Ένα καλοκαιρινό καταφύγιο στην Ύδρα

Η βασική διαρρύθμιση του σπιτιού παρέμεινε η ίδια, με τους χώρους του καθιστικού και της κουζίνας στο ισόγειο και τα υπνοδωμάτια στον πρώτο όροφο.

Το Captain Elias Hydriot House από το αρχιτεκτονικό γραφείο KP είναι η ανακαίνιση ενός υδραίικου σπιτιού του 19ου αιώνα που κράτησε πάνω από τρία χρόνια. Γιατί ένας αρχιτεκτονικός ορισμός του Καλοκαιρινού "slow living” θέλει τον χρόνο του.

"Τα εκλεκτότερα δείγματα απολιθωμένης διάρκειας, που αποκρυσταλλώθηκαν ως αποτέλεσμα μακράς παραμονής, βρίσκονται μέσα και μέσω του χώρου", γράφει ο Gaston Bachelard στο "Η Ποιητική του Χώρου”. Στην περιγραφή του συγκεκριμένου σπιτιού από το αρχιτεκτονικό γραφείο αναφέρεται επίσης:

"Γιατί χρειάζεται χρόνος ώστε ο χώρος να εμποτιστεί με συλλογικές σημασίες που μας υπερβαίνουν· χρειάζονται βιωμένες εμπειρίες για να αποτυπωθούν οι μνήμες στη φθαρμένη σκουριά· χρειάζεται ανθεκτικότητα για να σφυρηλατήσουν οι άνθρωποι δεσμούς με το περιβάλλον τους και να αρχίσουν να αναπνέουν μαζί του. Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη πρόκληση αυτού του έργου: η ανακαίνιση ενός παραδοσιακού Υδραίικου σπιτιού του 19ου αιώνα, με στόχο τη γεφύρωση ενός χάσματος ενός αιώνα και την αναβίωση του οικήματος χωρίς την απώλεια της αρχικής του ταυτότητας”.

"Η αποκατάσταση ήταν μια σταδιακή διαδικασία, που διήρκεσε περισσότερα από τρία χρόνια. Απαίτησε εμβάθυνση στην ιστορία και την αρχιτεκτονική του κτηρίου, προκειμένου να αναβιώσουν η αρχική κάτοψη, οι υφές και οι ατμόσφαιρες, με σεβασμό στην αρχιτεκτονική του κληρονομιά. Οι εξωτερικοί τοίχοι χρειάστηκε να καθαριστούν με βούρτσισμα, ώστε να αφαιρεθεί το σοβάτισμα και να αποκατασταθεί η λιθοδομή. Με την ίδια λογική, η επίστρωση των τοίχων στο κυρίως υπνοδωμάτιο αφαιρέθηκε εν μέρει, για να αποκαλυφθούν πολύχρωμες τοιχογραφίες, οι οποίες στη συνέχεια αποκαταστάθηκαν με προσοχή.

Η βασική διαρρύθμιση του σπιτιού παρέμεινε η ίδια, με τους χώρους του καθιστικού και της κουζίνας στο ισόγειο και τα υπνοδωμάτια στον πρώτο όροφο. Στο επίπεδο του παταριού, η
φεγγίτης επεκτάθηκε μέχρι την άκρη ενός δομικού διαζώματος, επιτρέποντας την πρόσβαση στο επίπεδο της ταράτσας μέσω μιας απότομης ξύλινης σκάλας. Επιπλέον, το δευτερεύον κτίσμα της ιδιοκτησίας αποφασίστηκε να διατηρηθεί ως ερείπιο και να μετατραπεί σε υπερυψωμένο αίθριο, περιτριγυρισμένο από ελιές και μουριές”.

Τα φθαρμένα πλακάκια δαπέδου και οι χαλαρές σανίδες έπρεπε να αντικατασταθούν με παρόμοια υλικά, όπως μείγματα από τοπικά χαλίκια, πέτρινες πλάκες και ξύλινες σανίδες. Η παραδοσιακή στέρνα, η οποία υπήρξε ανέκαθεν καθοριστικό στοιχείο όχι μόνο των Υδραίικων σπιτιών αλλά και των περισσότερων κατοικιών στις Κυκλάδες, όπου το νερό είναι πολύτιμο και σπάνιο, τέθηκε ξανά σε λειτουργία ώστε να συλλέγει το νερό της βροχής από την ταράτσα.

Τοπικοί τεχνίτες συμμετείχαν σε όλα τα στάδια της κατασκευής, χρησιμοποιώντας παραδοσιακές οικοδομικές τεχνικές και κατασκευάζοντας κατά παραγγελία παράθυρα, πόρτες, ντουλάπια κουζίνας και άλλες ξυλουργικές λεπτομέρειες.

Φυσικά υλικά όπως πέτρα, ξύλινα δάπεδα και μαρμάρινοι νιπτήρες αντλήθηκαν, ανακτήθηκαν και αποκαταστάθηκαν. Παραδοσιακά στοιχεία, όπως διακοσμητικά πιάτα, κεντήματα, μαξιλάρια, ελαιογραφίες και άλλα αντικείμενα και έπιπλα, επαναχρησιμοποιήθηκαν για να στολίσουν τους κοινόχρηστους χώρους και τα κύρια υπνοδωμάτια.

Το σπίτι επιχειρεί να συμπυκνώσει τη σύνδεση ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Η ανακαίνισή του προσπάθησε να αποκρυπτογραφήσει το παρελθόν μέσα από την αρχιτεκτονική που το περιβάλλει και να επανερμηνεύσει την πλούσια ιστορία του μέσα από μια σύγχρονη σχεδιαστική προσέγγιση. "Πρόκειται για ένα παραδοσιακό Υδραίικο σπίτι που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, αντιπροσωπευτικό δείγμα της αρχιτεκτονικής και κοινωνικής δομής της εποχής του — διαμορφωμένο τόσο από τις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων του όσο και από την ευημερία που έφερε το θαλάσσιο εμπόριο. Δεν υπάρχει τεκμηρίωση για την ακριβή χρονολογία κατασκευής του. Όπως τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα, χτίστηκε από τοπικούς τεχνίτες και μαστόρους από κοντινές περιοχές, όπως η Πελοπόννησος” είπε ο επικεφαλής του γραφείου Κωνσταντίνος Πίττας.

Ο Κωνσταντίνος Πίττας είναι αρχιτέκτονας, συγγραφέας και ερευνητής. Είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Cambridge, με αντικείμενο έρευνας τη σχέση πολιτιστικών θεσμών, αρχιτεκτονικής και δημοκρατίας. Έχει ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές στη Συγκριτική Λογοτεχνία και την Ευρωπαϊκή Κουλτούρα στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, κατέχει δίπλωμα αρχιτέκτονα μηχανικού από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ενώ υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης κατά την περίοδο 2018-2019.

Η αρχιτεκτονική του πρακτική εστιάζει στην εντοπιότητα και τη μικροκλίμακα. Το γραφείο του επικεντρώνεται στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση κατοικιών, πολιτιστικών παραγωγών και εκθέσεων σύγχρονης τέχνης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ήταν συντονιστής του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) για τη διεθνή καλλιτεχνική έκθεση documenta 14 το 2017 και συμμετείχε στη δημιουργική ομάδα του Δημήτρη Παπαϊωάννου για τον σκηνικό σχεδιασμό της Τελετής Έναρξης των Πρώτων Ευρωπαϊκών Αγώνων Μπακού στο Αζερμπαϊτζάν το 2015.

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στη Μελίνα Αρβανίτη- Πολλάτου του αρχιτεκτονικού περιοδικού Archisearch συμπλήρωσε: "Μία από τις εκπλήξεις κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης ήταν η ανακάλυψη πολύχρωμων τοιχογραφιών στο κυρίως υπνοδωμάτιο, οι οποίες αποκαλύφθηκαν όταν αφαιρέθηκαν τα επιφανειακά στρώματα σοβά που επρόκειτο να αντικατασταθούν. Η αποκάλυψή τους απαίτησε μια σχεδόν αρχαιολογική διαδικασία σε επιλεγμένα σημεία, η οποία ακολούθησε με σχολαστικές εργασίες συντήρησης” και συμπλήρωσε "Το σπίτι σχεδιάστηκε αρχικά ως μια ορθογώνια κατασκευή, με λειτουργική διαρρύθμιση και λιτή αισθητική.

Ένα βασικό αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό των Υδραίικων σπιτιών είναι η λιθοδομή, κατασκευασμένη από τοπική πέτρα και με σημαντικό πάχος, ώστε να εξασφαλίζει μόνωση και αντοχή. Η δική μας παρέμβαση περιλάμβανε την αφαίρεση του εξωτερικού σοβά και την αποκατάσταση της λιθοδομής στην αρχική της, εμφανή μορφή. Ο σχεδιασμός περιλάμβανε επίσης συμμετρικά κάθετα παράθυρα με εσωτερικά παντζούρια, τα οποία ανακατασκευάστηκαν από τοπικούς τεχνίτες. Άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ύδρας είναι τα ξύλινα ταβάνια, τα δάπεδα, οι σκάλες, οι πόρτες και τα παραθυρόφυλλα—συνήθως φτιαγμένα από κυπαρίσσι ή πεύκο και βαμμένα σε γήινες αποχρώσεις, όπως το πράσινο, το βαθύ μπλε ή το τερακότα”.