Πολυτέλεια σε μόλις 7 τετραγωνικά

Το "Cabanon", μια κατοικία μόλις 7 τετραγωνικών μέτρων, αμφισβητεί κάθε συμβατική αντίληψη για το τι σημαίνει χώρος, λειτουργικότητα και πολυτέλεια

The-Cabanon Ossip van Duivenbode

Το γραφείο STAR strategies + architecture ψηφίστηκε Architecture Firm of the Year στα Archello Awards 2025, ενώ το πειραματικό project "Cabanon” των 7 τ.μ. στο Ρότερνταμ συνεχίζει να προκαλεί παγκόσμιο ενδιαφέρον.

Συναντηθήκαμε στην Αθήνα, λίγο μετά την ομιλία της στο ΕΣΩ 2025, το μεγαλύτερο συνέδριο αρχιτεκτονικής και design, που έγινε για ακόμα μια χρονιά, στο Μέγαρο Μουσικής. Μιλάω για τη Beatriz Ramo, ιδρύτρια του γραφείου STAR Strategies and Architecture, Ισπανίδα αρχιτέκτονας και πολεοδόμος που το 2023 τιμήθηκε στη Γαλλία με το Εθνικό Βραβείο Γυναικών Αρχιτεκτόνων για το πειραματικό της έργο START-Ivry στο Παρίσι.

Το γραφείο της, STAR strategies + architecture, στο Ρότερνταμ μόλις ψηφίστηκε Architecture Firm of the Year στα Archello Awards 2025, μια διάκριση που αναγνωρίζει την καινοτόμο της προσέγγιση στην αρχιτεκτονική σκέψη. Ανάμεσα στα έργα της, ένα ξεχωρίζει για την ριζοσπαστικότητά του: το "Cabanon", μια κατοικία μόλις 7 τετραγωνικών μέτρων που αμφισβητεί κάθε συμβατική αντίληψη για το τι σημαίνει χώρος, λειτουργικότητα και πολυτέλεια(H ονομασία "Cabanon" είναι σχεδόν σίγουρα κρίνω, φόρος τιμής στον Le Corbusier και το διάσημο "Le Cabanon" του - την καλύβα των 15 τετραγωνικών μέτρων που σχεδίασε το 1951-52 στο Cap-Martin της Γαλλίας). Το έργο απέσπασε πάλι, πρόσφατα τη διεθνή προσοχή όταν ο δημοσιογράφος Joe Wright από την βρετανική Telegraph το επισκέφτηκε και το παρουσίασε σε άρθρο τον περασμένο Νοέμβριο, στο πλαίσιο της συζήτησης για τη χωρική αποδοτικότητα και τη σύγχρονη στεγαστική κρίση στη Βρετανία.

Ένα πείραμα που γεννήθηκε τυχαία

Η ιστορία του Cabanon ξεκινά με έναν απροσδόκητο τρόπο, όπως εξηγεί η ίδια η Ramo: "Ξεκίνησε με ένα χειρόγραφο σημείωμα στο κτίριό μας το 2013. Ένας γείτονας πουλούσε έναν "χώρο" 7 τετραγωνικών μέτρων. Τον επισκεφτήκαμε, και παρόλο που ήταν μια πρώην αποθήκη, είχε όλες τις παροχές και ένα παράθυρο. Το αγοράσαμε χωρίς να ξέρουμε ακριβώς τι να το κάνουμε. Αρχικά το βλέπαμε ως ένα επιπλέον δωμάτιο. Συζητήσαμε για χρήσεις -από σάουνα μέχρι ξενώνα- και καταλήξαμε να τα συνδυάσουμε όλα σε ένα μεγιστοποιημένο διαμέρισμα 7m². Πρόκειται για ένα ριζοσπαστικό προσωπικό πείραμα στη βελτιστοποίηση του χώρου”.

Αυτό που ξεκίνησε ως μια αυθόρμητη αγορά εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο συζητημένα αρχιτεκτονικά πειράματα των τελευταίων ετών. Το Cabanon δεν είναι απλώς μια μικρή κατοικία, είναι μια δήλωση αρχών για το πώς μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε τις ανάγκες μας και να αμφισβητήσουμε τη σχέση μεγέθους και ποιότητας ζωής.

Πολυτέλεια σε μόλις 7 τετραγωνικά — The-Cabanon Ossip van Duivenbode

Τελικά, το μέγεθος μετράει στην αρχιτεκτονική;

Σε μια εποχή που η πολυτέλεια συνδέεται συχνά με το μέγεθος, η Ramo προτείνει έναν εναλλακτικό ορισμό: "Εμείς επινοήσαμε τον δικό μας ορισμό της πολυτέλειας - περιλαμβάνει δύο σάουνες και ένα υδρομασάζ. Όχι μινιμαλισμός, αλλά "επικούρεια μείωση" εμπνευσμένη από το επικούρειο ιδεώδες. Χωρίσαμε τον χώρο σε τέσσερις περιοχές για πλήρη λειτουργικότητα χωρίς να τον αναδιαμορφώνουμε συνεχώς. Το Cabanon δεν είναι πρωτότυπο, αλλά οι ιδέες του θα μπορούσαν να εμπνεύσουν έναν πιο έξυπνο σχεδιασμό."

Η έννοια της "επικούρειας μείωσης" είναι κλειδί για την κατανόηση του έργου. Δεν πρόκειται για στέρηση ή ασκητισμό, αλλά για συνειδητή επιλογή του τι είναι πραγματικά απαραίτητο για την ευημερία. Στα 7 τετραγωνικά του Cabanon χωράει όλη η ουσία μιας πλήρους κατοικίας, απαλλαγμένη από το περιττό.

Η εμπειρία του χώρου

Η αντίδραση των επισκεπτών στο Cabanon αποκαλύπτει πολλά για τη δύναμη του έργου. "Οι άνθρωποι συχνά μένουν έκπληκτοι όταν εισέρχονται στο The Cabanon. Είναι ταυτόχρονα ένας χώρος διαβίωσης και ένας χώρος θαυμασμού - ένας χώρος που προσκαλεί την ηρεμία προσφέροντας μια ήρεμη αίσθηση μαγείας και απόλαυσης," εξηγεί η Ramo.

Η ίδια μοιράζεται μια ιδιαίτερα χαρακτηριστική αντίδραση: "Ένας επισκέπτης μας είπε κάποτε ότι μπαίνοντας στο Cabanon ένιωθε σαν να ανοίγει την ντουλάπα της Νάρνια. Με την πρώτη ματιά, πρόκειται για μια διακριτική πόρτα στον τελευταίο όροφο του κτιρίου. Αλλά πίσω από αυτήν βρίσκεται ένας πλήρης, αυτόνομος κόσμος -συμπιεσμένος σε μέγεθος, αλλά επεκτατικός σε εμπειρία.” Αυτή η αναλογία με τη λογοτεχνική Νάρνια συλλαμβάνει τέλεια την ουσία του Cabanon: έναν χώρο που η φυσική του παρουσία δεν αντιστοιχεί στην εμπειρία που προσφέρει. Είναι ένα υπενθύμιση ότι η αρχιτεκτονική δεν μετριέται μόνο σε τετραγωνικά μέτρα, αλλά στις εμπειρίες που δημιουργεί.

Η σημασία της στρατηγικής

Το όνομα του γραφείου της Ramo – STAR strategies + architecture – δεν είναι τυχαίο. Αντανακλά μια θεμελιώδη φιλοσοφία που διαπερνά όλα της τα έργα: "Σε κάθε έργο μας, η στρατηγική αποτελεί θεμελιώδη αξία. Για μένα, είναι αδιανόητο να φτιάξω αρχιτεκτονική χωρίς σαφή στρατηγική. Μια στρατηγική είναι η έννοια πίσω από το έργο - η αρχιτεκτονική σκέψη που το ορίζει, το στηρίζει όταν οι συνθήκες αλλάζουν και του δίνει συνοχή. Αντιπροσωπεύει αυτό που δεν μπορεί να διακυβευτεί: την ουσία, την προέλευση, τις βασικές αρχές. Η "αρχιτεκτονική" είναι συχνά η υλοποίηση αυτής της στρατηγικής."

Αυτή η προσέγγιση απέδωσε εντυπωσιακά αποτελέσματα νωρίς στην καριέρα της: "Σε ορισμένα από τα έργα μας, η ίδια η στρατηγική είναι ισχυρότερη από τη μορφή. Για παράδειγμα, στον διεθνή διαγωνισμό δύο φάσεων για το Mirador del Palmeral στο Elche της Ισπανίας (2009), κερδίσαμε ειδικά λόγω του στρατηγικού οράματος. Ανταγωνιζόμενοι παγκοσμίου φήμης γραφεία όπως οι MVRDV, SANAA, Ábalos+Sentkiewicz και Lapeña & Torres, κερδίσαμε με μια ξεκάθαρη, πειστική στρατηγική, παρά με ένα σχέδιο - και αυτό μόλις λίγα χρόνια μετά την ίδρυση του γραφείου. Εκείνη η στιγμή ήταν για μένα η οριστική απόδειξη ότι η αρχιτεκτονική σκέψη μπορεί να είναι ισχυρότερη από την ίδια την αρχιτεκτονική.”

Ένα μάθημα για την εποχή μας

Το Cabanon έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την παγκόσμια στεγαστική κρίση. Καθώς οι πόλεις πυκνώνουν και το κόστος στέγασης εκτοξεύεται, το πείραμα της Ramo προσφέρει μια διαφορετική οπτική. Δεν πρόκειται για ένα πρότυπο προς αντιγραφή, αλλά για μια πρόκληση να σκεφτούμε διαφορετικά.

Η διεθνής αναγνώριση, από το βραβείο στη Γαλλία μέχρι τη νίκη στα Archello Awards και το ενδιαφέρον μέσων όπως η Telegraph, επιβεβαιώνει ότι το έργο της Ramo αγγίζει ένα νεύρο της εποχής μας. Σε μια κοινωνία που συνήθως ταυτίζει την επιτυχία με την έκταση, το Cabanon υπενθυμίζει ότι η ποιότητα δεν μετριέται σε τετραγωνικά.

Όπως λέει και η ίδια η Ramo, το όνομα STAR "είναι απλώς η συντομογραφία των λέξεων στρατηγικές + αρχιτεκτονική - επειδή πιστεύω ότι τα δύο λοιπόν, είναι αδιαχώριστα." Και σε αυτά τα 7 τετραγωνικά μέτρα στο Ρότερνταμ, στρατηγική και αρχιτεκτονική συναντιούνται για να δημιουργήσουν κάτι που ξεπερνά κατά πολύ το μέγεθός του.