Tο δηλητήριο της δημοκρατίας

Είχα, την περασμένη Τετάρτη, τη χαρά να συμμετάσχω σε μια διαδικτυακή συζήτηση που οργάνωσε, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα εναντίον της διαφθοράς, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας.

Λέω "χαρά" διότι αποτελεί πράγματι γεγονός αρκετά σπάνιο και πολύ ενθαρρυντικό να ακούς δύο μαχόμενους πολιτικούς, τους κκ Γεραπετρίτη και Κατρούγκαλο, όχι απλώς να συζητούν μειλίχια και εγκάρδια μα και να συμπληρώνουν ενίοτε ο ένας τον άλλον. Εάν ένα τέτοιο κλίμα επικρατούσε στην κεντρική πολιτική σκηνή, το ενδιαφέρον των Ελλήνων για τα δημόσια δρώμενα δεν θα ξεθύμαινε. Αντιθέτως θα εντεινόταν. Η αντίληψη ότι η κοινή γνώμη ζητάει λυμένα ζωνάρια, αναμμένα αίματα, κοκορομαχίες και λασπόλουτρα προκειμένου να διεγερθεί είναι -πιστεύω- εντελώς παρωχημένη. Ανήκει σε ένα παρελθόν που με νύχια και με δόντια πασχίζουν να κρατούν ζωντανό οι ελλειμματικότεροι, οι πλέον ανεπαρκείς από όσους διαθέτουν βήμα και εξουσία.

Όπως σωστά επεσήμανε ο Γιώργος Κατρούγκαλος, η διαφθορά στην Ελλάδα συνιστά απότοκο και παρακολούθημα του πελατειακού κράτους. Το οποίο ωστόσο πελατειακό κράτος -εδώ θα διαφωνήσω μαζί του- δεν οικοδομήθηκε μετά τον Εμφύλιο. Συμπληρώνει απαισίως δυό αιώνες ζωής. Έχει βαθιές τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία. Δεν εξαφανίστηκε ως νοοτροπία και ως πρακτική ούτε και στις πιο ένδοξες στιγμές μας.

Τα παλικάρια που ανδραγαθούσαν στα Δερβενάκια μπορεί την επαύριο κιόλας να σκυλοτρώγονταν για το μοίρασμα των λαφύρων. Και οι καπετάνιοι, για να τα γλυκάνουν, να τούς έταζαν οφίτσια και προνόμια σε μια ελεύθερη πατρίδα που δεν υπήρχε καν ακόμα. Ο φατριασμός, η ευνοιοκρατία, η ιδιοκτησιακή αντίληψη των δημόσιων αξιωμάτων και προσόδων, η φαυλότητα κοντολογίς καλά κρατούσε ανέκαθεν. Σε αυτή προσέκρουσε και συνετρίβη ο Καποδίστριας. Αυτή καυτηρίασαν οι πιο φωτισμένες γραφίδες, ο Παπαδιαμάντης, ο Ροϊδης, ο Θεοτοκάς. Εναντίον της επαναστάτησε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος το 1909. Και αρκετά ακόμα αναγεννητικά κινήματα που -φευ!- είτε απέτυχαν είτε έμειναν ημιτελή. Ανολοκλήρωτα.

Τι άλλαξε κατά τη Μεταπολίτευση, ιδίως δε μετά το 1981; Η διαφθορά εκδημοκρατίστηκε. Διαχύθηκε στο σύνολο της κοινωνίας. Έγινε προνόμιο και του "κυρίαρχου λαού".

Μην μπερδευόμαστε. Άλλη η διαφθορά των οικονομικά ισχυρών, οι οποίοι διαπλέκονται με τις συντεταγμένες εξουσίες ώστε να προωθούν και να προστατεύουν τα μεγάλα τους συμφέροντα. Και άλλη η διαφθορά του μικρομεσαίου που δωροδοκεί ή δωροδοκείται για να βελτιώνει εν τινι μέτρω την καθημερινότητά του. Άλλες οι μίζες κι άλλα τα φακελάκια.

Τι συνέβη όμως; Η μεγάλη διαφθορά συγχωρούνταν ολοένα και ευκολότερα από τους μικρούς διεφθαρμένους. Η ανοχή της κοινωνίας, τα ανέμελα εκείνα χρόνια, έτεινε προς το απόλυτο.

Εφόσον η πολεοδομία έκανε -με το αζημίωτο έστω- τα στραβά μάτια για να αναγείρω εγώ αυθαίρετα το εξοχικό παράπηγμά μου, θα δείξω με τη σειρά μου κατανόηση σε εκείνον που μπαζώνει στρέμματα θάλασσας για να χτίσει ελικοδρόμια και πισίνες. Αφού εγώ έχω βρεθεί με μέσο στη θέση τού νοσοκόμου-τραυματιοφορέα και οι άρρωστοι γεμίζουν τις τσέπες μου με χαρτονομίσματα, πώς θα κουνήσω το δάκτυλο στον μεγαλοπρομηθευτή φαρμακευτικού υλικού;

Το λέτε εκλαΐκευση του στρεβλού; Το λέτε μαζική συνενοχή; Κυριάρχησε πάντως. Ενεπότισε τις συνειδήσεις. Το σύνθημα "Όλα τα Κιλά, Όλα τα Λεφτά!" χαρακτηρίζει μιάν ολόκληρη εποχή. Κατά την οποία τα κόμματα που εναλλάσσονταν στην κυβέρνηση διαγκωνίζονταν σε υποσχέσεις και κλεισίματα ματιών προς τους ψηφοφόρους. Ενώ η "μικρή πλην έντιμη" Αριστερά αντί να διαχωρίζει αυστηρά τη θέση της βάσει του ηθικού πλεονεκτήματος για το οποίο καυχιόταν, πλειοδοτούσε απλώς σε αιτήματα. Διεκδικούσε για λογαριασμό των εργατών, των αγροτών, της νεολαίας και κάθε άλλου εν δυνάμει ακροατηρίου της λαγούς με πετραχήλια.

Έπρεπε να χρεοκοπήσει το κράτος μας την άνοιξη του 2010 και να περάσουμε μια δεκαετία με μνημόνια, με πολιτικές παλινωδίες και με "επαναστατικά" καραγκιοζιλίκια, για να εμπεδωθεί στις συνειδήσεις μας ότι η διαφθορά -μικρή και μεγάλη- δεν αποτελεί ευχάριστο ή έστω ανεκτό πονοκέφαλο. Μα δηλητήριο που αρχικά παραλύει και τελικά σκοτώνει τη δημοκρατία.

Σήμερα, στην αποδρομή του 2020, η διαφθορά εξακολουθεί να καταγράφεται και να βαραίνει στη συνείδηση των πολιτών ως μία από τις βαθιές χαίνουσες πληγές στον κοινωνικό μας κορμό. Όσο και αν η ταχεία ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα (από τις ελάχιστες παράπλευρες ωφέλειες της πανδημίας) περιορίζει αντικειμενικά τις ευκαιρίες συναλλαγής κάτω από το τραπέζι μεταξύ των κρατικών φορέων και των πολιτών, η διαφθορά δεν θα χτυπηθεί οριστικά -πιστεύω- εάν δεν γίνουν κοινή συνείδηση τα ακόλουθα:

α) Νομιμοποιητική βάση της μεγάλης διαφθοράς αποτελεί στη συλλογική συνείδηση η μικρή γενικευμένη διαφθορά. Ένοχος ένοχον ου ποιεί. Ακόμα και αν ο ένας έχει φάει απλώς λίγα ψίχουλα και ο άλλος έχει καταβροχθίσει τη μισή πίτα.

"Τότε γιατί" θα αντιτείνει κάποιος εύλογα "ο Άκης Τσοχατζόπουλος κατέστη ο αποδιοπομπαίος τράγος μιάς ολόκληρης χώρας;" Διότι διήγε απίθανα, γκροτέσκα προκλητικά σε μια περίοδο οικονομικής και πολιτικής κατάρρευσης. Εάν ο Τσοχατζόπουλος έκρυβε αντί να επιδεικνύει τον παράνομο πλούτο του, θα μπορούσε μέχρι και να έχει επανέλθει στον δημόσιο βίο μετά από μια περίοδο αιδήμονος σιωπής...

β) Ως ηθικό άλλοθι για τη μικρή γενικευμένη διαφθορά λειτουργεί η μη ανταποδοτικότητα -η αμφισβητούμενη τουλάχιστον ανταποδοτικότητα- των φόρων. Πώς να είμαι φορολογικά συνεπής άπαξ και έχω την πεποίθηση πως τα λεφτά που καταβάλλω στο κράτος πέφτουν σε ένα βαρέλι δίχως πάτο, κατασπαταλώνται ή μοιράζονται στους οιουσδήποτε "ημέτερους";

γ) Έτσι κι αλλιώς η υπερφορολόγηση, καθώς και οι υπερβολικοί περιορισμοί στην οικονομική δραστηριότητα των πολιτών ευνοούν την παραβατικότητα. Όσο αυστηρότερο είναι το κράτος στα λόγια, τόσο περισσότερο αναγκάζεται να κάνει τα στραβά μάτια στην πράξη.

Το πλέγμα των απαγορευτικών διατάξεων εξυπηρετεί ωστόσο και έναν πονηρότερο στόχο: άπαξ και σε βάλουν στο μάτι και σε ψάξουν, κάπως, σε κάτι, να μπορούν να βγάλουν σκάρτο. Υπόλογο. Να ζει ο κάθε επαγγελματίας με τον διαρκή φόβο της αρχής.

δ) Η αίσθηση ότι και να πιαστείς ακόμα "με τη γίδα στην πλάτη", με τους κατάλληλους χειρισμούς πέφτεις στα μαλακά -ιδίως εάν έχεις λάβει εκ των προτέρων τα μέτρα σου-, η εντύπωση ότι οι κατάλληλες γνωριμίες και τα τσακάλια- δικηγόροι μπορούν να σού εξασφαλίσουν ουσιαστική ατιμωρησία, ασφαλώς και ευνοεί τη διαφθορά. Αυτό ακριβώς πιστεύουν οι περισσότεροι Έλληνες. Για να μεταπειστούν, για να αισθανθούν ότι κάτι αλλάζει, πρέπει να έχουν απτές αποδείξεις. Ξεκινώντας όχι από τους μικρούς. Αλλά από τους μεγάλους.

Πηγή: capital

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr