Το τέλος της εργασίας

Θα μου φαινόταν τουλάχιστον ανόητος ο εργοδότης που θα απασχολούσε κάποιον επί δεκατρείς συναπτές ώρες. Ακόμα κι αν το επέτρεπε ο νόμος. Είναι ηλίου φανερότερο ότι κανένας άνθρωπος δεν αντέχει να εργάζεται αποδοτικά από τα χαράματα ίσαμε το βράδυ – θα εξαντληθεί τελείως, πιθανότατα δε να καταλήξει λόγω κόπωσης επικίνδυνος για τον εαυτό του, ίσως και για άλλους.

Οι αγρότες το πάλαι; Οι βιομηχανικοί εργάτες στη βικτωριανή εποχή; Οι ταξιτζήδες, σήμερα, στην Αθήνα, που δυσανασχετούν ή που καυχιούνται ότι κάνουν διπλοβάρδια; Όταν όντως έτσι συμβαίνει και δεν αράζουν απλώς στο πάρκινγκ του αεροδρομίου, περιμένοντας την κούρσα των σαρανταπέντε ευρώ, καταπονούν τρομερά τον οργανισμό τους. Υποσκάπτουν την υγεία τους. Δρομολογούν την πρόωρη συνταξιοδότηση τους λόγω ανηκέστου βλάβης. Ό,τι τους μένει στο παντελόνι ύστερα από ένα οκτάωρο στο τιμόνι, θα αντιτείνετε, δεν τους φτάνει. Αυτό είναι ακριβώς το νόημα των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων. Να αγωνιστούν για περισσότερα, που θα προκύψουν όχι από την αύξηση των κομίστρων αλλά από τη μείωση των φόρων. Να κινητοποιηθούν ως πολίτες εναντίον της ακρίβειας.

Υπάρχουν, ασφαλώς, και τα "ευγενή" επαγγέλματα. Δικηγόροι, γιατροί, επιστήμονες ερευνητές, επιχειρηματίες. Τα οποία απαιτούν, αν θες να διαπρέψεις, να ξεχάσεις τι σημαίνει ωράριο, τι σχόλασμα. Κυριαρχεί εκεί η αδρεναλίνη, η φιλοδοξία, η λαχτάρα κάποτε για τη γνώση. Δεν θα λυπηθώ τον ποινικολόγο που τρέχει από το αυτόφωρο στην Ευελπίδων, που επιστρέφει απομεσήμερο στο γραφείο του και προετοιμάζεται για τη δίκη της επομένης μέχρι τα μεσάνυχτα. Θα τον καλοτυχίσω. Στην περίπτωσή του, η δουλειά δεν είναι δουλεία αλλά έρωτας. Ξέρω ευλογημένους ανθρώπους που τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, οι νομικές υποθέσεις, η μουσική που συνθέτουν ή το μυθιστόρημα που γράφουν τους προβληματίζουν ακόμα και στον ύπνο τους. Έχω νιώσει κι εγώ, συχνά, έτσι.

Το πρόβλημα πάντως, προϊόντος του 21ο αιώνα, δεν είναι η εντατικοποίηση της εργασίας. Μα αντίθετα η κατάργηση λόγω της τεχνολογικής επανάστασης ολοένα και περισσότερων επαγγελμάτων. Κλάδοι ολόκληροι -από τους οδηγούς των πάσης φύσεως οχημάτων μέχρι τους λογιστές, τους συμβολαιογράφους, τους ακτινολόγους- δεν έχουν ιδιαίτερο μέλλον. Οι ταμίες στις τράπεζες και στα σούπερ μάρκετ, οι ασκούντες διοικητικά-γραφειοκρατικά καθήκοντα στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα ήδη εκλείπουν. Ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού θα βρεθεί στην απέξω. Εκτός παραγωγής. Τι αμοιβή να διεκδικήσουν, όταν δεν θα έχουν απασχόληση;

Κι ας μεγεθύνεται ο συνολικός πλούτος της ανθρωπότητας μέρα με τη μέρα. Κι ας διατίθενται υλικά και άυλα αγαθά σε αφθονία αδιανόητη στο παρελθόν. Πριν από κάποιες δεκαετίες, ο μέσος Κινέζος ήταν χαρούμενος εφόσον είχε αρκετό ρύζι για να μην πεινάει. Σήμερα είναι ένας μικροαστός, με κινητό και αυτοκίνητο. Τα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου -έμαθα μόλις χθες- τροφοδοτούνται από τα παιδιά των εύπορων Νιγηριανών.

Θα δημιουργηθούν -ισχυρίζονται οι υπεραισιόδοξοι- καινούργια στάδια. Όπως οι αμαξάδες έγιναν τραμβαγιέρηδες, έτσι και οι ταξιτζήδες ή τα παιδιά τους θα γίνουν… θα γίνουν τι; Μηχανικοί αναγέννησης οικοσυστημάτων; Ηθικοί επόπτες αλγορίθμων; Αυτά -μεταξύ άλλων, ακόμα πιο δυσνόητων- είναι τα επαγγέλματα που μου απαρίθμησε το chatGPT, η τεχνητή νοημοσύνη, ως ανατέλλοντα. Δυσκολεύομαι να φανταστώ τους εικοσιπέντε χιλιάδες ταξιτζήδες της Ελλάδας να γίνονται "φιλόσοφοι δεδομένων". Ή "διατροφικοί αρχιτέκτονες", ό,τι και αν σημαίνει αυτό.

Για μένα δεν χωράει αμφιβολία. Αρχικά, προκειμένου να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας, το ωράριο θα μειώνεται. Ζήτημα χρόνου να περάσουμε στην εβδομάδα τεσσάρων ημερών. Στην επόμενη φάση, η πλειονότητα των ανθρώπων, στον ανεπτυγμένο τουλάχιστον κόσμο, δεν θα έχουν καν επάγγελμα. Ή θα ασκούν κάποιο ψευδο-επάγγελμα όπως "ινφλουένσερ", "ψηφιακός δημιουργός" - παρεπιδημών ήτοι των σόσιαλ μίντια με ικανό αριθμό ακολούθων. Ό,τι έως τώρα θεωρείται μάλλον χόμπι. Ένας σημερινός ογδοντάρης θα κάγχαζε στην ιδέα πως τα εγγόνια του σταδιοδρομούν ανεβάζοντας βιντεάκια στο διαδίκτυο. Ακόμα και αν ο ίδιος λάμπρυνε το ελληνικό δημόσιο ταλαιπωρώντας τους πολίτες και πατώντας σφραγίδες.

Το κρίσιμο ερώτημα του πώς θα αμείβονται όλοι αυτοί οι φωστήρες της καινούργιας εποχής. Με επιδόματα; Με κατώτατο εγγυημένο εισόδημα; Διότι εάν αφεθούν στη μοίρα τους, θα φτωχοποιηθούν ραγδαία και θα γίνουν δυναμίτης στα θεμέλια της κοινωνίας. Εικάζω ότι τα κράτη θα διαδεχθούν σταδιακά οι μεγάλες εταιρείες. Οι οποίες ευχαρίστως θα μοιράζουν ένα ποσοστό από τα κέρδη τους για χάρη της ησυχίας, τάξης και ασφάλειας. Ήδη έχουν ξεκινήσει. "Δράσεις κοινωνικής ευθύνης" το αποκαλούν.

Ένας θαυμαστός καινούργιος κόσμος προδιαγράφεται, για να θυμηθούμε τον Άλντους Χάξλεϊ που στάθηκε παράσαγγας πιο εύστοχος στις προφητείες του από τον Τζόρτζ Όργουελ του "1984". Θα είναι δυστοπικός; Προφανώς. Για μας. Οι οποίοι ήδη ανήκουμε στο παρελθόν και ας εθελοτυφλούμε. Που έχουμε φτιαχτεί με αναλογικές προδιαγραφές και αγκομαχάμε να προσαρμοστούμε στις ψηφιακές απαιτήσεις των καιρών.

Η GenZ και για οι γενιές που θα την ακολουθήσουν, θα κολυμπάνε μες στη νέα κατάσταση, όπως τα ψάρια στο νερό. Και θα τους είναι αδιανόητο ότι εν έτει 2025 κάποιοι στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, αγωνιούσαν μη τυχόν δουλεύουν δεκατριάωρα.

Πηγή: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr