικότητας μεταξύ των υποψηφίων και την κινηματογραφική κρίση που προκαλεί η έλλειψη ορθής κινηματογραφικής πολιτικής από το κράτος.

Το 1991 ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, Θόδωρος Αγγελόπουλος, δηλώνει ότι το Φεστιβάλ έχει φτάσει σε οριακό σημείο κι ότι συναινεί με τη διεθνοποίησή του, Πράγματι, το 1992 το φεστιβάλ μετονομάζεται σε Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα αλλά και Ελληνικό, το οποίο, ωστόσο στην πορεία καταργείται.

Φεστιβάλ Κινηματογράφου: Ξεκίνησε με ένα χορό σε δημοπρασία με την Αλίκη - εικόνα 6

Η δεκαετία του '90 και οι ανεξάρτητες παραγωγές

Από τη δεκαετία του '90 κι ύστερα, το Φεστιβάλ στρέφει το ενδιαφέρον του σε ανεξάρτητες παραγωγές και νέους ανθρώπους.

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, Α, Τύρος, έχει ανακαλέσει «... μνήμες από τον «Εξώστη Β, στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, τις ηρωϊκές εκείνες μέρες του Φεστιβάλ με το νεανικό και ανήσυχο κοινό που καθιέρωνε ή κατακρήμνιζε μια ταινία και τις ζωηρές συζητήσεις να συνεχίζονται μέχρι τις πρωινές ώρες στο διπλανό καφενείο, το ιστορικό Ντορέ».

Σήμερα το κλίμα και τα πνεύματα έχουν αλλάξει. Το Φεστιβάλ, όμως παραμένει ένα από τα πιο ισχυρά κέντρα καλλιτεχνικής και πνευματικής ζύμωσης σε μια Ελλάδα που, μεταξύ άλλων, ανατρέχει στην &η τέχνη για να βρει τη λύτρωση.

http://tiff.filmfestival.gr/